وجود بالگردهای ترابری، جستجو نجات، ضد زیر دریایی اکتشافی و هجومی برای نیروهای مسلح کشورها از اهمیتی بسزا برخوردار است.
بالگردها با ایستایی طولانی می‌توانند ماموریت های مختلفی را در عرصه نبرد و پشت جبهه ایفا نمایند.از این رو بالگردها همیشه مورد توجه بوده و هستند.
بالگردها همواره نقشی موثر در میان میدان نبرد داشته و دارند، چرا که قادر هستند در هر لحظه و با ایجاد پل هوایی تدارکات مورد نیاز نیروهای رزمی را برطرف کنندو با انجام عملیات گشت و شناسایی هوایی و یا نشناگذاری توپخانه و یا حملات ضربتی و هجومی به یگان های زرهی و مکانیزه و پیاده دشمن ضربات قابل توجهی به آنها وارد آورد.
نیاز به بالگرد سبک و آموزشی
با توجه به اهمیت بالگردها، نهادهای نظامی مانند سپاه پاسدران انقلاب اسلامی و وزارت دفاع و پیشتیبانی نیروهای مسلح و سازمان های زیر مجموعه آن مانند «پنها» تمرکز ویژه ای بر مهندسی معکوس و طراحی و تولید انواع بالگردها با ماموریت های متنوع داشته اند.
بدین ترتیب در سالهای اخیر انواع بالگردها به صورت بومی در کشور ساخته شده اند که برای نمونه می‌توان به خانواده بالگرد های شاهد ساخت شرکت صنایع هوایی شاهد سپاه پاسداران انقلاب اسلامی اشاره کرد.متخصصان ایرانی توانستند خانواده بالگردی شاهد را در انواع مختلف ترابری، اکتشافی و هجومی بسازند.
دلیل انتخاب یک پلتفرم برای ساخت چند نمونه هم آن است که این امر باعث می‌شود تا از طرح‌ها، قطعات و سامانه‌های یکسان استفاده حداکثری شود و در کنار آن مزیت‌هایی چون کاهش چشمگیر زمان توسعه طرح، کاهش هزینه‌های طراحی و تولید، کاهش فرایند آموزش خدمه پروازی و تعمیر و نگهداری و امکان استفاده از قطعات مشترک فراهم شود.
با توجه به اینکه بالگردهای مختلف ساخت ایران دارای موتور توربوشفت هستند لذا این نیاز وجود داشت تا برای برطرف کردن نیازهای آموزشی به ویژه آموزش خلبانان، بالگردی ساده، سبک و کم هزینه که دارای موتور پیستونی باشد ساخته شود چرا که آموزش خلبان‌های جوان با بالگردهای دارای موتورتوربوشفت بسیار هزینه‌بر است.
هر چند توانمندی متخصصان ایرانی در زمینه بالگردهای دارای موتور توربو شفت ثابت شده، اما آموزش خلبانان با این بالگردها بسیار هزینه بر است.
ضمن اینکه هزینه تعمیر و نگهداری آنها بسیار زیاد است، چرا که تمام پرنده‌ها پس از مدت کوتاهی نیاز به به تعمیرات کوتاه مدت داشته و پس از چند تعمیر کوتاه نیاز دارند تا اورهال کامل روی آنها انجام شود و به همین خاطر استفاده مداوم از این بالگردها به صرفه واقتصادی نیست.
همین موضوع باعث شد تا طراحان به فکر طراحی و ساخت بالگردی سبک، ساده وارزان بیفتند و بدین تریتب بالگرد سورنا متولد شود، این بالگرد بومی دارای توانایی انجام ماموریت های متنوعی است و به دلیل ساخت آن با مواد کامپوزیتی بسیار سبک‌تر از بالگردهای موجود در کشور است و از این حیث در رده بالگردهای سبک قرار می‌گیرد.
علی طاهرخانی دبیر کمیته بالگرد تجاری ستاد توسعه فناوری و صنایع دانش بنیان هوایی و هوانوردی معاونت علمی در اردیبهشت 1395 یعنی حدود دو سال و نیم پس از رونمایی از بالگرد سورنا گفت: بالگرد پیستونی سورنا با هدف ترویج استفاده گسترده عمومی از بالگرد و تولید محصولی مناسب برای این منظور ساخته می شود.
