این مستند ظاهرا" در مورد جنگ‌های داخلی 1990 ساخته شده است.این حرکت مشکوک طی چند روز گذشته با واکنش های مشترکی از سوی دوستداران تاریخ و فرهنگ مشترک دو ملت ایران و تاجیکستان مواجه شده است.
سفارت جمهوری اسلامی در «دوشنبه» نیز بلافاصله بعد از پخش این فیلم در بیانیه ای ادعاهای بی اساس مطرح شده علیه ایران را تکذیب کرد و نوشت:
"... ادعاهای مطرح شده در این فیلم از سوی اعتراف کنندگان محبوس و به نقل از کسانی است که در قید حیات نیستند و بالطبع نمی تواند اعتباری داشته باشد."
سفارت ایران در تاجیکستان تاکید کرد:
"... حافظه تاریخی ملت شریف تاجیکستان خوب به یاد دارد و فراموش نخواهد کرد که جمهوری اسلامی ایران به عنوان یکی از بانیان و تضمین کنندگان اصلی صلح تاجیکستان و میزبان مذاکرات طرف های درگیر چه نقش سازنده ای برای پایان دادن به جنگ های داخلی این کشور در دهه 90 میلادی ایفا کرد."
در منظومه روابط ایران و کشورهای حوزه آسیای مرکزی، روابط ایران وتاجیکستان همواره از اهمیت زیادی برخوردار بوده است.
این اهمیت ناشی از دو واقعیت پایدار است:
نخست اینکه میان ایرانیان و تاجیکان پیوندهای دیرینه فرهنگی و دینی و زبانی وجود دارد و این پیوندها در فراز و فرود تغییرات ژئوپلیتیک منطقه هیچگاه از میان نرفته است.
اما واقعیت دوم در عرصه سیاسی نمود دارد .
ایران یکی از نخستین کشورهایی است که استقلال تاجیکستان را به رسمیت شناخت و پس از آن نیز در جریان جنگ داخلی تاجیکستان در فاصله سال‌های 1992 تا 1997، تلاش‌های فراوانی را برای میانجیگری و پایان دادن به درگیری‌ها انجام داد که به برگزاری مذاکرات صلح دولت تاجیکستان و مخالفان منجر شد.
بی تردید طرح این ادعا که ایران بدنبال مداخله غیر سازنده دراین کشور بوده یک بهانه است تا روابط دو کشور دوست و همزبان را وارد مداری از سوءظن و واگرایی سازد، اما چه کسانی از سردی روابط دو کشور سود می برند؟
نقش های مخرب منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای بر روابط ایران و تاجیکستان
برخی کارشناسان به این مسئله اشاره دارند که در این موضوع می بایست به تاثیر نقش های مخرب منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای بر روابط ایران و تاجیکستان توجه کرد.
به گزارش اسپوتنیک «الکساندر کنیازف» کارشناس سیاسی روس در یادداشتی اختصاصی که در این خصوص در اختیار خبرنگار خبرگزاری فارس در بیشکک قرار داد، می گوید:
جنجالی که اخیراً از یکی از شبکه‌های تلویزیونی تاجیکستان پخش شد به منظور افزایش تنش میان ایران و تاجیکستان و با درخواست عربستان سعودی ساخته شده است.
این فضا سازی از حدود دو سال پیش، حول محور فعالیت های حزب نهضت اسلامی تاجیکستان شکل گرفت، در حالیکه ریشه‌های این موضوع رامی بایست در جای دیگری جستجو کرد.
«مرتضی صفاری نطنزی» عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی ایران نیز معتقد است که رد پای عربستان در این فضا سازی مشهود است.
وی در این زمینه در مصاحبه ای با شبکه العالم می گوید:
" ... «ریاض» با دادن رشوه به برخی از مقامات تاجیک می‌خواهد روابط دو کشور را خدشه دار و خراب کند."
شواهد نشان می دهند، عربستان سعودی دامنه اقدامات خود علیه جمهوری اسلامی ایران را از حوزه جنوبی، به حوزه همسایگی شرقی و شمالی ایران کشانده است.
ریاض تلاش می کند، ضمن بهره‌گیری از ضعف های اقتصادی تاجیکستان، از طریق اعطای کمک‌های مالی به این کشور در ازای تخریب روابط با ایران، اهداف خود را در منطقه دنبال کند.
