ولی این سخن به این معنا نیست که دیگر کشورها به ویژه رقیب اصلی ایران، عربستان سعودی از این توافق که موجب شد، قیمت هربشکه نفت حدود چهار دلار -یا هشت درصد- به محض اعلام دستیابی به این توافق افزایش یابد، زیان دیده اند.
براساس این توافق، سازمان اوپک سقف تولید خود را برای نخستین بار در هشت سال اخیر یک میلیون و 200 هزار بشکه در روز کاهش می دهد.
بیژن زنگنه وزیر نفت در نشست اوپک در وین
درست است که ایران می توانست تولید نفت خود را حدود 90 هزار بشکه در روز افزایش دهد تا به سقف تولید خود پیش از تحریم ها در سال 2005 (یعنی چهار میلیون بشکه در روز) برسد ولی این توافق، پیروزی معنوی بزرگی برای ایران به شمار می رود که توانست در یک سال اخیر در برابر فشارهای عربستان برای مجبور کردن ایران به تثبیت تولید خود به عنوان شرط هرگونه تثبیت یا کاهش تولید نفت عربستان مقاومت کند.
عربستان از نظر سیاسی عقب نشینی کرد و به علت بحران مالی شدید، پذیرفت تولید نفت خود را بیش از 500 هزار بشکه در روز کاهش دهد.
بحران مالی عربستان موجب شد ذخایر ارزی این کشور از حدود 732 میلیارد دلار در پایان سال 2014 به حدود 560 میلیارد دلار تا ماه مارس کاهش یابد و کسری بودجه امسال این کشور به 87 میلیارد دلار و بدهی های عمومی این کشور به حدود 90 میلیارد دلار برسد.
شاخص های اولیه مثل افزایش قیمت نفت و اعلام آمادگی کشورهای غیرعضو اوپک مثل روسیه برای کاهش تولید خود به میزان سیصد هزار بشکه در روز و افزایش شاخص بورس های کشورهای خلیج (فارس)، همگی نشان دهنده نوعی خرسندی در محافل کشورهای تولید کننده نفت است. ولی این نگرانی نیز وجود دارد که کشورهای تولید کننده نفت آن گونه که برخی کارشناسان بخش نفت پیش بینی می کنند به تعهداتشان پایبند نمانند.
عبدالصمد العوضی کارشناس کویتی در بخش نفت که سال ها نماینده کویت در سازمان اوپک بود یکی از این کارشناسان است. او در مصاحبه با رای الیوم گفت افزایش سه تا چهار دلاری قیمت هربشکه نفت صرفا ناشی از توافق اخیر نیست بلکه بخشی از آن ناشی از فرارسیدن فصل زمستان است که مصرف فراورده های نفتی در غرب به علت سرد شدن هوا افزایش پیدا می کند.
وی تاکید کرد کاهش 300 هزار بشکه ای تولید نفت روسیه ناشی از همسویی با توافق اوپک نیست بلکه به این علت است که چاه های نفت این کشور در منطقه سیبری و اطراف آن به علت بارش برف و یخبندان، تعطیل می شود.
العوضی افزود، سه کشور منطقه خلیج (فارس) یعنی امارات متحده عربی و کویت و قطر که متعهد شدند تولید نفت خود را حدود 300 هزار بشکه در روز کاهش دهند به این توافق پایبند نخواهند ماند.
وی تاکید کرد کشورهای قطر و امارات در طول تاریخ از سال 1981 تولید نفت خود را کاهش نداده اند و تولید نفت کویت نیز رسما حدود 200 هزار بشکه در روز به علت توقف تولید در میدان های نفتی مشترک با عربستان، کاهش یافت.
شاید برای اظهار نظر قطعی درباره پایبند ماندن یا نماندن به توافقنامه کاهش تولید نفت زود باشد ولی قطعا می توان گفت امتیازاتی که عربستان سعودی داد موجب دستیابی به این توافق شد.
عربستان دو سال پیش با هرگونه کاهش سقف تولید اوپک مخالفت کرد و موجب شد قیمت هربشکه نفت ظرف فقط چند ماه از 120 دلار به کمتر از 40 دلار کاهش یابد.
هدف عربستان، فلج کردن اقتصاد کشورهای ایران و روسیه بود که تحقق پیدا نکرد هرچند تاثیر محدودی داشت ولی متضررین اصلی از این اقدام، عربستان سعودی و کشورهای خلیج (فارس) به اضافه الجزایر بودند که همگی از کشورهای عربی محسوب می شوند.
نشست غیررسمی وزیران نفت در الجزایر در ماه سپتامبر گذشته، نقشی محوری در دستیابی به این موفقیت اوپک داشت به طوری که دیپلماسی فعال الجزایر در داخل این سازمان توانست به لطف روابط خوب این کشور با دو طرف اختلاف یعنی ایران و عربستان سعودی، مواضع طرف های مختلف را به یکدیگر نزدیک کند.
سازمان اوپک به تدریج در حال رها شدن از تنش های سیاسی است که بر کارآیی آن تاثیر گذاشت و آن را تا آستانه فروپاشی پیش برد.
این سازمان همچنین در حال بازیابی وحدت داخلی خود و ترجیح دادن ملاحظات صرفا اقتصادی و منافع اعضای خود بر ملاحظات سیاسی است.
دست کم اکثریت بالایی از کشورهای عضو اوپک و ملت های آنها چنین امیدی دارند.