اولویت دوم کمیته بالگرد تجاری ستاد توسعه فناوری و صنایع دانش بنیان هوایی و هوانوردی معاونت علمی ترویج استفاده گسترده عمومی مانند کارهای آموزشی و تفریحی از بالگرد است که با همین هدف بالگرد پیستونی سورنا در کشور طراحی شده است.
نگاهی کلی
اولین بالگرد پیستونی چهار نفره ایرانی به نام سورنا توسط شرکت پشتیبانی و نوسازی هلیکوپترهای ایران (پنها) جهت آموزش، گشت زنی، استفاده در حوادث و ماموریت های سازمان هلال احمر ساخته شده است.
این بالگرد مطابق با شرایط اقلیمی ایران طراحی شده و بدنه آن از کامپوزیت و دارای 300 اسب بخار قدرت موتور است.
طراحی بالگرد سورنا در صنایع بزرگ بالگردی پنها و با کمک هسا و دانشگاه‌ها و شرکت‌های دانش بنیان داخلی انجام شده‌است.
این بالگرد در آبان ۱۳۹۳ در هفتمین نمایشگاه دوسالانه بین‌المللی صنعت هوایی و هوانوردی ایران رونمایی شد. این اولین بالگرد موتور پیستونی ساخت داخل است که با بدنه تمام کامپوزیت وزنی در حدود 1200 کیلوگرم دارد.
سورنای ایرانی سقف پروازی ۱۴ هزار پا، سقف ایستایی ۹ هزار پا، نرخ صعودی ۵ متر بر ثانیه و برد ۶۵۰ کیلومتری دارد که قابل افزایش است؛ این مشخصات در مقایسه با سایر بالگردهای هم رده سورنا در جهان باعث شده تا این بالگرد ایرانی رقیب جدی محسوب شود، این بالگرد با سرعت پروازی 160 کیلومتر (100 نات)و حداکثر سرعت 240 کیلومتر بر ساعت دارد. برد پروازی آن 650 کیلومتر است که این برد قابل افزایش است.
به گفته امیر احمدآبادی مدیرعامل شرکت پنها، سورنا بالگردی ۴ نفره و پیستونی با توان ۳۰۰ اسب بخار است که متناسب با شرایط آب و هوایی ایران ساخته شده و قابلیت سیستم هدایت دوگانه (دوآل) و پرواز در سرعت ۳۰ نات باد را دارد.
از دیگر ویژگی‌هایی که سورنا را به بالگردی مناسب برای کشورمان تبدیل کرده است سیستم فرود اضطراری بر روی آب وسیستم روشنایی جستجوگر است که باعث شده تا نام این بالگرد در بالای لیست تجهیزات ساخت ایران باشد که با ظاهری ساده بتواند ماموریت‌های دشوار را انجام دهد.
بالگرد سورنا با بدنه تمام کامپوزیت و با هدف گشت‌زنی و آموزش خلبانی تولید شده است.با توجه به اینکه بالگرد سورنا در داخل طراحی و ساخته‌شده است، برای باز ساخت این بالگرد نیاز به همکاری شرکت‌های دانش‌بنیان برای تأمین قطعات آن از داخل وجود دارد که این نیازها در حوزه‌های «محصولات»، «فرآیندی»، «الگوریتم و نرم‌افزار»، «زیرساخت‌های تست و شبیه‌سازی»، «تهیه و تدوین اسناد و کتابچه‌ها» و «آموزش» تقسیم‌بندی می‌شود.
مشخصات بالگرد سورنا
بیشترین وزن برخاست ۱۱۴۴ کیلوگرم
بیشترین سرعت ۲۴۰ کیلومتر بر ساعت
سقف ارتفاع ۱۴ هزار پا
سقف ارتفاع ایستایی ۹ هزار پا
نرخ صعود ۵.۰۸ متر بر ثانیه
برد ۶۵۰ کیلومتر
نویسنده: سید رضا میرطاهر
