روز چهارم شعبان فرشتگان، تولد نورادی را جشن می‌گیرند که روزی چراغ حماسه را برافروخت.
پهلوانی به عالم چشم می‌گشاید که پهلوانان عالم به نامش اقتدا می‌کنند.
او فرزند علی (ع) است که کوهِ رشادت و جوانمردی است،
و فرزند شیرزنی به نام "ام البنین" است که به او شیر شهامت نوشاند.
سلام بر عباس، بر او که غیرت مجسم بود و اسوه ایثار و جانبازی.
روز میلاد حضرت عباس؛ روز جانباز
حضرت ابوالفضل العباس(ع) نخستین فرزند امیرالمؤمنین علی علیه السلام ازفاطمه کلابیه، در چهارم شعبان سال ۲۶ هجری در مدینه به دنیا آمد. مادر گرامیش بعد‌ها با کنیه «ام البنین» شهرت یافت. عباس، قامتی رشید، چهره‌ای زیبا و شجاعتی کم نظیر داشت و به خاطر سیمای جذابش او را «قمربنی هاشم» می‌خواندند. در حادثه کربلا، وظیفه پرچمداری سپاه امام حسین (ع) و سقایی خیمه‌های اطفال و اهل بیت امام را داشت. به خاطر فداکاری و جانبازی آن حضرت در روز عاشورا، روز میلادش به نام روز "جانباز" نامگذاری شده است. جانبازان با الهام از کردار و منش آن بزرگوار، درس فداکاری و شجاعت و وفا آموختند و در عمل نیز آن را به اثبات رساندند. شیخ صدوق در کتاب "امالی" روایتی از امام سجاد (ع) با این مضمون نقل می کند که «حضرت ابوالفضل در نزد خدا جایگاهی دارد که همه شهدا به او غبطه می خورند که ای کاش می توانستند به چنین جایگاهی برسند.» برخی از کارشناسان دینی معتقدند ایمان و معرفت حضرت عباس (ع) باعث شد تا آن حضرت در روز قیامت دارای چنان ارج و مقامی شود.
حضرت ابوالفضل العبّاس حدود 15 سال از زندگانی بابرکت خویش را در کنار پدر بزرگوارش حضرت علی علیه السلام گذراند. در روایت آمده است: «همانا عباس بن علی علیه السلام علم را چون غذا از پدرش وارد جان خویش نموده است». او عالی ترین ارزش ها را از پدر ارجمندش آموخت و بازوی پرتوان پدر در همه امور بود. او خاطره دلاوری و رشادت خود را در جنگ صفین بر اذهان نشاند. علاوه بر آن، در سایه لطف و مرحمت امام حسن و امام حسین علیهماالسلام زندگی کرد و در نهایت اطاعت و فرمان برداری، در خدمت این دو بزرگوار بود. همراهی و همدلی عباس با برادرانش، شهد دانش و دانایی را در کام اندیشه اش شیرین تر می کرد و او هر روز بیشتر از گذشته با آداب و اخلاق اسلامی آشناتر می گشت.
باب الحوائج؛ برآورنده نیازها
حضرت عباس در دوران زندگی امام حسن (ع ) همواره در کنار آن حضرت به مددکاری مردم و بر آوردن نیازهایشان می‌پرداخت. این روش در زمان امامت امام حسین (ع) و پیش از جریان عاشورا نیز ادامه داشت تا آن جا که هرگاه نیازمندی برای کمک خواستن نزد این دو امام می آمد، حضرت عباس مأمور اجرای دستور امام خویش می شد. او جایگاه بلندی نزد برادرش امام حسین (ع ) داشت. نوشته‌اند: «همان گونه که پدرش علی (ع) جایگاه بلندی نزد پیامبر (ص) داشت و هرگاه مشکلی روی می داد ، پیامبر ابتدا آن را با علی در میان می گذاشت، عباس نیز چنین حالتی نسبت به امام حسین (علیه السلام) داشت. امام با پیشامد هر مشکلی، آن را با برادرش عباس در میان گذاشته و از او می خواست که آن را برطرف نماید. این مسئله سبب شد تا ایشان را باب الحوائج؛ «برآوردنده نیازها» بخوانند. در کربلا نیز عباس (ع) پشت و پناه ولایت امر بود و تا آخرین حدّ توان از او و آرمان هایش پشتیبانی نمود. از این رو وقتی امام حسین علیه السلام در آخرین لحظات عمر بر بالین او آمد، فرمود: «به خدا قسم اکنون کمرم شکست.»
عباس؛ مظهر وفا
حضرت عبّاس (ع) در پرتو تربیت مادر، ادب را سرلوحه زندگی خویش قرار داده بود. نقل است که عباس علیه السلام هرگز بدون اجازه در حضور امام حسین علیه السلام به زمین نمی نشست. او شیفته علو روحی و عظمت شخصیت برادر بود. او زیبایی ظاهر و کمال باطن را مجموعاً با هم داشت.
