شهید «رئیسعلی دلواری» رهبر قیام جنوب با حکم جهاد علمای دینی بوشهرعلیه نیروهای انگلیسی قیام کرد و پس از چند بار غلبه بر نیروهای غاصب، در 12 شهریور سال 1294 به شهادت رسید و به نماد ایستادگی و مبارزه با استعمار تبدیل شد.

رئیس علی دلواری (۱۲۶۰-۱۲۹۴) آزادی‌ خواه و رهبر قیام در تنگستان و بوشهر علیه نیروهای بریتانیا در دورهٔ جنگ جهانی اول بود.

وی فرزند رئیس محمد از خان‌های تنگستان بود و در سال ۱۲۶۰ (۱۸۸۱ میلادی) در روستای دلوار از شهرستان تنگستان استان بوشهر در ساحل خلیج فارس به دنیا آمد.

مبارزات مشروطه‌خواهی رئیسعلی با همراهی دیگر مشروطه خواهان بوشهر را از حاکمیت استبداد قاجاریه خارج کرد.

در سال ۱۲۸۷ (۱۹۰۸ میلادی) به درخواست ملاعلی تنگستانی و سید مرتضی مجتهداهرمی که مخالف استبداد محمد علیشاه قاجار بود، بوشهر را تصرف کرد و حدود ۹ ماه شهر را در کنترل داشت. 

جنگ میان دلیران تنگستان به رهبری رئیس علی از یک سو و نیروهای بریتانیا و خوانین متحد آنان از سوی دیگر به طور پیاپی و پراکنده تا شهریور ۱۲۹۴ خورشیدی ادامه یافت و انگلیسی‌ها نتوانستند بر رئیسعلی و یارانش برتری یابند تا این که در گیرودار حمله انگلیسی‌ها به بوشهر در شب ۱۲ شهریور ۱۲۹۴ رئیسعلی در محلی به نام «تنگک صفر» هنگام شبیخون به قوای بریتانیا توسط فردی نفوذی و اجیر شده، از پشت سر هدف گلوله قرار گرفت و در سن ۳۴ سالگی جان باخت.