با این حال اروپا در برهه کنونی با چالش بسیار بزرگی در زمینه حفظ برجام مواجه است.
این مساله باعث تاکید مجدد بروکسل و تروئیکای اروپایی بر حفظ برجام شده است.
در این زمینه "جوزف بورل" که قرار است به زودی به عنوان جانشین "فدریکا موگرینی" به عنوان مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا آغاز به کار کند، برلزوم ادامه تلاش ها برای حفظ برجام تاکید کرد.
بورل در یادداشتی در روزنامه اسپانیایی "ال پاییس" نوشت: باید بستر مذاکرات جدیدی را فراهم کنیم تا برجام را احیا کند؛ در دنیایی که توافقات مربوط به منع اشاعه هسته‌ای رو به فروپاشی هستند و سازمان‌های مسئول تعهدات چندجانبه هدف حمله قرار می‌گیرند، برجام، این سرمایه عظیم باید حفظ شود.
بورل با یادآوری این که برجام حاصل مذاکراتی بسیار طولانی است، تاکید کرده که هدف اصلی این توافق صرفاً پرداختن به برنامه هسته‌ای ایران بود و بسیاری مسائل دیگر از مذاکرات این توافق کنار گذاشته شدند.
فرانسه نیز به عنوان یکی از اعضای تروئیکای اروپایی بر لزوم حفظ برجام تاکید کرد.
"اگنس فون در مول" سخنگوی وزارت خارجه فرانسه چهارشنبه شب 14 اوت مدعی شد، پاریس به همراه آلمان و بریتانیا در حال تلاش برای حفظ منافع اقتصادی ایران در برجام هستند.
وی از عملیاتی شدن کانال ویژه تجارت اروپا با ایران موسوم به "اینستکس" خبر داد و اظهار داشت، اعتباری برای نخستین تراکنش‌ها در زمینه‌های ضروری در اینستکس تامین شده است.
"فون در مول" مدعی شد که حفظ منافع اقتصادی ایران در چارچوب برجام، تنها برعهده اروپایی‌ها نیست و جامعه جهانی در زمینه اجرا کردن قطعنامه 2231 شورای امنیت مسئولیت دارد.
آلمان، بریتانیا و فرانسه بعد از خروج غیرقانونی آمریکا از برجام در مه 2018 وعده دادند که با تضمین منافع اقتصادی ایران، این توافق را حفظ کنند.
اتحادیه اروپا و تروئیکای اروپایی برجام را نمونه ای از یک توافق چند جانبه می دانند که کمک زیادی به حفظ صلح و امنیت بین المللی کرده است.
از نگاه اروپایی ها، برجام دستاورد مهم دیپلماسی اروپا محسوب می شود و شکست آن در واقع ناکامی بزرگی برای موقعیت سیاسی و دیپلماتیک اتحادیه اروپا در سطح بین المللی خواهد بود.
با این حال با گذشت حدود یک سال و نیم از خروج آمریکا از برجام، اروپایی ها در تحقق وعده های خود به ایران برای کاستن از تاثیرات منفی تحریم های یکجانبه دولت ترامپ ناکام مانده و به ویژه در زمینه اجرای موثر اینستکس گام مهمی برنداشته اند.
همین مساله واکنش قاطع ایران را بر انگیخته و تهران تاکنون در دو مرحله به کاهش تعهدات برجامی خود و ارائه ضرب الاجل های 60 روزه اقدام کرده که ضرب الاجل دوم رو به اتمام است.
بدین ترتیب فرصت ها برای اتحادیه اروپا و تروئیکای اروپایی به سرعت رو به پایان است.
"حسن روحانی" رئیس جمهور ایران در آخرین موضع گیری خود درباره برجام روز چهارشنبه 14 اوت گفت: در روند کاهش تعهدات (برجامی) نیز مذاکرات را ادامه می‌دهیم ولی اگر در پایان 60 روز دوم به نتیجه نرسیدیم، حتماً مرحله سوم را آغاز خواهیم کرد و بعد از آن باز هم 60 روز فرصت خواهیم داد تا به راه‌حل منطقی، درست و متوازن برسیم و به تعهد در برابر تعهد پایبند هستیم.
اگر اتحادیه اروپا و تروئیکای اروپایی واقعا خواهان ادامه حیات برجام هستند، باید هرچه زودتر اقدامات جدی و موثر خود را در زمینه اجرایی کردن تدابیر مدنظر برای خنثی سازی تحریم های آمریکا علیه ایران عملیاتی کنند که از جمله شامل اجرای موثر اینستکس می شود.
اروپا اما اگر همچنان سیاست قبلی تاخیر و تعلل های مکرر را در پیش گیرد نباید از تهران انتظار ادامه تعهد به برجام را داشته باشد و صرف اظهارات جوزف بورل و مقامات تروئیکای اروپایی درباره لزوم حفظ برجام، به رفع پیچیدگی وضع کنونی کمک نمی کند.
135/116
نویسنده: سيدرضا مير طاهر
بیشتر بخوانید:
فاصله‌ای طولانی میان حرف تا عمل اروپا برای حفظ برجام/ تحلیل
روحانی در تماس تلفنی مکرون: همکاری های نفتی و بانکی اصلی ترین حقوق اقتصادی ایران در برجام است
انتظارات از آخرین فرصت باقیمانده برای حفظ برجام/ تحلیل