عربستان همین رویه را در قبال افغانستان نیز در پیش گرفته است.
«رشید غنی عبدالله» کارشناس مسائل منطقه‌ای تاجیک در این باره می گوید:
"... تاجیکستان به عنوان کشوری نه‌چندان بزرگ باید خود را از مخالفت‌های ابرقدرت‌های جهان و منطقه حفظ کرده و نباید به بازیچه دست آنها تبدیل شود."
در دهه 1990 زمانی که تهران به حل اختلافات داخلی تاجیک‌ها مشغول بود، عربستان سعودی به شدت به بخش مخالف تاجیکستان کمک می‌کرد.
در جنگ داخلی تاجیکستان هزاران نفر کشته شدند.
بسیاری از روستاها و شهرها تخریب شدند، اما با دوراندیشی طرفین درگیر، چه دولت و چه اپوزیسیون و با میانجیگری ایران و روسیه، صلحی برای تاجیکستان به ارمغان آورده شد که ثبات را به این کشور بازگرداند.
پس از پایان جنگ‌های داخلی در تاجیکستان، دولت این کشور سیاست «درهای باز» را در پیش گرفت تا بتواند خود را از نزاع و درگیری‌های کشورهای همسایه و منطقه دور نگه دارد و در عین حال از امکانات و از همکاری آنها استفاده کند، سیاستی که برخی کارشناسان آنرا یکی از دستاورد‌های «امام علی رحمان» می‌دانند، اما این سیاست در پاره ای موارد تحت تاثیر القائات و غرض ورزی ها از مسیر عادی خود خارج و دستخوش نوسان هایی شده است.
مشابه همین ادعا سازی ها در مورد نقش ایران در افغانستان نیز از سوی سفارت عربستان در کابل مطرح شده است که امری اتفاقی نیست.
این مشابهت های موضوعی و همزمانی طرح انها در خور تامل است، چرا که ایران تاکنون، چه در تاجیکستان و چه در افغانستان بدنبال صلح و امنیت و ارامش و توسعه در محیط پیرامونی و همسایگی خود بوده و با رویکردی مثبت در کمک به توسعه زیر ساخت ها در این دو کشور پیشگام بوده است.
باور این اتهام حتی برای مردم کشور تاجیکستان نیز پذیرفتنی نیست
مردم این کشور بخوبی می دانند که ایران از زمان استقلال کشورهای آسیای مرکزی، همکاری برای ثبات، توسعه و رشد این کشورها را سرلوحه سیاست خود در منطقه قرار داد.
اقدامات ایران به لحاظ تاثیری که بر بازگشت ثبات به این کشور داشت و طرح هایی که ایران برای کمک به توسعه و حل مشکلات اقتصادی تاجیکستان اجرا کرد، برکسی پوشیده نیست.
مشارکت در پروژه‌های زیرساختی این کشور، همچون سدسازی، احداث تونل و راه‌سازی، از اقداماتی است که نشان داد ایران بدنبال کمک به توسعه این کشور در سایه صلح و آرامش است.
در اینکه تاجیکستان گرفتار مشکلاتی است شکی نیست، اما نباید کاستی های موجود در عرصه سیاسی تاجیکستان را با ادعا سازی علیه ایران توجیه کرد.
آنگونه که بیانیه سفارت جمهوری اسلامی ایران در تاجیکستان خاطر نشان کرده است:
"پخش این فیلم مغرضانه، بعد از سفر اخیر وزیر انرژی و ذخایر آبی تاجیکستان به تهران، بیانگر آن است که برخی گرایشات در پی عادی بودن روابط و تقویت دوستی بین دو کشور نیستند، اما تردیدی نیست که تهیه کنندگان این فیلم موفق به تخریب پیوندهای فرهنگی تمدنی و دوستی تاریخی دو ملت ایران و تاجیکستان نخواهند شد."
نسرین خویی
116/112
بیشتر بخوانید:
تاجیکستان؛ سیاست اتهام سازی علیه ایران با کدام اهداف؟ / تحلیل
اتهامات واهی تلویزیون تاجیکستان علیه ایران / تحلیل
سفارت ایران در تاجیکستان: بدخواهان موفق به تخریب پیوندهای دوستی تاریخی دو ملت نخواهند شد
