گیاه بادرنجبویه یا ملیس با نام علمی OFFICINALIS MELISSA، نخستین بار در قرون وسطی به عنوان مقوی قلب در درمان بیماریها به کار رفته است. ابن سینا پزشک و فیلسوف بزرگ ایرانی گیاه ملیس را برای تهیه شربتی به کار برد که بنام شربت ابن سینا شهرت یافته است.
این شربت را بمنظور معالجه بیماریهای قلبی، جلوگیری از سکته و تقویت عمومی قلب توصیه و تجویز کرده است. علاوه بر این تحقیقات علمی تاثیر بی تردید این گیاه را در معالجه بیماریهای عصبی، افسردگی، بیخوابی، سردردهای عصبی و تسکین دردها ثابت کرده است.
ملیس گیاهی است پایا، پرشاخ و برگ به ارتفاع 30 تا 80 سانتی متر و حتی بیشتر که به حالت خودرو در نواحی جنوبی و مرکزی اروپا، اسپانیا، قفقاز، ترکیه، ایران و بسیاری دیگر ازنقاط جهان می روید. برگهای آن به شکل قلب و دندانه دار و طول برگهای آن 5 تا 8 سانتی متر و پهنای آنها ۴ تا5 سانتی متر است.
ریشه گیاه کوچک و استوانه ای شکل، سخت و نسبتا منشعب است. گلهای آن به رنگ سفید یا قرمز روشن هستند و در خرداد تا اواسط مرداد ظاهر می شوند. عطر مخصوص گل ملیس زنبورها را به سوی خود جلب می کند و زنبور عسل از گلهای فراوان و معطر این گیاه تغذیه می کند.
پراکندگی گیاه ملیس درمحیط های مختلف به صورتی است که دراغلب نواحی مانند کوهستانها، کنارجاده ها، حاشیه باغها و بیشه ها یافت می شود. قسمت مورد استفاده گیاه برگ و سرشاخه های جوان آن است.
اسانس ملیس مایعی بی رنگ و یا به رنگ زرد روشن و دارای بوی مطبوع شبیه بوی لیمو است. این اسانس خاصیت ضد میکروبی، ضد حساسیت، ضد تشنج و ضد درد دارد، لذا در تهیه برخی از فرآورده های دارویی بکار می رود.
اسانس ملیس باید به مقادیر کم و با نظر پزشک مصرف شود و گرنه فشارخون را کاهش داده و ایجاد مسمومیت می نماید. از نظر خواص درمانی ملیس گیاهی نیرو دهنده و ضد تشنج است، به علاوه به عنوان مقوی معده، ضدنفخ، تسهیل کننده عمل هضم و معرق (عرق آور) مورد استفاده قرارمی گیرد.
نوشیدنی داغ ملیس برطرف کننده انواع سرماخوردگیها و زکام است. به منظور تهیه دم کرده ملیس حدود سی گرم از گیاه خشک شده را در یک لیتر آب دم کرده و روزانه دو تا چهار فنجان میل می کنند.
در استعمال خارجی نیز برگهای تازه ملیس را خرد کرده و روی سطح پوست آسیب دیده قرار می دهند، این عصاره برای التیام زخم، رفع دردهای موضعی و همچنین در موارد گزیدگی بوسیله زنبور و سایر حشرات مصرف می شود.
116
