با این حال پس از خروج آمریکا از برجام در مه 2018، اروپایی ها در زمینه انجام تعهدات خود برای حفظ این توافق ناکام مانده اند؛ اکنون اروپا با توجه به اهمیت برجام، بر حفظ آن پافشاری می کند.
در این راستا، «جوزف بورل» مسئول جدید سیاست خارجی اتحادیه اروپا با انتشار پیامی ضمن حمایت از برجام بر لزوم حفظ آن تاکید کرد. بورل در این پیام توئیتری آورده است: "برجام برای امنیت جهانی و عدم اشاعه تسلیحات هسته ای حیاتی است. ما برای حفظ توافق هسته ای ایران مسئولیت جمعی داریم."
وی در ادامه پیام خود آورده است: "پس از برگزاری نشست کمیسیون مشترک برجام، به عنوان هماهنگ کننده از اجرای کامل توافق و معکوس کردن روند منفی اخیر حمایت می‌کنم."
تاکید بورل بر حفظ برجام با توجه به مواضع وی قبل از تصدی این سمت قابل درک است. وی به صراحت لهجه شهرت دارد و بارها از سیاست های یکجانبه آمریکا به ویژه خروج یکجانبه از توافق هسته ای برجام انتقاد کرده است.
بورل در اکتبر 2019 با تاکید بر لزوم حفظ برجام گفت: "ما باید به منظور حفاظت از منافع و امنیت‌مان و برای جلوگیری از تشدید اوضاع، توافق هسته‌ای برجام را زنده نگه داریم. یکپارچگی سیاسی اروپایی‌ها برای حفظ این توافق حیاتی خواهد بود."
با توجه به مواضع بورل انتظار می رود که وی تلاش های گسترده ای را برای سامان بخشی به وضعیت نامساعد برجام، در برنامه کاری خود قرار دهد. آژانس بین المللی انرژی اتمی نیز با توجه به وضعیت حساس برجام روز یکشنبه 8 دسامبر در صفحه توئیتر رسمی خود، اعلام کرد، مدیرکل جدید آژانس بر همکاری و روابط کاری سازنده با جمهوری اسلامی ایران تاکید دارد.
اتحادیه اروپا و تروئیکای اروپایی (آلمان، بریتانیا و فرانسه) بعد از خروج غیرقانونی آمریکا از برجام در مه 2018 وعده دادند با تضمین منافع اقتصادی ایران از طریق اتخاذ تدابیر عملی مانند ایجاد سازو کار ویژه مالی موسوم به اینستکس این توافق را حفظ کنند.
اروپایی ها با وجود مخالفت لفظی با اقدام ضد برجامی واشنگتن، تاکنون در عملی کردن موثر وعده های خود برای حفظ این توافق موفقیتی نداشته اند. ایران پس از یک سال از خروج آمریکا از برجام و با پایان دادن به سیاست صبر استراتژیک و نیز اثبات ناکارآمدی راهکارهای پیشنهادی اروپا برای جبران تبعات اقتصادی خروج آمریکا از برجام، اعلام کرد، بخشی از تعهدات برجامی خود را بر اساس بندهای 26 و 36 این توافق تعلیق می‌کند. ایران تاکنون در 4 گام، از تعهدات برجامی‌اش کاسته است.
تهران با تاکید بر ادامه کاهش تعهدات برجامی خود تصریح کرده است: "این اقدامات در صورتی که شرکای برجام، گام‌های لازم را برای ایفای تعهدات خود بردارند به سرعت قابل بازگشت هستند."
طرف های اروپایی برجام به جای اینکه در صدد جبران قصور خود در زمینه عدم اجرای تعهدات برجامی شان باشند، چندی قبل با انتشار بیانیه ای به تهدید ایران درباره اجرای "مکانیزم ماشه" پرداختند.
با این همه پس از برگزاری آخرین نشست کمیسیون مشترک برجام در وین در روز جمعه 6 دسامبر ظاهرا از این مساله منصرف شده اند. در بیانیه پایانی این نشست اعلام شده که اعضا به پایبندی ایران به تعهداتش طی 14 ماه پس از خروج تاسف بار آمریکا از برجام و وضع مجدد تحریم‌ها که مانع بهره‌مندی کامل تهران از منافع ناشی از رفع تحریم‌ها شد، اذعان داشتند.
به گفته «کورش احمدی» کارشناس مسایل سیاسی: "مهم ترین حاصل کمیسیون مشترک برجام آن بود که طرفین قبول کردند اقدامی برای اجرایی کردن مکانیزم ماشه – که در ذیل ماده‌های 36 و 37 برجام آمده است - انجام ندهند و این در حالی بود که سه کشور اروپایی در هفته‌های اخیر، به طور ضمنی یا صریح و به طور مستقیم و غیرمستقیم تهدید به فعال کردن این سازوکار کرده بودند."
البته اروپایی ها به خوبی از این امر آگاهند که تهران هیچ گاه در برابر رویکردهای مبتنی بر تهدید در موضوع هسته ای ایران مرعوب و تسلیم نشده و در این زمینه نیز تهدید قبلی تروئیکای اروپایی درباره اجرایی کردن مکانیزم ماشه باعث تغییر مواضع اصولی ایران نشده است. اروپا اگر واقعا در راستای منافعش خواهان حفظ برجام است باید گام های موثر و عملی برای اجرای تعهدات برجامی خود بردارد.
116
بیشتر بخوانید:
