دونالد ترامپ در آستانه ورود به کاخ سفید در بیستم ژانویه در سخنانی درباره افزایش بودجه اعضای سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) گفت: در آینده، کشورهای شریک باید هر کدام پنج درصد از تولید ناخالص داخلی خود (GDP) و نه، دو درصد را در این زمینه سرمایهگذاری کنند.
ترامپ در اولین دوره ریاست جمهوری خود از سال 2017 تا 2021 مکررا آلمان را به هزینه کم در امور دفاعی متهم می کرد. این درخواست ترامپ، ادامه سیاستهای پیشین وی در دوره اول ریاست جمهوریاش است؛ زمانی که وی پیشنهاد کرده بود که سهم بودجه دفاعی ناتو به ۴ درصد از GDP افزایش یابد.
گزارش ماه ژوئن ناتو نشان داد که از میان ۳۲ کشور عضو، ۲۳ کشور به هدف ۲ درصدی فعلی دست یافتهاند. این اظهارات ترامپ نگرانی زیادی را در بین مقام های بروکسل و برلین ایجاد کرده است.
آنیتا هیپر، سخنگوی کمیسیون اروپا در نشست خبری در بروکسل، گفت: «ما چنین هدفگذاری نداریم اما با توجه به تهدیدهای موجود از جمله جنگ روسیه علیه اوکراین مشخص است که اروپا باید تلاشهای خود را در زمینه دفاعی افزایش دهد.»
ترامپ در مصاحبهای با NBC در تاریخ ۸ دسامبر تاکید کرد که ایالات متحده کاملا در ناتو باقی خواهد ماند. اما شرط آن، پایبندی اعضای این ائتلاف به تعهدات مالی خود است. وی افزود: «اگر (همپیمانان) صورتحسابهای خود را پرداخت نکنند، مشکلی با خروج نخواهیم داشت.»
اروپائیها به چند دلیل با خواسته های ترامپ مخالف هستند؛ یکی از مهمترین دلایل بار مالی سنگین افزایش بودجه نظامی در شرایط رکود اقتصادی در اکثر کشورهای اروپایی است. افزایش بودجه نظامی برای بسیاری از اعضای اروپایی ناتو غیرعملی و حتی غیرضروری است. از سوی دیگر لحن تهاجمی و تحقیر آمیز ترامپ در طرح ایده هایش از متحدان اروپایی آمریکا موجب خشم آنها شده است.
ماری اگنس استراک زیمرمن، رئیس کمیته دفاعی پارلمان اتحادیه اروپا درباره درخواست افزایش سهم کشورهای عضو ناتو گفت: «ما نباید فریب هر اظهارنظر ترامپ را بخوریم.»
برخی از کشورهای اروپایی، بهویژه آلمان، بر این باور هستند که تقویت ناتو نباید صرفاً بر اساس افزایش بودجه نظامی باشد. آنان تأکید می کنند که مسائل امنیتی جهانی نیازمند رویکردهای جامعتر و نه صرفاً نظامیمحور است.
از دیدگاه منتقدان اروپایی افزایش بودجه نظامی اعضای ناتو، پیشنهاد ترامپ بیش از آنکه به سود ناتو باشد، به تقویت اقتصاد نظامی ایالات متحده و افزایش فروش تسلیحات آمریکایی منجر میشود. با افزایش شکافها میان آمریکا و اروپا با بازگشت ترامپ به کاخ سفید ایده تقویت دفاعی اروپا قوت گرفته است.
یورگن هابرموس، استاد روابط بینالملل دانشگاه برلین معتقد است که اروپا نمیتواند همچنان به حمایتهای آمریکا تکیه کند و باید هرچه سریعتر در راستای استقلال راهبردی گام بردارد. وی میگوید: «با وجود اصرار ترامپ بر افزایش بودجه دفاعی ناتو، اروپا باید راهحلهای خودمختار در زمینه دفاعی را تقویت کند. این به معنای سرمایهگذاری در ساختارهای دفاعی مستقل است که بتواند در غیاب آمریکا از امنیت اروپا محافظت کند.»
درحالی که فرانسه و آلمان پیشگام طرحهای دفاعی مستقل در اروپا هستند، برخی کشورهای اروپای شرقی از جمله لهستان و کشورهای حوزه بالتیک به شدت مخالف کاهش وابستگی به ناتو هستند. آنها معتقدند که خطر تهدیدهای روسیه به قدری جدی است که اروپا بدون حمایت نظامی آمریکا نمیتواند از خود دفاع کند.
مارکوش زاچاردی، تحلیلگر مسائل دفاعی در لهستان، میگوید: «برای کشورهای اروپای شرقی که مستقیماً با تهدیدهای روسیه مواجه هستند، ناتو تنها سپر دفاعی است. پیشنهادهای فرانسه و آلمان درباره استقلال دفاعی، برای آنها نوعی قمار امنیتی محسوب میشود.»
نویسنده: مکی