ایران پرس-  سال 1398 برای عرصه دیپلماسی ایران سالی پر تحرک بود.

دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران در سالی که گذشت با وجود برخی مشکلات اقتصادی و اقدامات تحریمی آمریکا، حضوری فعال درتحولات منطقه داشت و در عرصه تعاملات سیاسی - امنیتی با کشورهای همسایه و منطقه گام های موثری برداشت.

در این راستا، جمهوری اسلامی ایران در چارچوب تعامل سازنده با نظام بین الملل، به تلاش های بی وقفه خود برای مقابله با تروریسم و برقراری آرامش درمنطقه ادامه داد. ایران معتقد است تروریسم و افراط گرایی، تولید و قاچاق مواد مخدر، توسعه نیافتگی، فقدان زیرساخت های مناسب، کمبود آموزش، سرمایه گذاری محدود، فقدان منابع مالی و مهاجرت ها از معضلاتی هستند که با همکاری قابل حل است.

توجه به این مشکلات بخشی از سیاست خارجی ایران است که با سرنوشت ملت های منطقه ارتباط  دارد.

از نگاه دیپلماسی ایران، تحقق امنیت و صلح پایدار در منطقه به عوامل متعددی بستگی دارد که مهمترین آن قطع نفوذ و مداخلات بیگانگان و تقویت همکاری میان کشورهای منطقه است.

جمهوری اسلامی ایران در این چارچوب در سالی که گذشت در مواجهه با بحران های تحمیل شده به منطقه در اجلاس های منطقه ای و در رایزنی با کشورهای منطقه راه حل های سیاسی برای بحران های منطقه ازجمله افغانستان، سوریه و یمن را دنبال کرد.

جمهوری اسلامی ایران معتقد است که بدون وجود هر عامل خارجی می توان با همکاری یکدیگر منطقه را به امنیت، ثبات و آبادانی رساند و اگر مشکلاتی هم باشد، می توان بر مشکلات فائق آمد.

این دیدگاه ها و رویکردها  قطعا به نفع آمریکا و رژیم های مداخله گر و متجاوز در منطقه نیست. از اینرو آمریکا به شیوه های مختلف تلاش می کند مانع از نقش آفرینی ایران در معادلات امنیتی منطقه شود.

"سجاد عابدی" کارشناس مسایل سیاسی درتحلیل نقش منطقه ای ایران به این نکته اشاره می کند که "با توجه به نقش مهم مستشاری که سپاه پاسداران انقلاب اسلامی درسوریه و عراق ایفا کرد، شاهد شکل گیری مدلی سوم از نظم منطقه ای هستیم. در این مدل، یک قدرت منطقه ای مانند ایران، از نظر میدانی قدرت بازگشت ثبات به سایر کشورهای درگیر با جنگ داخلی را داشته و از نظر دیپلماتیک به چنان قدرتی رسیده که می تواند سایر بازیگران منطقه ای و فرامنطقه ای مانند ترکیه و یا روسیه را با خود همراه کند. در چنین وضعیتی، نظم منطقه از سوی یک قدرت برتر منطقه ای تعیین شده و سایر بازیگران باید منافع خود را براساس نسبتی که با این قدرت برتر دارند، تنظیم کنند."

ارزیابی سیاست خارجی ایران در مواجهه با تحولات غرب آسیا در سال گذشته نشان می دهد که  در این سال دستگاه دیپلماسی ایران به مقابله با چالش هایی پرداخت که از سوی آمریکا و با همسویی برخی رژیم های متحد آمریکا بر منطقه تحمیل شده است.

حضرت آیت الله خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب اسلامی در بیاناتی در همین خصوص و در تبیین نقشه و هدف آمریکا از مداخله در منطقه خاطر نشان کردند: "آمریکا به‌دنبال آن است که این منطقه روی خوش نبیند و دولت‌ها و ملت‌های منطقه به خود مشغول باشند تا به فکر معارضه با عامل خبیث استکبار یعنی صهیونیسم نیافتند."

استراتژی آمریکا درغرب آسیا، محدود ساختن و منزوی کردن و به طور کلی حذف ایران از معادلات منطقه است. آمریکا برای رسیدن به این هدف و نیز تسلط بر منابع اقتصادی و موقعیت استراتژیکی منطقه از تمامی ابزار دیپلماسی و حتی نظامی در مقیاس گسترده استفاده کرده و با تداوم حضور خود در منطقه در صدد ایجاد فضایی رعب انگیز و تنش زا است.

