سفر منطقه‌ای بن سلمان اهداف چندگانه‌ای دارد.
اهداف شخصی بن سلمان
نخستین هدف این سفرها، شخصی است. محمد بن سلمان که شخصی جاه‌طلب است از حدود 4 سال پیش به دلیل جنایت فجیع قتل جمال خاشقچی، روزنامه‌نگار سعودی، تحت فشار شدید سیاسی و افکار عمومی قرار داشت. بن سلمان که به شدت به دیده شدن در رسانه‌ها به عنوان یک رهبر تحول‌گرا نیاز داشت، اکنون بار دیگر مورد توجه رسانه‌ها قرار می‌گیرد و نشان می‌دهد در کشورهای منطقه بتدریج به عنوان پادشاه آینده سعودی پذیرفته می‌شود. سفر ولیعهد سعودی با مصر آغاز شد. عبدالفتاح السیسی، رئیس جمهور مصر در فرودگاه قاهره از بن سلمان استقبال کرد. قرار گرفتن کنار پادشاه اردون و رئیس جمهوری ترکیه نیز اهداف شخصی محمد بن سلمان را تأمین می‌کند.
تقویت موقعیت عربستان سعودی
دومین هدف بن سلمان از این سفرهای منطقه‌ای، تقویت موقعیت عربستان در منطقه است. ولیعهد سعودی در حالی به مصر سفر کرد که این کشور با بحران شدید اقتصادی مواجه است. مصر پیش از جنگ اوکراین نیز با مشکلات اقتصادی مواجه بود، اما جنگ اوکراین سبب شد این کشور شاهد شدت گرفتن مشکلات اقتصادی خود باشد. تداوم جنگ روسیه علیه اوکراین موجب ناتوانی دولت مصر در ادامه دادن یارانه به تعدادی از کالاها و خدمات شده است. از سوی دیگر نهادهای امنیتی نسبت به خطر شورش عمومی در این کشور در اعتراض به افزایش قیمت‌ها و ناتوانی شهروندان در تامین نیازهای زندگی روزمره، هشدار داده‌اند.
قاهره برای تامین نیاز مبرم به خرید فوری مواد غذایی ماهانه به ویژه برای برخی کالاهای استراتژیک مانند گندم و دیگر غلات، به کمک مالی نیاز مبرم دارد. بر همین اساس، عبدالفتاح السیسی، رئیس جمهوری مصراز کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس خواسته است «سپرده‌های» خود در مصر را به سرمایه‌گذاری تبدیل کنند. روزنامه العربی الجدید در گزارشی نوشت عربستان سعودی و امارات متحده عربی در ماه می در پاسخ به درخواست کمک فوری مصر برای خروج از وضعیت اقتصادی بحرانی، در مجموع چهار میلیارد دلار کمک فوری به این کشور ارائه کردند.
یکی از دلایل کمک مالی عربستان و امارات به مصر این است که این کشورها نگران این هستند عبدالفتاح السیسی به سرنوشتی مشابه حسنی مبارک در سال 2011 تبدیل شود. «عماد الدین ادیب»، روزنامه نگار مصری نزدیک به حاکمیت این کشور در تحلیلی با عنوان «چه کسی صورت‌حساب دردناک جنگ روسیه و اوکراین را برای مصر جبران خواهد کرد؟»، نوشت: «اگر کشورهای حوزه خلیج فارس به مصر کمک نکنند، شورشی مشابه آنچه علیه رژیم مبارک در مصر رخ خواهد داد که به نفع کشورهای عربی منطقه نخواهد بود.»
بنابراین، بن سلمان با پذیرش کمک مالی به مصر و احتمالاً پذیرش سرمایه‌گذاری در این کشور از یک سو موقعیت عربستان را در مصر تقویت خواهد کرد و از سوی دیگر مانع بروز شورش‌های جدیدی در جهان عرب خواهد شد که تأثیرات آن به عربستان نیز خواهد رسید.
بهبود روابط عربستان با اردن
سومین هدف بن سلمان از این سفرها، بهبود روابط عربستان سعودی با اردن است. اردن سال گذشته میلادی شاهد کودتای ناموفق علیه عبدالله دوم، پادشاه این کشور بود. برخی منابع از دست داشتن محمد بن سلمان در این کودتا خبر داده بودند. سفر بن سلمان به اردن یک سال پس از این کودتای ناموفق انجام می‌شود و این نشان می‌دهد ریاض و امان درصدد تقویت روابط دوجانبه هستند. علاوه بر این، محمد بن سلمان نیز می‌تواند خود را از دست داشتن در کودتای ناکام سال گذشته تبرئه کند.
هماهنگی مواضع کشورهای عربی در آستانه سفر جو بایدن
چهارمین هدف سفرهای بن سلمان، هماهنگی مواضع کشورهای عربی در آستانه سفر جو بایدن به ریاض است. قرار است رئیس جمهوری آمریکا اواسط ماه آینده میلادی به ریاض سفر کند. به نظر می‌رسد نتایج سفر ولیعهد سعودی به مصر، اردن و ترکیه بر روی تصمیمات نشست ریاض با حضور جو بایدن در ارتباط با مسائل منطقه تاثیرگذار خواهد بود. به عبارتی دیگر، عربستان نیازمند هماهنگی مواضع کشورهای عربی برای دستیابی به دیدگاه مشترک با بایدن برای آینده منطقه است و در سفرهای بن سلمان، این موضوع مورد توجه قرار می‌گیرد.
نویسنده: سید رضی عمادی
/ 114
