اما آنچه در سطح جامعه برزیل در جریان است، تا چه میزان بهبود وضعیت سیاسی را به همراه دارد؟
یکشنبه دوم اکتبر امسال بیش از 150 میلیون نفر در برزیل فرصت یافتند در انتخابات ریاست جمهوری این کشور شرکت کنند؛ فرایندی که یکی از مهم ترین انتخابات‌ها از زمان پایان دیکتاتوری در برزیل، یعنی از سال 1985 به شمار می‌رود.
در این انتخابات لوئیس ایناسیو لولا داسیلوا، از حزب کارگران و ژایر مسیاس بولسونارو از حزب لیبرال دو رقیب اصلی هستند که ماه‌ها پیش کارزار خود را برای اکتبر آماده کرده بودند.
هرچند تا کنون یازده نامزد برای ریاست جمهوری معرفی شده است، اما نتایج اولیه نشان می‌دهد که مردم برزیل انتخاب خود را میان بازگشت به قدرت رئیس جمهوری اسبق (لولا) یا ادامه کار رئیس جمهوری فعلی (بولسونارو) دیده‌اند و این موضوع سبب شده است تا دو قطبی سختی در برزیل ایجاد شود.
بر اساس آنچه رسانه‌های مختلف از منطقه آمریکای لاتین منتشر کرده‌اند، لولا داسیلوا بین 8 تا 16 درصد در اکثر نظرسنجی‌های دور اول انتخابات از بولسونارو پیشتاز بود.
همین موضوع سبب شده است، رسانه‌های چپگرا در هفته‌های اخیر برای نگهداری برتری لولا، سهم قابل توجهی از کنداکتور برنامه‌های خود را به داسیلوا اختصاص دهند و حمایت همه جانبه خود را از وی اعلام کنند؛ چرا که همگی به یاد دارند که در دور قبلی این انتخابات، در حالی که آمار بسیاری از نظرسنجی‌ها برتری حزب کارگران را نشان می‌داد، این راست افراطی بود که توانست با سوار شدن بر جریان رسانه‌ای قدرت را به دست آورد.
بنابراین در برهه کنونی تمام تلاش داخلی و خارجی چپگرایان برزیل بر آن است تا فرصت را از دست ندهد و بار دیگر لولا را به قدرت بازگرداند.
این جناح وضعیت فعلی برزیل را در رسانه ها عموما با این ادبیات به تصویر می کشند: «برزیل کشوری است که از ژانویه 2019 با انتخاب یک افسر نظامی بازنشسته به سمت یک استبداد مسیحی حرکت کرده است؛ استبدادی که موجب شده است در دوران کرونا با جدی نگرفتن اوضاع همه گیری بیماری، بسیاری از مردم این کشور بی دلیل کشته شوند.
داسیلوا این نوع رویکرد دولت فعلی برزیل را "نسل کشی" می نامد و انتخابات 2 اکتبر را مبارزه دموکراسی علیه "فاشیسم" می خواند.
موضوع به همین جا ختم نمی‌شود؛ سیاست‌های حمایتی بولسونارو از حمل آزادانه سلاح باعث شده است تا تعداد غیر نظامیان مسلح در این کشور 474 درصد رشد پیدا کند و نگرانی‌ها از بالا رفتن خشونت در شهرهای برزیل را بیش از پیش رشد دهد.
آنها همچنین حضور گسترده هم‌کیشان و طرفداران بولسونارو در کنگره این کشور را برنمی تابند و بر این عقیده‌اند که کنگره کنونی محافظه کارترین کنگره از زمان بازگشت دموکراسی به این کشور است.
اکثر کرسی‌های این کنگره بین سه گروه "بازیگران اصلی تجارت کشاورزی، بخش تسلیحات و بنیادگرایان مذهبی انجیلی" تقسیم شده است و در برزیل آن ها را به اختصار به "B.B.B" میشناسند». اما در عین حال رسانه‌های جناح راست نیز بیکار نبوده‌اند و مانند ادوار گذشته به خوبی از شبکه‌های اجتماعی، تلویزیون‌ها و تارنماهای خبری بهره می‌برند.
آنچه این رسانه‌ها در خصوص احزاب چپ و به خصوص حزب کارگران به تصویر می‌کشند، عمدتا با این ادبیات همراه است: «با مقایسه‌ای سطحی می‌توان تفاوت وضعیت اقتصادی سوسیالیست ها در کشورهای ونزوئلا، نیکاراگوئه و کوبا را با دیگر کشورهای لیبرال فهمید. بولسونارو مانند دونالد ترامپ، رئیس جمهوری سابق آمریکا طرف مقابل خود را به این متهم می‌کند که "او در نظر دارد تا برزیل را به سمت ونزوئلا ببرد".
