11 ماه از نخست وزیری مصطفی الکاظمی در عراق می‌گذرد.
الکاظمی از همان نخستین ماه نخست وزیری خود درصدد سفر به عربستان بود. قرار بود الکاظمی سال گذشته پس از رسیدن به منصب نخست وزیری در نخستین سفر خارجی خود به عربستان برود، اما این سفر به دلیل آنچه که بیماری و کهولت سن شاه سعودی ذکر شد، انجام نگرفت و نخستین سفر خارجی وی به تهران انجام شد.
با وجود این، الکاظمی همواره نشان داد مشتاق سفر به عربستان سعودی و دیدار با مقامات این کشور از جمله ملک سلمان، پادشاه است. نهایتاً نیز این سفر چهارشنبه گذشته انجام شد، اما پادشاه عربستان با نخست وزیر عراق دیدار نکرد و دیدار آنها صرفاً به یک تماس مجازی پیش از انجام این سفر محدود شد.
درباره این سفر دو موضوع مطرح است.
نخستین موضوع، نگاه کلان و کلی الکاظمی به سیاست خارجی عراق و دومین موضوع نیز اهداف خاص این سفر اخیر است.
مصطفی الکاظمی در نگاه کلی، عراق را به عنوان کشوری عربی می‌بیند و تقویت روابط با کشورهای عربی را در اولویت خود قرار داد. نخست وزیر عراق از همان روزهای نخست تصدی این پست نشان داد که به خصوص برای ایجاد موازنه داخلی در مقابل گروه‌های سیاسی مقاومت محور عراق به گسترش روابط با کشورهای عربی خارج از حوزه مقاومت از جمله عربستان سعودی و امارات تمایل دارد.
بنابراین، سفر کنونی به عربستان سعودی و یا تمایل آشکار وی برای انجام این سفر و همچنین سفرهای دیپلماتیک هیئت های عرای و عربستانی که پیش از این انجام شد را باید در این راستا ارزیابی کرد. این نگاه مورد حمایت قدرت‌های خارجی و تأثیرگذار بر امور عراق نیز قرار دارد. نخست وزیر عراق در صفحه شخصی خود هدف از سفر اخیر به عربستان را «تقویت افق‌های همکاری برادرانه میان کشورهای منطقه» توصیف کرد.
سفر کنونی الکاظمی به عربستان سعودی از زوایای دیگر نیز اهمیت دارد.
در حال حاضر مهم‌ترین مشکل و چالش پیش‌روی عراق، اقتصاد است.
مشکلات شدید اقتصادی عامل اصلی شکل‌گیری تظاهرات ضددولتی است، تظاهراتی که دسامبر 2020 نیز به استعفای عادل عبدالمهدی از نخست وزیری عراق منجر شده بود. مصطفی الکاظمی سعی دارد از طریق تقویت روابط با کشورهایی نظیر عربستان سعودی و جذب سرمایه‌گذاری اقتصادی از مشکلات اقتصادی حاکم بر عراق بکاهد. در همین راستا نیز پیش از این چند قرارداد اقتصادی با عربستان سعودی منعقد کرد و زمین‌هایی را در غرب و جنوب عراق برای دامداری و کشاورزی در اختیار ریاض قرار داد.
در همین راستا، «حسین علاوی»، مشاور الکاظمی این سفر را برای توسعه گسترده همکاری‌ها در زمینه‌های مختلف مخصوصاً در گذرگاه‌های مرزی و دریایی، حمل و نقل، حج و همچنین مسایل اقتصادی و سرمایه‌گذاری در زمینه انرژی عنوان کرد.
هم‌مرز بودن عراق و عربستان نیز در این خصوص تأثیرگذار است.
به گفته سفیر عربستان در بغداد، افزایش گذرگاه‌های مرزی در سفر الکاظمی به ریاض در دستور کار قرار دارد.
علاوه بر این، عراق نوامبر آینده برگزاری انتخابات پارلمانی را پیش رو دارد و پیروزی در این انتخابات و تصدی نخست وزیری عراق که اکنون الکاظمی به صورت دائمی در اختیار دارد، برای وی از اهمیت زیادی برخوردار است. انجام سفرهای خارجی با اهداف انتخاباتی نخست وزیر عراق نیز همسو است.
نکته دیگر این است که عربستان سعودی تلاش دارد در راستای رقابت منطقه‌ای خود با دیگر قدرت‌های غرب آسیا از جمله جمهوری اسلامی ایران، نفوذ خود را در عراق افزایش دهد. بنابراین، آل سعود نیز از تقویت روابط اقتصادی و سیاسی با عراق استقبال می‌کند.
موضوع پایانی اینکه، با وجود تلاش‌های الکاظمی برای گسترش روابط با عربستان، در داخل عراق دیدگاه متعارضی در این خصوص وجود دارد و برخی گروه‌های برجسته عراقی از توسعه روابط با ریاض استقبال نمی‌کنند چرا که عربستان را از مهم‌ترین حامیان گروه‌های تروریستی و از علل اصلی ناامنی و بی‌ثباتی در عراق می‌دانند.
سیدرضی عمادی
