در مرحله بعد تهران از مه 2019 گام‌های پنج گانه‌ای در کاهش تعهدات برجامی خود برداشت. تروئیکای اروپایی این مساله را مستمسک قرار داده و سازوکار حل اختلاف برجام را فعال کرده است؛ روندی که می تواند به ارجاع پرونده هسته ای ایران به شورای امنیت و بازگشت خودکار تحریم های سازمان ملل علیه ایران منجر شود. این مساله واکنش شدید تهران را برانگیخته است.
"محمدجواد ظریف" وزیر امور خارجه ایران روز دوشنبه 21 ژانویه در هشداری صریح اعلام کرد، اگر اروپایی‌ها به رفتارهای بلاوجه خود ادامه دهند و یا پرونده ایران را به شورای امنیت بفرستند، از پیمان ان پی تی NPT خارج خواهیم شد.
وی با بیان این که وزارت امور خارجه ایران از مسیر حقوقی تصمیم اخیر کشورهای اروپایی درباره فعال کردن سازوکار حل اختلاف را دنبال می‌کند، گفت: جمهوری اسلامی ایران بحث روش حل اختلاف را به صورت رسمی از مه 2018 بعد از خروج آمریکا از برجام آغاز کرد.
آلمان، فرانسه و بریتانیا به عنوان اعضای تروئیکای اروپایی و اعضای طیف غربی گروه 1+4 روز سه‌شنبه 14 ژانویه با انتشار بیانیه‌ای در بروکسل، سازوکار حل اختلاف برجام را فعال کردند.
تروئیکای اروپایی در بیانیه خود مدعی شدند که هدفشان از کلید زدن ساز و کار حل اختلاف، احیای تحریم‌ها علیه ایران نیست بلکه به دنبال راهی برای نجات توافق هسته‌ای برجام هستند. آنها ادعا می کنند هدف این تصمیم حفظ توافق هسته‌ای از طریق بحث و رایزنی با ایران برای بازگشت به تعهداتش ذیل برجام و نه اعمال مجدد تحریم های سازمان ملل است.
این در حالی است که از دیدگاه تهران این اقدام اروپایی ها بدون دلیل است و صرفا به افزایش اختلافات و تنش ها منجر می شود می تواند تبعات وخیمی داشته باشد. ظریف گفت: اظهارات اروپایی‌ها هیچ وجه قانونی ندارد لذا ما از بلاوجه بودن اقدام اروپایی‌ها استفاده می‌کنیم. اگر اروپایی‌ها اقدام دیگری انجام دهند، طبق نامه رئیس‌جمهور در مه 2019، موضوع خروج ایران از ان پی تی طرح می‌شود.
تروئیکای اروپایی در موضع گیری اخیر خود، کاهش تعهدات برجامی ایران را در قالب گام های پنج گانه محکوم کرده و خواستار خودداری ایران از ادامه این روند و بازگشت به وضع قبلی شده است.
اروپایی ها این مساله را نادیده می گیرند که ایران در چارچوب منافع ملی خود اجرای برجام را پذیرفته و زمانی که به دلیل خروج یکی از اعضای آن یعنی آمریکا و اعمال مجدد تحریم ها، تحت فشار قرار گرفته است، انتظار دارد که اعضای گروه 1+4 به ویژه اعضای اروپایی آن تعهدات برجامی خود را انجام دهند.
این تعهدات درباره اروپایی ها شامل کاهش تاثیرات منفی تحریم های آمریکا از طریق ایجاد سازو کارهایی برای ادامه تعاملات اقتصادی، تجاری و نفتی با ایران در قالب اینستکس است.
به گفته "سعید محمدی"، کارشناس مسایل بین المللی، انتظار از ایران برای پایبندی به تمامی تعهداتش پیش از آن که اروپا گامی برای نجات برجام بردارد، غیرمنطقی و غیرعملی است. در این باره وزیر امور خارجه ایران با بیان این که تهران پنج گام در کاهش تعهدات برجام برداشته است و قرار نیست گام دیگری در این زمینه بردارد، تاکید کرد: در صورتی که اروپایی‌ها به تعهدات خود برگردند ایران هم کاهش تعهدات را متوقف می‌کند اما اگر اروپایی‌ها به رویه خود بر اساس بازی‌های سیاسی ادامه دهند که هیچ محمل قانونی ندارد ما امکانات متعددی داریم.
ظریف در این باره به نامه رئیس جمهوری ایران اشاره کرد که در آن آمده است اگر این موضوع به شورای امنیت ارجاع شود، خروج ایران از "ان پی تی" طرح خواهد بود اما پیش از آن برنامه‌های دیگر را می‌توان در دستور کار قرار داد.
در واقع وزیرامورخارجه ایران بر این عقیده است، پیش از این که اختلافات کنونی بین اعضای اروپایی گروه 1+4 و ایران به مرحله ای حساس و خطرناک برسد، بهتر است اروپایی ها با تجدید نظر در رویکرد کنونی خود، به اجرای جدی و موثر تعهدات برجامی خود بپردازند تا ایران نیز اقدام متقابلی را انجام دهد.
نویسنده: سيدرضا ميرطاهر
139/118
بیشتر بخوانید:
سران مطرح اروپایی و طرح مجدد ادعای پایبندی به برجام/ تحلیل
بیانیه مجلس در پاسخ به رفتار ضد برجامی اروپایی ها / تحلیل
نمایندگان مجلس: اقدام برجامی اروپایی ها، نشانه تحقیر آنان توسط آمریکاست
هشدار ایران درباره رفتار غیرعادلانه اروپا در برجام