جمهوری اسلامی ایران اما با اقتدار مقابل این جریان ایستاده است و امنیت کشورهای همسایه را بخشی از امنیت خود می داند.  

"احمد دستمالچی" سفیر سابق ایران در لبنان در تحلیل سمت و سوی تحولات منطقه و جایگاه و سیاست خارجی ایران می گوید: "سیاست آمریکا در منطقه در استراتژی جنگ های نیابتی خلاصه می شود که "هنری کسینجر" وزیر خارجه و مشاور امنیت ملی پیشین آمریکا مطرح کرد و "ریچارد هاس" رئیس شورای روابط خارجی آمریکا مورد تایید قرار داد. غرب برای تضعیف زیرساخت های کشورهای اسلامی منطقه، استراتژی جنگ های نیابتی را با هدف درگیر کردن دو کرانه جهان اسلام یعنی جهان اهل سنت و تشیع در جنگ های تکفیری مطرح کرد."

جمهوری اسلامی در سالی که گذشت برای مقابله با این توطئه با ایفای نقش تاثیر گذار خود و با استفاده از قدرت بازداندگی، صحنه های تحولات منطقه ای را با هوشیاری مدیریت کرد و هرجا که لازم بوده واکنش مثبت یا منفی نشان داده است. 

حضرت آیت الله خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب اسلامی دربیاناتی در همین خصوص در دیدار "عمران خان" نخست‌وزیر پاکستان و هیئت همراه، استقرار صلح و امنیت در منطقه غرب آسیا را بسیار حساس و خطیر خواندند و با تأکید بر مراقبت همگان از بروز حادثه، از نقش مخرّب برخی کشورهای منطقه در حمایت از گروههای تروریستی در عراق و سوریه و ایجاد جنگ و خونریزی در یمن ابراز تأسف کردند.

رهبر معظم انقلاب با تاکید بر این نکته که جمهوری اسلامی ایران از مدتها قبل طرحی چهار ماده‌ای برای توقف جنگ در یمن ارائه کرده است، افزودند: "پایان این جنگ، می‌تواند تأثیرات مثبتی در منطقه به دنبال داشته باشد."

این مواضع و دیدگاه ها نشان می دهد جمهوری اسلامی ایران در سیاست خارجی اش مخالفت با یک‌جانبه‌گرایی است و موضع خود مبنی بر مخالفت با مداخله گری های بحران ساز آمریکا در منطقه بصورتی شفاف مورد تاکید قرار می دهد.

دستگاه سیاست خارجی ایران در ارتباط با موانع توسعه اقتصادی نیز خواستار مقابله با یکجانبه گرایی است و برایستادگی کشورها در مقابل تحریم‌های ظالمانه تاکید دارد. آمریکا از دلار در سیستم های تبادل پولی و بانکی بعنوان ابزار سلطه اقتصادی استفاده می کند. ادامه این روندها نه فقط برای ایران بلکه برای همه کشورها و تجارت آزاد جهانی تهدید بشمار می رود. فعالیت های آزاد تجاری و گردش مالی نیاز مشترک همه کشورهای جهان است.

جمهوری اسلامی ایران این مواضع را در نشست های منطقه ای و در نشست های مجمع عمومی سازمان ملل بارها مطرح و اقدامات یکجانبه آمریکا را محکوم کرده است.

"حسن روحانی" رییس جمهوری اسلامی ایران در همین راستا در نشست 2019 مجمع عمومی سازمان ملل، طرح "صلح هرمز" را برای تقویت امنیت و ثبات منطقه ارائه کرد. هدف این طرح، ارتقای صلح، ثبات، پیشرفت و ایجاد تفاهم متقابل و روابط صلح‌آمیز و دوستانه میان کشورهای حوزه خلیج فارس و تنگه هرمز است.

جمهوری اسلامی ایران با این رویکرد در سالی که گذشت درعرصه بین الملل و در تعامل با کشورهای منطقه، برای ایجاد منطقه ای عاری از خطر تروریسم، انحصارگرایی و زورگویی تلاش کرد، زیرا براین باور است که برای زندگی در صلح و امنیت راهی جز همکاری و درک مشترک از منافع جمعی وجود ندارد.

نویسنده: جمشید امین زاده

116/117