یکی از مهم‌ترین موضوعات پیرامون بحران سوریه، تدوین قانون اساسی جدید این کشور است. تغییر قانون اساسی سوریه از سوی مخالفان دولت و بر اساس قطعنامه 2254 شورای امنیت مطرح شده و از نوامبر 2019 تاکنون نیز 5 دور گفتگو در این خصوص برگزار شده است.
دور اول و دوم گفتگوها درباره تدوین قانون اساسی جدید سوریه در نوامبر 2019، دور سوم اوت 2020 و دور چهارم نیز دسامبر 2020 برگزار شد. دور پنجم این گفتگوها نیز به مدت 5 روز از 26 تا 30 ژانویه 2021 در ژنو سوئیس برگزار شد.
چهار دسته بازیگر در نشست‌های کمیته قانون اساسی سوریه
نشست‌های مربوط به تدوین قانون اساسی سوریه چهار دسته بازیگر با 45 عضو دارد. دولت سوریه، مخالفان و همچنین نهادهای مدنی سوریه هر کدام 15 عضو و جمعاً 45 عضو کمیته تدوین قانون اساسی این کشور را تشکیل می‌دهند. «گر پدرسون»، نماینده سازمان ملل متحد در امور سوریه نیز به عنوان بازیگر چهارم در این نشست‌ها حضور دارد، اما بیش از همه در قالب میانجی‌گر میان گروه‌های سه‌گانه سوری ایفای نقش می‌کند. در همین حال، 50 عضو نهادهای مدنی سوریه نیز از سوی سازمان ملل متحد معرفی شدند.
با وجود 5 دور مذاکره، تاکنون پیشرفت چندانی به وجود نیامده است، به نحوی که نماینده سازمان ملل متحد از پیشرفت گفتگوها ابراز ناامیدی کرده و احتمال بن بست گفتگوها را به گروه‌های سه‌گانه سوری یادآوری کرده است. پس از پایان بدون نتیجه دور پنجم گفتگوها، «گر پدرسون»، نماینده ویژه سازمان ملل در امور سوریه، این دوره را «ناامید کننده» خواند و گفت این دور هیچ دستاوردی نداشته و حتی بر سر موعد برگزاری دور بعدی هم توافقی به دست نیامده است.
بی اعتمادی طرفین؛ عامل مهم بی نتیجه بودن گفتگوها
بی‌نتیجه بودن گفتگوها علل مختلفی دارد، اما به نظر می‌رسد سه عامل مهم‌تر است. نخستین عامل، بی‌اعتمادی طرفین به هم است. در همین راستا، «طارق الکردی»، از اعضای این کمیته، هیئت ارسالی دولت سوریه را به کارشکنی در پیشبرد فعالیت کمیته متهم کرد، اما «احمد الکزبری»، رئیس هیئت دولت سوریه در این کمیته هم مخالفان را به کارشکنی و نادیده گرفتن پیشنهادهای دولت متهم کرده است.
نادیده گرفتن واقعیت‌های سوریه و مداخله خارجی؛ دو عامل دیگر بی نتیجه بودن مذاکرات
عامل مهم دیگر، نادیده گرفتن واقعیت‌های کنونی سوریه از سوی مخالفان و عامل سوم نیز مداخله خارجی است. در واقع، این گونه به نظر می‌رسد مخالفان که تحت حمایت کشورهای خارجی نیز قرار دارند، در تلاش هستند شکست‌های میدانی را در قالب گفتگوها برای تدوین قانون اساسی جدید سوریه جبران کنند. در همین راستا، «احمد الکزبری» عنوان کرد طرف مقابل پیشنهادهایی ارائه می‌دهد که از یک سو از واقعیت‌های سوریه به دور است و از سوی دیگر به نظر می‌رسد انعکاس برنامه‌های برخی کشورها در خصوص سوریه است. از جمله این پیشنهادها، معرفی فدرالیسم برای شکل نظام سیاسی آینده سوریه است.
نشست پنجم کمیته قانون اساسی سوریه در حالی با شکست مواجه شد که قرار است نشست سوچی نیز در روزهای 16 و 17 فوریه با حضور ایران، روسیه و ترکیه برگزار شود. به نظر نمی‌رسد در نشست آینده سوچی نیز توافقی در خصوص قانون اساسی سوریه میان سه کشور ضامن آتش بس در این کشور شکل گیرد. // 114
نویسنده: سید رضی عمادی
بیشتر بخوانید:
بیانیه نشست عادی کمیته تدوین قانون اساسی سوریه در ژنو
