روزنامه قطری العربی الجدید در اینباره می نویسد، قرار است نخستین کنفرانس وزرای امور خارجه کشورهای عربی و آفریقایی حوزه دریای سرخ امروز چهارشنبه 12 دسامبر در ریاض برگزار شود تا پیش نویس تاسیس شورای کشورهای دریای سرخ، مورد بررسی قرار گیرد.
این نشست درحالی برگزار می شود که درباره اهداف واقعی تشکیل این شورا ابهاماتی وجود دارد زیرا با توجه به دسترسی اسرائیل به سواحل دریای سرخ تشکیل این شورا را می توان اقدامی پنهان برای عادی سازی روابط با این رژیم قلمداد کرد.
عربستان سعودی اخیرا به طور رسمی از سودان برای شرکت در این کنفرانس دعوت کرده است.
با وجود آن که روابط میان سودان با عربستان سعودی به سبب خودداری ریاض از ادامه کمک های اقتصادی به خرطوم تیره و بحران اقتصادی سودان تشدید شده است، سفیر عربستان سعودی در خرطوم درخواست عربستان را در این رابطه به «الدردیری محمد احمد» وزیر امور خارجه سودان تسلیم کرده است.
این در شرایطی است که اخیرا سودان از عربستان سعودی خواسته است تا به فشارهای بین المللی برای متوقف کردن جنگ در یمن گردن نهد در غیر این صورت نیروهای زمینی خود را از عملیات نظامی علیه یمن، خارج خواهد کرد.
قرار است نمایندگان کشورهای مصر، اریتره، جیبوتی، سودان، اردن، سومالی و نیز کشور میزبان یعنی عربستان سعودی، در کنفرانسی که در ریاض برگزار می شود، شرکت کنند.
با توجه به رقابت برخی از قدرت های بزرگ برای ایجاد پایگاه های نظامی و اطلاعاتی در سواحل دریای سرخ و شاخ آفریقا، این دریا، صحنه منازعه بین المللی است.
گفتنی است آمریکا، چین، ژاپن، فرانسه، ترکیه و اسرائیل در سواحل دریای سرخ، پایگاه دارند.
موافقت اخیر سودان با واگذاری امتیاز توسعه جزیره «سواکن» در دریای سرخ به ترکیه، برآشفتگی اعضای ائتلاف عربی ضد قطر (مصر، عربستان سعودی، امارات و بحرین) را به دنبال داشت زیرا این اقدام سبب گسترش دامنه نفوذ ترکیه در این منطقه شده است.
این در شرایطی است که آنکارا و ابوظبی برای تسلط بر منطقه دریای سرخ و شاخ آفریقا از طریق راه اندازی و بهره برداری از بنادر بزرگ این منطقه و گاهی نیز از طریق ایجاد پایگاه های نظامی، با یکدیگر رقابت می کنند.
دریای سرخ یکی از مهم ترین راه های دریانوردی جهان است به نحوی که حدود 15 درصد از تجارت جهانی از این دریا انجام می شود و کشورهای مشرف بر این دریا، بیش از 200 میلیون نفر جمعیت دارند.
در این رابطه منابع دیپلماتیک مصر می گویند، با توجه به چشمداشت کشورهای خارجی به منطقه دریای سرخ اوضاع سیاسی این منطقه در شرایط کنونی متشنج است و برخی از کشورهای حوزه این دریا نیز دچار بحران های سیاسی و امنیتی هستند.
به عنوان نمونه، تحولات اوضاع یمن نگرانی های متعددی را ایجاد می کند زیرا شرایط یمن نه تنها تهدیدی برای صلح و ثبات داخلی این کشور است بلکه صلح منطقه را نیز به مخاطره می اندازد که کنترل این تهدید همبستگی همه قدرت های منطقه را می طلبد.
این منابع افزودند، خطراتی که هر یک از کشورهای حوزه دریای سرخ را احاطه کرده است، می تواند عاملی برای شکل گیری این شورا و ایجاد مکانیسم های اجرایی باشد که افزایش همکاری میان این کشورها و کمک های دوجانبه میان آنها را به دنبال داشته باشد.
