روسیه اعلام کرد که بازرسی‌های تاسیسات هسته‌ای بر اساس پیمان «استارت جدید» با آمریکا را به حالت تعلیق درآورده و واشنگتن را از این تصمیم خود مطلع کرده است.وزارت خارجه روسیه دوشنبه 8 اوت در بیانیه‌ای اعلام کرد که این اقدام بر اساس یک بند پیمان استارت جدید انجام شده است که تصریح می‌کند چنین اقداماتی می‌تواند در موارد خاص و به دلیل اهدافی که مغایر با این پیمان نیست انجام شوند.
به نظر می رسد اقدام جدید مسکو درزمینه تعلیق بازرسی های هسته ای در چارچوب پیمان استارت جدید ، گام دیگری در مسیر روند کاهش مداوم سطح روابط بین روسیه و آمریکا است که اکنون به اجرای پیمان های کنترل تسلیحات نیز تسری پیدا کرده است. هر چند که روسیه تاکید کرده که تعلیق بازرسی از تأسیسات هسته‌ای روسیه موقتی است، با این حال به دلیل عدم دسترسی متقابل مسکو به تاسیسات هسته ای طرف آمریکایی به نظر نمی رسد که تا آینده نزدیک این تعلیق لغو شود.
روسیه اعلام کرده که به دلیل تلاش‌های مداوم دولت آمریکا برای از سرگیری بازرسی‌ها در شرایطی که مزایای یکجانبه برای واشنگتن ایجاد و اساسا روسیه را از حق انجام بازرسی در خاک آمریکا محروم می‌کند، تصمیم به تعلیق بازرسی‌ها گرفته است. مسکو تصریح کرده که تحریم‌های آمریکا علیه روسیه، برابری در بازرسی‌های مشخص شده در زمینه مکانیسم نظارت پیمان استارت جدید را از بین برده است. وزارت خارجه روسیه از ممنوعیت ورود هواپیما‌های روسیه به حریم هوایی کشور‌های غربی و دشواری‌هایی که برای دریافت ویزای عبور (ویزای ترانزیت) در کشور ثالث وجود دارد و سفر بازرسان روسیه را به آمریکا دشوار کرده، انتقاد کرد. واشنگتن هنوز پاسخی به این اقدام مسکو نداده است.
با توجه به رویه آمریکا در دوره ریاست جمهوری دونالد ترامپ رئیس جمهور سابق این کشور در زمینه خروج از پیمان های کنترل تسلیحات مانند پیمان «آی ان اف» و پیمان «آسمان های باز» در واقع پیمان بسیار مهم استارت جدید تنها معاهده باقیمانده در زمینه کاهش تسلیحات هسته ای بین روسیه و آمریکا تلقی می شود.لذا حفظ این پیمان برای صلح و امنیت جهانی از اهمیت زیادی برخوردار است.با این حال اعمال گسترده ترین تحریم ها علیه روسیه پس از آغاز جنگ اوکراین در عمل موجب شده تا دسترسی مسکو به تاسیسات هسته ای نظامی آمریکا در راستای کنترل اجرای مفاد این پیمان با مانع مواجه شود و طبیعتا در چنین اوضاع و شرایطی توازن به ضرر روسیه تغییر پیدا کرده است.
پیمان استارت جدید آخرین پیمان مهم در زمینه کنترل تسلیحات هسته ای استراتژیک است که هنوز به حیات خود ادامه می دهد . این پیمان در راستای کاهش تسلیحات هسته ای تهاجمی استراتژیک در ۸ آوریل ۲۰۱۰ در پراگ به امضای روسای جمهور وقت آمریکا و روسیه رسید و برای مدت ۱۰ سال لازم‌الاجرا شد.این پیمان از ۵ فوریه ۲۰۱۱ تا ۵ فوریه ۲۰۲۱ اعتبار داشت.طبق این پیمان روسیه و آمریکا زرادخانه هسته‌ای خود را به 1550 کلاهک و ۸۰۰ سکوی پرتاب سلاح هسته ای کاهش داده اند. «گئورگی آرباتوف»(1) کارشناس روابط بین الملل می گوید :پیمان استارت جدید به لطف رژیم راستی آزمایی و اقدامات اعتماد ساز، توانست درجه بالایی از قابلیت پیش بینی، شفافیت و تعامل کاری در روابط استراتژیک دو قدرت را تضمین کند.
به رغم اصرار ها و تاکیدهای فراون روسیه برای تمدید این پیمان که مهلت آن در 5 فوریه 2021 به پایان می رسید اما دولت ترامپ با مطرح کردن شروط غیر عملی مانند حذف تسلیحات فراصوت از زرادخانه روسیه و لزوم عضویت چین در این پیمان ، به دنبال عدم تمدید آن بود.با این حال با روی کار آمدن جو بایدن در اوایل دوره ریاست جمهوری وی پیمان استارت جدید برای 5 سال تا ۵ فوریه ۲۰۲۶ تمدید شد.نکته قابل توجه این که دولت بایدن نیز در راستای رویکرد کلی آمریکا که همواره دشمنان و رقبایش را مورد اتهام قرار داده و خود را مبرای از هر گونه اقدام ویا رویه نادرست نشان می دهد در این باره نیز تلاش کرد تا به نحوی خطر هسته ای ادعایی از جانب روسیه را دلیل اقدامش برای تمدید پیمان استارت جدید قلمداد نماید.
119
نویسنده:سیدرضا میرطاهر
