موشک‌های بالستیک هرمز، گامی بلند در زمینه افزایش توانمندی دریایی ایران

دو ویژگی «دانش بنیان» و «بومی بودن» باعث شده که توانمندی موشکی ایران در سه دهه اخیر توسعه پیداکند و امروز هم به حدی از پیشرفت رسیده است که طیف گسترده ای از موشک های بالستیک در اختیار نیروهای مسلح ایران قرار دارد.

استفاده از این نوع موشک ها به عنوان گزینه مناسبی جهت پاسخ به حملات دشمن به حساب می آید. به طوری که هزینه و تلفات انسانی استفاده از موشک بالستیک بسیار کمتر از سایر گزینه های نظامی بوده و علاوه بر آن بهره گیری از قدرت موشکی سرعت پاسخ دهی سریع‌تری را به ارمغان خواهد آورد.

از جمله مهمترین انواع موشک های بالستیک ایران خانواده موشک های سری «فاتح 110» است که دارای دقت بسیار بالایی بوده و تا به امروز نیز مدل های زیادی از آنها توسعه یافته و به نیروهای مسلح تحویل شده اند. یکی از دستاوردهای موشکی ایران در خانواده موشکی فاتح 110، موشک بالستیک «هرمز» است که دارای مقدورات قابل توجهی بوده و در دو نوع هرمز 1 و هرمز 2 تولید و عملیاتی شده است.

طراحی و ساخت موشک های بالستیک ضد رادار و ضد ناوی چون موشک هرمز 1 و 2 نشان دهنده صلابت و قدرت سیستم دفاعی جمهوری اسلامی ایران است که در راستای صیانت از تمامیت ارضی و استقلال کشور روز به روز در حال ارتقاء و گسترش است.

خاص بودن موشک های بالستیک ضد کشتی به چند علت است. نخست این که، جز ایران و چین، کشور دیگری کاربر رسمی موشک های بالستیک در نقش ضد کشتی نیست. دوم اینکه، با توجه به ویژگی های خاص موشک های بالستیک از جمله سرعت بسیار بالا در طی مسیر، وزن زیاد سرجنگی، و شیرجه روی هدف با زاویه زیاد، این موشک ها از احتمال انهدام کم توسط پدافند دشمن، ودر مقابل قابلیت اثرگذاری و تخریب بالا برخوردار هستند.

نگاهی کلی

برای اولین بار اخباری از موشک بالستیک ضد رادار ایرانی در تیر 1391 و در آستانه آغاز رزمایش بزرگ موشکی پیامبر اعظم-7 توسط فرمانده نیروی هوافضای سپاه منتشر شد که توانایی انهدام رادارها در هر نقطه ای از خشکی و دریا در محدوده برد خود دارد.این موشک همان هرمز1 بود که در کنار هرمز2 در اردیبهشت سال 1393 رونمایی شدند. هرمز2 با جستجوگر رادار فعال در سال 1392 به نتیجه رسیده بود.

موشک هرمز1 و موشک هرمز 2 اولین بار به طور رسمی در 21 اردیبهشت 1393در جریان بازدید رهبر معظم انقلاب اسلامی از دستاوردهای نیروی هوافضای سپاه به نمایش درآمد. این موشک بالستیک که به وسیله شهید بزرگوار سردار «حسن طهرانی مقدم» طراحی و تولید گردیده است، از خاص ترین و کم نظیرترین موشک های بالستیک ساخت ایران است. موشک هرمز از منظر ساختار و ظاهر شباهت بسیاری به موشک بالستیک ضد کشتی خلیج فارس دارد.

طراحی و ساخت موشک بالستیک هرمز که یک مدل پیشرفته تر از موشک خلیج فارس محسوب می شود، بر مبنای موشک فاتح 110 صورت گرفته است. سردارحاجی زاده فرمانده نیروی هوا فضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در اواخر اسفند 1395خبر آزمایش موشک هرمز2 را اعلام کرد.

به گفته او، موشک هرمز که آخرین نسل اعلام شده موشک‌های بالستیک دریایی ایران در کلاس «فاتح» است ،توانست یک هدف کوچک را در دریای عمان و در فاصله 250 کیلومتری مورد اصابت قرار دهد.

بُرد موشک هرمز2 در حدود 300 کیلومتر بوده و سرعت آن نیز بین 4 الی 5 برابر سرعت صوت است.موشک هرمز1 که ضد رادار است بر خلاف موشک خلیج فارس که از هدایت اپتیکی بهره می‌برد و یا موشک فاتح 110 که از یک سامانه دقیق هدایتی استفاده می‌کند، از جستجوگر امواج راداری بهره برده و به منبع انتشار آنها حمله می‌کند.

وزن سرجنگی این موشک به طور رسمی اعلام نشده است اما با توجه به شباهت آن به خانواده موشک‌های فاتح 110 و همچنین موشک خلیج فارس، می‌توان وزن سرجنگی این موشک را بین 450 تا 600 کیلوگرم تخمین زد.در تصاویر منتشر شده از شلیک موشک هرمز 1 در رزمایش مشخص شد که این موشک توانسته است کانتینری به طول تنها 6 متر را که راداری بر روی آن نصب شده بود، منهدم کند که دقت و عملکرد فوق‌العاده‌ای محسوب می‌شود.

سردار حاجی‌زاده در این‌باره می‌گوید: "هرمز1 می‌تواند رادارهای روی ناو هواپیمابر یا یک سایت پاتریوت در خشکی و یا یک سایت راداری جستجوگر را منهدم کند."

