«سرگئی ریابکوف» معاون وزیر خارجه روسیه و «وندی شرمن» قائم مقام و دستیار اصلی وزیر خارجه آمریکا در ژنو سوئیس درباره کنترل تسلیحاتی رایزنی کردند. با این حال به رغم امیدها در این زمینه این مذاکرات با شکست مواجه شد.
ریابکوف پس از این دیدار گفت: "هیات های روسی و آمریکایی در ژنو نتوانستند درزمینه گفت وگو درباره تسلیحات تهاجمی و دفاعی با مهمات هسته ای و غیرهسته ای به توافق برسند."
وی افزود: "ما برای این هدف تلاش می کنیم و این مساله پوشیده ای نیست و می خواهیم در چارچوبی که اعلام کرده ایم درباره آن گفت و گو کنیم اما با طرف آمریکایی درباره این موضوع به توافق نرسیدیم."
آمریکا در دوره زمامداری «دونالد ترامپ» روند خروج از پیمان های کنترل تسلیحات را در پیش گرفت و در این راستا ابتدا از پیمان نیروهای هسته ای میان برد (آی ان اف) و سپس از پیمان آسمان های باز خارج شد. در مرحله بعد دولت ترامپ با مطرح کردن شروطی برای تمدید تنها معاهده مهم باقیمانده مربوط به کنترل تسلیحات یعنی پیمان «استارت جدید» عملا زمینه فروپاشی این پیمان را فراهم آورد.
این شروط عبارت از پیوستن چین به مذاکرات مربوط به تمدید این پیمان و حذف تسلیحات فرا صوت از زرادخانه روسیه بودند که با مخالفت شدید پکن و مسکو مواجه شدند. روسیه نیز در اقدامی متقابل از این دو پیمان خارج شد. به رغم این مسائل اما روسیه همواره خواهان تمدید پیمان استارت جدید بوده است.
پس از روی کار آمدن «جو بایدن» ئیس جمهور دموکرات آمریکا که داعیه معکوس کردن اقدامات منفی ترامپ درزمینه کنترل تسلیحات را دارد، در فوریه 2021 با تمدید پیمان استارت جدید به مدت پنج سال موافقت شد.
به گفته «گئورگی آرباتوف» Georgy Arbatov کارشناس روابط بین الملل: "پیمان استارت جدید به لطف رژیم راستی آزمایی و اقدامات اعتماد ساز، توانست درجه بالایی از قابلیت پیش بینی، شفافیت و تعامل کاری در روابط استراتژیک دو قدرت را تضمین کند."
نکته قابل توجه دراین زمینه این است که دولت بایدن در راستای رویکرد کلی آمریکا که همواره دشمنان و رقبای خود را مورد اتهام قرار داده و خود را مبرا از هر گونه اقدام و یا رویه نادرست نشان می دهد دراین باره نیز تلاش کرد تا به نحوی خطر هسته ای ادعایی از جانب روسیه را دلیل اقدامش برای تمدید پیمان استارت جدید قلمداد نماید.
اقدامات آمریکا در زمینه نوسازی هسته ای
در حالی که واقعیت این است که آمریکا به خصوص در دوره زمامداری ترامپ گام های بزرگی را در راستای نوسازی هسته ای در ابعاد زمینی، دریایی و هوایی برداشته و میلیاردها دلار را به تجهیز دوباره زرادخانه هسته ای خود اختصاص داده و این روند در دوره بایدن نیز تداوم یافته است.
درعین حال بایدن وعده داد که با روسیه که درکنار آمریکا دارنده بزرگترین زرداخانه هسته ای جهان است، برای تامین ثبات راهبردی وارد مذاکره شود. این مساله به ویژه در جریان دیدار اخیر بایدن با «ولادیمیر پوتین» رئیس جمهور روسیه در ژنو مطرح و در این چارچوب قرار شد هیات های آمریکایی و روسی در ژنو در این زمینه دیدار و رایزنی کنند.
با این حال به دلیل موضع سرسختانه واشنگتن که قبل از این هم بارها موجب کارشکنی در مذاکرات مربوط به کاهش تسلیحات هسته ای شده است این بار هم همان گونه که انتظار می رفت موفقیتی در مذاکرات روز چهارشنبه در ژنو حاصل نشد.
بدین ترتیب انتظار می رود که آمریکا بدون توجه به پیامدهای منفی ناشی از توسعه تسلیحات هسته ای جدید و با توجه به خروج از پیمان «ای ان اف»، بدون هیچ مانعی در مسیر توسعه و استقرار انواع موشک های کروز و بالستیک هسته ای و غیرهسته ای کوتاه برد و میان برد حرکت کند.
این امر مسلما واکنش متقابل روسیه را موجب شده و بدین ترتیب عملا مسابقه تسلیحاتی جدیدی بین این دوقدرت هسته ای آغاز می شود. البته دیگر کشورهای هسته ای مانند چین، فرانسه و بریتانیا هم برای عقب نماندن از آمریکا و روسیه به دنبال گسترش هر چه بیشتر موشکها و تسلیحات هسته ای خواهند رفت و این امر منجر به کاهش ثبات راهبردی در سطح جهان خواهد شد.
نویسنده: سيدرضا مير طاهر
117
