سفر دوره‌ای 5 روزه محمد بن سلمان به 5 کشور عربی عمان، بحرین، قطر، امارات و کویت خواهد بود. در واقع، این سفر به کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس انجام خواهد شد. قرار است چهل و دومین نشست سران کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس نیز روز 14 دسامبر در ریاض، پایتخت عربستان برگزار خواهد شد. بنابراین، سفر بن سلمان به 5 کشور دیگر عضو شورای همکاری خلیج فارس بی‌ارتباط با نشست هفته آینده این شورا نیست.
موضوع دیگر این است که سفر محمد بن سلمان به 5 کشور عربی عضو شورای همکاری خلیج فارس، اولین سفر وی پس از اجلاس سران کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس است که ژانویه گذشته در شهر العلا در غرب عربستان سعودی برای آشتی قطر با چهار کشور عربی برگزار شد.
موقعیت متزلزل محمد بن سلمان
موضوع مهم‌تر درباره سفر محمد بن سلمان مربوط به موقعیت شخص ولیعهد سعودی است. از ژانویه 2021 که جو بایدن در آمریکا روی کار آمده است، موقعیت محمد بن سلمان هم در سطح داخلی و هم جهانی متزلزل شده است. در سطح داخلی، اگرچه همچنان محمد بن سلمان شانس اول برای کسب کرسی پادشاهی سعودی است و نفوذ زیادی در ساختار قدرت دارد، اما برخی از رقبای وی از جمله محمد بن نایف تحت حمایت دولت بایدن قرار دارند. در همین حال، بن سلمان محتاط تر از گذشته در ساختار قدرت عربستان اقدام می‌کند.
در سطح خارجی نیز محمد بن سلمان در سال 2021 هیچ سفر خارجی نداشته و حتی در اجلاس اخیر جی 20 در بروکسل نیز حضور پیدا نکرده بود. علاوه بر این، محمد بن سلمان در 11 ماه گذشته هیچ گفتگویی با رئیس جمهوری آمریکا نداشته است. سیاست منطقه‌ای عربستان سعودی نیز دستاوردی برای این کشور نداشته و عملاً بی‌تجربگی و شکست سیاست‌هایی که محمد بن سلمان طراح و مجری اصلی آن بود، اثبات شده است.
نکته مهم دیگر اینکه سفر بن سلمان به 5 کشور عربی پس از سفر مقامات اماراتی به سوریه و ترکیه و همزمان با سفر طحنون بن زاید، مشاور امنیت ملی امارات به تهران انجام می‌شود. این موضوع نیز بیانگر رقابت منطقه‌ای عربستان و امارات است.
در همین راستا، پایگاه خبری الخلیج الجدید در گزارشی نوشت: «عربستان سعودی کنترل شورای همکاری خلیج فارس را از دست داد و امارات اکنون رقیب اصلی آن در سیاست منطقه است. محمد بن زاید ولیعهد ابوظبی، متحد مورد اعتماد ایالات متحده، اکنون بر سیاست خارجی عربستان سعودی اعمال نفوذ می‌کند. امارات با متقاعد کردن محمد بن سلمان در سال 2017، قطر را با ادعای حمایت از تروریسم و مداخله در امور منطقه، محاصره کرد. سعودی‌ها این محاصره را پس از پیروزی جو بایدن در رقابت‌های انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا در سال 2020 لغو کردند، اما هیچ دستاوردی از این محاصره کسب نکردند و این محاصره پیامدهای زیادی برای این کشور داشت. عربستان در سال 2015 به امید برگرداندن «عبدربه منصور هادی» رئیس جمهور مستعفی یمن و مقابله با انصارالله علیه یمن وارد جنگ شد، اما بعد از گذشت 7 سال با شکست سنگینی مواجه شد.»
با توجه به این وضعیت، می‌توان گفت در سفر محمد بن سلمان به 5 کشور عربی اهداف شخصی وی از جمله خروج از انزوا، گفتگو درباره برخی مسایل منطقه‌ای از جمله جنگ یمن و همچنین رقابت با امارات در حوزه غرب آسیا وجود دارد.
نویسنده: سید رضی عمادی // 114