از این رو از ابتدای حکمرانی با شعار "مردم مسلح برده نمی‌شوند" سعی کرد تا طرفداران خود را در برابر اقدامات احتمالی چپ‌ها مجهز کند و داسیلوا را "دزد" و "دشمن برزیل" خواند.
همچنین جناح راست برزیل، همواره اتفاقات سال‌های گذشته این کشور در خصوص رسوایی‌های مالی در شرکت نفتی پترو براس، اتهام رشوه خواری و 19 ماه زندانی شدن داسیلوا را مطرح می کند و مردم را نسبت به فساد مالی حزب کارگران بیم می‌دهد.
طرفداران بولسونارو همچنین اعلام کردند، در صورت پیروزی داسیلوا، برزیل به یکی از کانون‌های حضور حزب کمونیست چین تبدیل خواهد شد؛ هرچند دولت کنونی روابط تجاری خوبی با چین دارد، اما روابط یک دولت چپگرا با چین، فراتر از تجارت پیش خواهد رفت.
این موضوع حتی منجر به آن شد که در ایالات متحده نیز برخی از محافظه کاران هشدارهایی را مبنی بر گسترش حضور چین در منطقه اعلام کنند».این نوع ادبیات و رویکرد هر دو جناح که از ماه‌ها قبل شروع شده و در هفته‌های منتهی به انتخابات اوج گرفته، موجب شده است تا بسیاری از مردم نسبت به آینده و شرکت در انتخابات واهمه داشته باشند.
بر اساس نظرسنجی های اخیر شرکت رسانه‌ای و آمار برزیلی موسوم به داتافولیا (Datafolha)، به نظر می‌رسد برزیلی‌ها کارزار انتخاباتی را با ترس می‌نگرند.
در این نظرسنجی آمده است که از هر چهار رأی دهنده برزیلی سه نفر یعنی به میزان 67 و نیم درصد اعلام کرده‌اند که از حملات به دلایل سیاسی می‌ترسند.
علت اصلی این ترس، علاوه بر وجود سابقه خشونت در سطح شهرهای این کشور، بروز خشونت‌های سیاسی توسط طرفداران هر دو جناح در چند ماه اخیر است.
این موضوعات سبب شده است تا دادگاهی در برزیل فرامین دولتی بولسونارو مبنی بر تسهیل خرید و فروش سلاح را لغو کند؛ مسئله ای که البته بولسونارو به طرفدارانش قول داده است که بعد از پیروزی در انتخابات به حالت اول باز می‌گرداند.
این درحالی است که لولا در سخنرانی خود در این باره اعلام کرد: «مردم به سلاح نیاز ندارند؛ مردم کار می‌خواهند.»سوالی که تا روز 2 اکتبر، مرحله نخست انتخابات و شاید تا آخر این ماه، پس از اعلام نتایج نهایی در دور دوم احتمالی انتخابات، برخی را نگران می‌کند، آن است که آیا اتفاقی که در ایالات متحده بعد از انتخابات رخ داد، در برزیل هم می‌تواند تکرار شود؟ پس از برگزاری انتخابات در آمریکا، در 6 ژانویه 2021 عده‌ای از طرفداران دونالد ترامپ، برای جلوگیری از پیروزی جو بایدن، رئیس جمهوری کنونی این کشور به کنگره آمریکا حمله کردند و بدین ترتیب خشونت بسیاری را رقم زدند. از آنجا که ژایر بولسونارو از ابتدا سعی کرده است برخی رفتارهای ترامپ را تقلید کند، اکنون بدون نشان دادن شواهد به دنبال ایجاد سوء ظن در مورد سلامت سیستم انتخاباتی برزیل است و در محافل مختلفی اعلام کرده است که نتایج انتخابات را «تا زمانی که پاک باشد» می‌پذیرد.
به هر ترتیب نتیجه این قبیل واکنشها از چهره‌های برجسته سیاسی و اجتماعی در این کشور منجر به آن شده است تا روزهای منتهی به انتخابات ملتهب دنبال شود؛ خاصه آنکه در ماه‌های اخیر خشونت‌های مختلفی مرتبط با انتخابات دیده شده که از جمله آن می‌توان دو قتل حامیان لولا توسط هواداران بولسونارو، که یکی از آنها با شلیک گلوله رخ داده است، اشاره کرد.
محمد استادولی