"وفا" از مهمترین صفات انسانی است و معیاری برای شناختن نیکان است. این صفت زمانی پسندیده‌تر است که انسان نسبت به میثاق خدایی وفادار باشد. وفاداری نسبت به پیشوای معصوم از مهمترین مصداق وفا به میثاق الهی است. حضرت عباس (ع) تا پای جان به میثاق خویش وفادار ماند، به طوری که از آن پس در تاریخ اسلام و تشیع به عنوان مظهر وفا شناخته شده و وفاداری به نام آن بزرگوار مترادف گردیده است. کربلا عرصه ظهور و تجلّی کامل این عصاره شجاعت و وفا بود. یکی از صحنه‌های شکوهمند وفاداری حضرت عباس بن علی (ع) زمانی بود که شمر، فرمانده سپاه یزید به خیمه‌های امام حسین (ع) نزدیک شد. عباس را صدا زد و برای آن حضرت و برادرانش امان نامه‌ای آورد. حضرت ابوالفضل از پاسخ دادن به شمر کراهت داشت لذا اعتناعی به ندای او نکرد. امام حسین (ع) به عباس فرمود شمر تو را صدا می‌زند، او را بی پاسخ مگذار. حضرت به دستور امام خویش در پاسخ به شمر با صدای بلند فرمود: «لعنت خدا بر تو و بر امیر تو و بر امان نامه تو. ما را امان می‌دهید در صورتی که پسر رسول خدا (ص) را امان نباشد؟.»
عباس؛ مظهر غیرت
از مهمترین عنصری که انسان را وادار به دفاع از حق می‌کند، «غیرت» است. غیرت نیروی محرکه وجود انسان در برابر ستم، ظلم و تجاوز به نوامیس الهی است. آن کس که شعله غیرت وجودش را روشن کرده است، در برابر ناحق بی تفاوت نمی‌شنید و تا پای جان پیش می‌رود. گذشته از این، به تعبیر امام علی (ع): «غیرت مرد، نشان ایمان اوست». حضرت عباس این صفت والا را به حد کمال دارا بود و واژه غیرت به وجودش سرافراز است. گرچه غیورترین مردان تاریخ ، شکوه غیرت را در کربلا به نمایش گذاشتند، ولی غیرت عباس بن علی (ع) در دفاع از حق برجستگی دیگری داشت. آن بزرگوار در دفاع از حریم ولایت آنچنان جانبازی نشان داد که تاریخ نمونه‌ای برای آن ندارد.
عباس؛ مظهر شجاعت و بصیرت
"شجاعت" و رزم آوری عنصر دیگر شخصیت حضرت باب الحوائج است. هیبت حضرت عباس در کربلا چنان بود که سپاه دشمن همچون رمه از برابرش می‌گریختند. اخلاص نیز در وجود عباس بن علی (ع) جامه کمال پوشیده بود، آن بزرگوار همه توان خویش را در طبق اخلاص نهاد و در پیشگاه ولایت و امام بر حق خویش نثار کرد. به همین خاطر است که امام صادق (ع) هنگام زیارت قبر مطهر حضرت عباس (س) به غایت اخلاص آن حضرت تأکید می کند و می‌فرماید: «حضرت باب الحوائج تنها در صحنه فضائل اخلاقی و میادین نبرد قهرمان نبود، بلکه در دانش و حکمت نیز تالی معصوم و قهرمان صحنه دانش به شمار می‌رود.»
آن چه از معارف اهل بیت درباره این الگوی ویژه یاد می شود نشانگرآنست که حضرت ابوالفضل (ع) علاوه بر ایمان محکم و اطاعت از امام، در این مسیر، نهایت خیرخواهی و مجاهدت در راه خدا را داشت و به عبارت دیگر، او با قوه "بصیرت" و آگاهی در جایی که فضا غبارآلود بود و جایی که امیال شخصی مطرح می شد ، حق را از باطل تشخیص می داد و برای تحقق آن می کوشید.
در پایان همراه با حضرت مهدی (عج) در زیارت "ناحیه مقدسه" بر او سلام می دهیم: «السَّلامُ عَلَی أبى الفَضلِ العَبّاسِ بنِ أمیرِالمُؤمِنینَ، المُواسى أخاهُ بِنَفسِهِ، الآخِذِ لِغَدِهِ مِن أمسِهِ، الفادى لَهُ الواقى، السّاعى إلَیهِ بِمائِهِ، المَقطوعَةِ یَداهُ، لَعَنَ اللّه قاتِلَیهِ یَزیدَ بنَ الرُّقادِ الحیتى و حَکیمَ بنَ الطُّفیلِ الطّائِىَّ.» «سلام بر ابوالفضل عبّاس، فرزند امیرمؤمنان؛ از خود در گذرنده با جان برای برادر، برگیرنده از دیروزش برای فردایش (دنیا را وسیله آخرت قرار داد)، فداییِ او، نگهدارنده، کوشنده برای رساندن آب به او، وکسی که دست هایش بُریده شد! ...»
نویسنده: عسگری
/ 114