نکته دیگر در مورد سامانه موشکی «هرمز» تحرک بالای این سامانه است که بر روی یک پرتابگر با تحرک بالا قرار دارد. نکته قابل ذکر این است که این دو نوع موشک دارای سرجنگی متفاوتی هستند و این امر حاکی از تفاوت در قدرت و توان تخریب، انفجار و… با توجه به ماموریت های در نظر گرفته شده برای آنها است.

موشک هرمز 1 و موشک هرمز 2 در کنار موشک بالستیک خلیج فارس با پشتیبانی از هم و تکمیل توانمندی های یکدیگر در شرایط مختلف، سه گانه ای مرگبار برای ناوگروه های دشمن ایجاد خواهند کرد که در نهایت در هر شرایط آب و هوایی یا وجود جنگ الکترونیک یا خاموش شدن رادار ناو هدف، دستکم یک نوع از این 3 موشک قابلیت انهدام هدف را خواهد داشت.

با توجه برخورداری ایران از سواحل طولانی در جنوب و جزایر متعدد، امکان شلیک از سمت های مختلف به ناوگروه دشمن ممکن شده و توان انهدام این موشک ها عملاً ناممکن می گردد. بدین ترتیب و در راستای راهبرد نبرد ناهم طراز با ظهور این گونه از موشک های بالستیک، توازن قوا به روشی کم هزینه، تغییر کرده و به سمت تعادل پیش می رود.

موشک بالستیک هرمز1

موشک هرمز1 توانایی منهدم نمودن رادارهای سامانه های ضد موشکی مانند پاتریوت و  رادارهای شناورها را داشته و اساسا یک موشک بالستیک ضد راداری محسوب می شود. موشک هرمز1 با همان پیکربندی خانواده فاتح110 با طول حدود 9 متر، جرم سه هزار و 330 کیلوگرم، سرجنگی 442 کیلوگرم و برد 250 کیلومتر ساخته شده است.

این موشک بالستیک قابلیت انهدام کامل و دقیق یک کانتینر به اندازه 20 فوت را با فاصله 300 کیلومتر دارد. موشک هرمز 1 را که دارای سرعت 4 تا 5 ماخ است، اولین موشک بالستیک ضد رادار کشور و جهان می دانند.

در واقع موشک های ضد رادار از نوع بالستیک را در سراسر دنیا فقط کشور ایران در اختیار خود دارد و کشورهای معدودی که دارای تجهیزات سرکوب پدافند هوایی هستند، این توانمندی به صورت موشک های ضد رادار و دیگر تسلیحات هواپایه است که از هواپیما و یا جنگنده علیه سایت های راداری دشمن شلیک می شوند.

موشک بالستیک هرمز2

هرمز2، یک موشک بالستیک دریایی ضد ناو است که دارای قابلیت هدف قرار دادن  دقیق اهداف متحرک در سطح دریا باتوجه به داشتن رادار محمول فعال و بردی 300 کیلومتری را دارد.

این موشک قادر است اهداف شناور و متحرک در روی دریا را با سرعت بسیار زیادی مورد اصابت و هدف قرار بدهد. بدین ترتیب این موشک قادر است شناورهای بزرگ دشمن را در خلیج فارسو یا دریای عمان مورد اصابت قرار دهد.

طراح و سازنده این موشک که از بی نظیرترین موشک های بالستیک ایرانی است همانند موشک هرمز1، شهید سردار حسن طهرانی مقدم است. در حالی که سرعت موشک های کروز ضد کشتی عموما بین 7 تا 8 صدم ماخ است اما سرعت موشک هرمز2 بین 4 تا 5 ماخ برآورد می شود.

موشک هرمز2 دارای وزن حدود 4 تن بوده و وزن سرجنگی آن نیز به 500 کیلوگرم است. این موشک که ارتقاء یافته موشک بالستیک هرمز1 می باشد 9 متر طول دارد.

هدف از ساخت این موشک نفوذ به لایه های داخلی ناوهای بزرگ مانند ناوهای هواپیمابر است. شلیک آزمایشی موشک هرمز2 درسال 1395 در سواحل مکران به سمت یک هدف بسیار کوچک در دریای عمان (محل ماموریت نیروی دریایی ارتش) صورت گرفت که مساله مهمی به نظر می‌رسد.

هم نیروی دریایی سپاه پاسداران و هم نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران بارها اعلام کرده‌اند که همه شناورهای بیگانه - چه متخاصم و چه غیر متخاصم، چه نظامی چه غیرنظامی- را تا کیلومترها دورتر از آبهای ایران رصد کرده و در صورت لزوم مقابله، این توان وجود دارد تا این امر در فواصل دورتر و حتی قبل از ورود به آبهای کشورمان صورت پذیرد.

همه شناورهای بیگانه و فرامنطقه‌ای برای ورود به خلیج فارس مجبور به گذشتن از دریای عمان و تنگه هرمز هستند و می‌بایست برای این ورود به نیروهای نظامی کشورمان پاسخگو بوده و مشخصات خود را به صورت کامل اعلام کنند.بنابراین استقرار سامانه‌های موشکی بالستیک دریایی سپاه مانند موشک هرمز2 و و موشک خلیج فارس در سواحل مکران می‌تواند قدرت بازدارنده و تهاجمی موشکی ایران را در مقابل تهدیدات دریایی به میزان قابل توجهی افزایش دهد. 

نویسنده: سیدرضا میرطاهر

117