این مساله ای است که حتی مقامات ارشد اتحادیه اروپا نیز به آن اذعان کرده اند.
«جوزپ بورل» مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا روز یکشنبه در کنفرانس امنیتی مونیخ از رویکرد منفعلانه اروپا در قبال برجام انتقاد کرد. بورل گفت: "در ایفای تعهدات برجامی خود موفق نبوده‌ایم و سازوکار مالی "اینستکس" نیز تاکنون نتیجه بخش نبوده است. با این حال از منظر اروپا برجام تمام نشده است."
بورل با اشاره به برخی اختلاف نظرهای اروپا با واشنگتن گفت: "«دونالد ترامپ» رئیس جمهوری آمریکا خواهان پایان بخشیدن به برجامی بود که «باراک اوباما» رئیس جمهوری سابق برآن صحه نهاد، همچنین آمریکا خواستار اعمال سیاست فشار حداکثری بر ایران شد، اما نباید اروپا چنین برآورد و برداشتی داشته باشد."
اشاره بورل به عدم موافقت اروپایی ها با سیاست فشار حداکثری در قبال ایران است که از دیدگاه آنها نه فقط موجب تسلیم ایران در قبال خواست های آمریکا نشده بلکه برجام را در وضعیت بغرنجی قرار داده است.
همان گونه که بورل به عنوان مقام ارشد سیاست خارجی اتحادیه اروپا اذعان کرده، اتحادیه اروپا و تروئیکای اروپایی با توجه به فشارهای آمریکا و نیز نداشتن اراده لازم، از اجرای تعهدات برجامی خود به ویژه اجرای موثر سازو کار تعامل مالی وتجاری با ایران موسوم به اینستکس خودداری کردند.
اجرا نکردن تعهدات برجامی و تداوم سیاست فشار حداکثری علیه ایران و نتایج منفی آن با این هدف صورت گرفت تا ایران، خواسته‌های دوازده گانه آمریکا را که توسط «مایک پمپئو» وزیر خارجه آمریکا در مه 2018 اعلام شده بود، قبول کند.
در عین حال بررسی مواضع اروپایی‌ها پس از خروج آمریکا از برجام، نشانگر ناتوانی عمیق آنها از اجرای تعهداتی است که در قبال ایران به عهده گرفته اند. تروئیکای اروپایی هم چنین با بهانه قرار دادن کاهش گام به گام تعهدات برجامی از جانب ایران که البته در واکنش به عدم ایفای تعهدات این 3 کشور و اتحادیه اروپا صورت گرفت، سازو کار حل اختلاف در برجام را در 14 ژانویه فعال کرد. اروپایی ها کاهش تعهدات برجامی ایران در قالب گام های پنج گانه را محکوم کرده و خواهان خودداری تهران از ادامه این روند و بازگشت به وضعیت قبلی شده اند.
این در حالی است که ایران در چارچوب منافع ملی خود اجرای برجام را پذیرفته و انتظار دارد که اعضای گروه 1+4 به ویژه اروپایی ها تعهدات خود ذیل برجام را به انجام رسانند. به گفته «حسن روحانی» رئیس جمهوری اسلامی ایران، اقدام تهران در کاهش تعهدات برجامی، در چارچوب این توافق و برای حفظ آن بوده و ایران همچنان آماده تعامل و همکاری با اتحادیه اروپا برای حل مسائل است.
این تعهدات درباره اروپایی ها شامل کاهش تاثیرات منفی تحریم های آمریکا از طریق ایجاد سازو کارهایی برای ادامه تعاملات اقتصادی، تجاری و نفتی با ایران در قالب اینستکس است. آمریکا ضمن مانع تراشی های زیاد تمام تلاش خود را صرف فروپاشی برجام کرده و به همین دلیل واشنگتن از اقدام ضد برجامی تروئیکای اروپایی در زمینه آغاز ساز و کار حل اختلافات در برجام حمایت کرده است.
بورل اخیرا با ابراز تأسف از عمل نکردن اروپایی‌ها به تعهدات برجامی خود مدعی شد که اتحادیه اروپا، همه توان خود را برای ایجاد تعاملی قدرتمند در راستای حفظ برجام به کار خواهد گرفت. با این حال تا زمانی که این وعده ها صورت عمل بخود نگیرند، نمی توان برای اظهارات بورل اعتبار چندانی قائل شد.
اگر اروپا واقعا خواهان حفظ برجام است باید به جای فعال کردن سازو کار حل اختلافات در راستای خواسته واشنگتن، به اجرای تعهدات خود به ویژه اجرای موثر و کارآمد اینستکس بپردازد. چنین اقدامی نیازمند عزم جدی اروپایی ها برای رهایی از سیطره آمریکا و کاهش توان تاثیر گذاری واشنگتن بر تصمیم ها و اقدامات آنها است.
نویسنده: سیدرضا میرطاهر
139/116
بیشتر بخوانید:
رئیس جمهور آلمان: خروج آمریکا از برجام اشتباه بود
مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی: آژانس درباره کاهش تعهدات برجامی ایران اظهارنظر نمی‌کند
حمایت "ولادیمیر پوتین" از توافق برجام