در این حال ممکن است توافق های مربوط به این شورا شامل مکانیسم های دیپلماتیک، تجاری و در صورت لزوم، نظامی باشد.
از سوی دیگر منابع سیاسی سودان می گویند، خرطوم به نگرانی های ریاض، ابوظبی و قاهره درباره افزایش نقش برخی کشورهای منطقه مانند ترکیه که دارای چشمداشت های منطقه ای هستند، پی برده است؛ از این رو یکی از اهداف تشکیل این شورا که هنوز علنی نشده، کنترل نفوذ این کشورهاست.
علاوه بر این، درگیری ها در منطقه خلیج فارس و نیز تلاش های عربستان سعودی و امارات برای تقویت محاصره قطر در خارج از منطقه خلیج فارس نیز در شکل گیری شورای کشورهای دریای سرخ، تاثیرگذار بوده است زیرا دوحه در این منطقه، سرمایه گذاری های بزرگی انجام داده است.
یک دیپلمات عرب حوزه خلیج فارس در قاهره که از تحرکات ریاض و ابوظبی درباره ایجاد شورای کشورهای حوزه دریای سرخ و خلیج عدن، آگاه است، اظهار داشت، با توجه به تضاد منافع برخی از کشورهای حوزه دریای سرخ با رویکردهای عربستان سعودی و امارات و نیز نگرانی های مربوط به عادی سازی روابط با اسرائیل به عنوان یکی از اهداف تشکیل شورا موانعی در مقابل این تحرکات وجود دارد.
منابع آگاه می گویند، بیشتر کشورهای عضو این گروه به کمک های اقتصادی کشورهای عربی حوزه خلیج فارس نیاز داشته و به دریافت این کمک ها و سرمایه گذاری های اقتصادی آنها چشم امید دارند.
این کشورها تصور می کنند ایجاد شورای کشورهای حوزه دریای سرخ منفعتی دو جانبه داشته و ممکن است فرصتی طلایی برای رسیدن به خواسته هایشان باشد و در مقابل عربستان سعودی که برای مشروعیت بخشیدن به حکومت «محمد بن سلمان» ولیعهد این کشور به کمک کشورهای بین المللی نیاز دارد، می تواند از حمایت اعضای این شورا برخوردار شود؛ زیرا به دنبال ماجرای قتل «جمال خاشقجی» روزنامه نگار معترض سعودی و شواهد موجود مبنی بر نقش بن سلمان در این قتل رویاهای وی برای تکیه زدن بر تخت سلطنت با تهدیداتی مواجه است.
از سوی دیگر تشکیل شورای کشورهای حوزه دریای سرخ نگرانی هایی را برای عادی سازی روابط با اسرائیل ایجاد می کند و این نگرانی ها با توجه به این که اسرائیل به برقراری رابطه با آفریقا و برخی کشورهای عربی توجه نشان می دهد، افزایش می یابد.
دیدارهای محرمانه میان «بنیامین نتانیاهو» نخست وزیر رژیم صهیونیستی با برخی سران کشورهای عربی سفر سران برخی کشورهای آفریقایی مانند چاد به اراضی اشغالی فلسطین، اظهارات رسمی رژیم صهیونیستی برای سفر مسؤولان این رژیم به کشورهای عربی همانطور که درباره عُمان شاهد بودیم، از دیگر دلایل افزایش این نگرانی هاست.
به اعتقاد این دیپلمات عرب با توجه به موضعگیری ترکیه علیه ولیعهد عربستان سعودی در رابطه با قتل خاشقجی سرعت عمل ریاض برای برگزاری کنفرانس کشورهای حوزه دریای سرخ می تواند اقدامی برای به دست آوردن اهرم های فشار بیشتر علیه آنکارا باشد.
ممکن است ریاض با تشکیل این شورا بکوشد تا از آن به عنوان عاملی برای تهدید منافع ترکیه در منطقه دریای سرخ استفاده کند و در نتیجه آنکارا را وادار کند تا در موضعگیری خود در رابطه با موضوع قتل جمال خاشقجی تجدید نظر کند. 113/118
مترجم: محب احمدی
