دولت ترامپ در سه سال گذشته از تعداد زیادی از توافقات بین‌المللی خارج شده است. اکنون نیز دولت آمریکا قصد خروج از پیمان "آسمان‌های باز" Treaty on Open Skies را دارد.
این مساله واکنش شدید روسیه را به دنبال داشته است. در این زمینه "ولادیمیر ارماکوف" مدیر امور منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای و کنترل تسلیحات وزارت امور خارجه روسیه ضمن بی‌اساس خواندن ادعا‌های واشنگتن مبنی بر پای بند نبودن مسکو به پیمان آسمان‌های باز اعلام کرد در صورتی که آمریکا از این پیمان خارج شود، روسیه نیز مجبور به اقدام متقابل خواهد بود.
مسکو خواهان حفظ پیمان آسمان‌های باز به عنوان یکی از معدود ستون‌های باقی مانده از معماری امنیت اروپا است. ارماکوف گفت: طرف آمریکایی هیچ گزارش رسمی درباره برنامه‌های خود برای ترک پیمان آسمان باز اعلام نکرده است.
با این حال ما از قصد احتمالی آن برای انجام این کار که به دنبال طرح شدن ادعا‌هایی مبنی بر نقض این معاهده از سوی روسیه قوت گرفته است، نگران هستیم.
پیمان آسمان‌های باز توافقی میان 34 کشور جهان درباره اجازه پرواز هواپیماهای تجسسی بر فراز مناطق کشورهای عضو این پیمان است. این پیمان برای ایجاد درک متقابل و اطمینان در کشورهای امضاکننده در خصوص تحرکات و فعالیت‌های نظامی که ممکن است باعث نگرانی آن‌ها شود، شکل گرفته است.
پیمان آسمان‌های باز که در سال 1992 امضا و از سال 2002 به اجرا گذاشته شد بخشی از تلاش‌های بین المللی برای اعتماد سازی در دوران پس از جنگ سرد است.
این پیمان یکی از جامع ترین توافق های بین المللی برای شفاف سازی فعالیت‌های نظامی است. پیمان آسمان‌های باز به کشورهای امضا کننده اجازه می دهد تا به منظور جمع آوری اطلاعات درباره نیروهای نظامی، پروازهایی با هواپیماهای تجسسی غیرمسلح بر فراز خاک دیگر اعضا انجام دهند.
آمریکا از سال 2002 تا 2016 در چارچوب این پیمان 196 پرواز بر فراز روسیه انجام داد. در مقابل، روسیه در این برهه زمانی 71 بار در آمریکا پرواز نظارتی داشته است. این پیمان از زمان اجرایی شدن به ابزاری کلیدی برای آمریکا و متحدان اروپایی آن به منظور رصد و پایش استقرار نظامی روسیه در کشورهای شوروی از جمله اوکراین تبدیل شده است.
با این حال گزارش‌ها در مورد قصد آمریکا برای خروج از پیمان آسمان‌های باز اولین بار در اکتبر 2019 منتشر شد.
ارماکوف گفت: اگر واشنگتن تصمیم بگیرد از این پیمان خارج شود، مسکو مجبور خواهد بود پاسخ دهد. ما اعتقاد داریم که هنوز خیلی زود است به طور علنی درباره این موضوع و این که چه تدابیری می‌توان اتخاذ کرد، بحث کنیم.
اقدام احتمالی دولت ترامپ برای خروج از پیمان مهم آسمان‌های باز واکنش‌ها در داخل دستگاه حاکمه این کشور را نیز به دنبال داشته است.
از جمله "الیوت انگل" رئیس دموکرات کمیته امور خارجی مجلس نمایندگان آمریکا در اکتبر 2019 عمیقا در این زمینه ابراز نگرانی کرد.
انگل در نامه‌ای به "رابرت اوبرایان" مشاور امنیت ملی کاخ سفید نوشت: «عمیقا از گزارش‌ها در مورد این که دولت ترامپ در حال بررسی خروج از پیمان آسمان‌های باز است، نگران هستم و قویا توصیه می‌کنم از این اقدام بی‌ملاحظه خودداری شود.»
انگل در نامه خود هشدار داد خروج آمریکا از این پیمان به سود مسکو خواهد بود چرا که واشنگتن تا کنون ذیل این توافق توانسته است بر وضع نیروهای نظامی روسیه نظارت داشته باشد و به اطلاعات با ارزشی دست یابد.
خروج آمریکا از پیمان آسمان‌های باز می تواند تازه ترین اقدام دولت ترامپ در بی اعتنایی به تعهدات و توافق‌های بین المللی به شمار رود؛ اقدامی که به مسابقه تسلیحاتی جدید و خطرناکی با روسیه منجر خواهد شد زیرا اجرای این پیمان و نظارت مستمر کشورهای عضو آن بر فعالیت‌ها و تاسیسات نظامی دیگر کشورها باعث محدودیت‌هایی در فعالیت‌های نظامی می شود و در فقدان چنین کنترلی به ویژه آمریکا خواهد توانست تا اقدامات تسلیحاتی و نظامی مد نظر خود را انجام دهد.
نویسنده: سيدرضا مير طاهر
141/118
بیشتر بخوانید:
اقدام ترامپ برای خارج کردن آمریکا از پیمان بین المللی آسمان های باز
ترامپ و خروج از پیمان های تسلیحاتی، چشم اندازی هراسناک برای امنیت جهانی
انتقاد نمایندگان کنگره امریکا به خروج واشنگتن از پیمان «آی ان اف»
