با این حال پس از خروج آمریکا از برجام در مه 2018 و تاخیرمکرر اروپایی ها ر اجرای وعده های خود برای حفظ این توافق که واکنش متقابل ایران را موجب شده، اکنون اروپا با چالش بزرگی برای حفظ برجام مواجه شده است.
این در حالی است که در آخرین موضع گیری های اروپایی ها درباره برجام، "هایکو ماس" وزیر امور خارجه آلمان ادعاهای بزرگی را مطرح کرده و در عین حال به ایران هشدار داده است. "ماس" ضمن اشاره به این که دستیابی ایران به مزایای اقتصادی برجام «بسیار سخت» است، مدعی شد اروپا به تعهداتش در برجام عمل می‌کند و از ایران هم همین انتظار را دارد!
در واقع وزیر خارجه آلمان به نوعی درصدد رها کردن اروپا از تعهدات برجامی آن است. اروپایی ها در عمل نشان داده اند که حاضر به پرداخت هزینه چندانی برای حفظ این توافق بسیار مهم نیستند.
هر چند اروپا بر این عقیده است که حفظ برجام متضمن منافع کلان آن به ویژه حفظ صلح و امنیت منطقه ای و بین المللی است، با این حال وزیرخارجه آلمان صرفا بر سخت بودن حفظ برجام تاکید کرده است.
"ماس" گفت: یک سال بعد از خروج آمریکا از برجام طبیعتا این ساده نیست که برجام را نجات دهیم. مزایای اقتصادی که در قالب برجام به ایران وعده داده شده است بعد از خروج آمریکا از این توافق به دشواری قابل تحقق است. با این حال ما همچنان برای آن مبارزه می کنیم. دنیا با این توافق امن تر است تا بدون آن.
وزیرخارجه آلمان مدعی شده که اروپا به تعهدات برجامی خود عمل کرده است. این در حالی است که به رغم گذشت بیش از یکسال از خروج آمریکا از برجام، اتحادیه اروپا و تروئیکای اروپایی هنوز نتوانسته اند تا تدابیر و اقدامات وعده داده شده خود به ویژه ایجاد سازو کار تبادل مالی و تجاری با ایران موسوم به "اینستکس" را عملیاتی کنند.
همین تعلل طرف‌های اروپایی به اجرای تعهداتشان در قبال این توافق بین‌المللی، موجب شد تا ایران در اوایل مه 2019 اعلام کند که سطح پایبندی خود به تعهداتش در قبال برجام را کاهش داده و ضرب الاجل 60 روزه ای را برای اروپا به منظورعملی کردن وعده هایش اعلام کند. در عین حال ماس با لحنی طلب کارانه مدعی شده که چون به ایران اعتماد نداریم برای همین سعی می‌کنیم تا توافق برجام را حفظ کنیم.»
این پرسش مطرح است که این ایران است که باید به اروپایی با توجه به خلف وعده هایشان بی اعتماد باشد یا این اروپایی ها هستند که دلیلی برای بی اعتمادی به ایران دارند؟ پاسخ این است که تهران از زمان اجرایی شدن برجام با توجه به گزارش های 14 گانه آژانس بین المللی انرژی اتمی به طور کامل تعهدات برجامی خود را انجام داده واروپایی ها هیچ بهانه ای در این باره ندارند.
به رغم اینکه ایران امیدوار بود که برخی تدابیر اروپایی ها به ویژه "اینستکس" ماهها قبل زودتر انجام شود، اما هنوز هم طرف اروپایی در این زمینه تعلل می کند.
شاید به همین دلیل است که تهران در باره توانایی یا اساسا اراده طرف اروپایی برای حفظ برجام دچار تردید شده و اکنون چاره کار را اقدامی دانسته که نشانه قاطعیت ایران در زمینه تعیین تکلیف برجام است.
به نوشته پایگاه اندیشکده شورای روابط خارجی اتحادیه اروپا ecfr: ایران به این نتیجه رسیده است که تداوم وضعیت فعلی غیرقابل قبول است.
اکنون با ضرب الاجل برجامی ایران توپ در زمین اروپا است و اگر آنها واقعا خواهان حفظ این توافق بین المللی هستند باید اقدامات جدی و موثر خود را هر چه زودتر و قبل از پایان ضرب الاجل مطرح شده از جانب تهران صورت دهند.
اما اگر اروپا همچنان سیاست قبلی یعنی تاخیر و تعلل های مکرردر اجرای برجام را در پیش گیرد نباید از تهران انتظار ادامه تعهد به مفاد برجام را داشته باشد. 139/118
نویسنده: سيدرضا ميرطاهر
بیشتر بخوانید:
مذاکرات نمایندگان ایران و اروپا درباره "اینستکس" در تهران
تاکید موگرینی بر اجرای هر چه زودتر ساز وکار مالی اروپا با ایران
یونکر: اتحادیه اروپا به برجام متعهد می‌ماند
