"علی بحرینی" سفیر و نماینده جمهوری اسلامی ایران در مقر اروپایی سازمان ملل متحد در ژنو در نشستی تحت عنوان «تأثیر اقدامات قهر آمیز یکجانبه بر ارسال کمک‌های بشردوستانه و عملکرد بازیگران بشردوستانه» ضمن تأکید بر غیر اثر بخش بودن استثنائات بشردوستانه بر تحریم‌ها افزود: نباید تصور کنیم که چنین استثنائاتی، ماهیت غیر انسانی و غیرقانونی تحریم‌ها را از بین می‌برد.
در 6 دهه گذشته،استفاده از تحریم‌های اقتصادی توسط قدرت‌های غربی و سازمان‌های بین‌المللی رشد چشمگیری داشته است.
در اوایل دهه 1960، کمتر از 4 درصد کشورها مشمول تحریم‌های اعمال شده توسط آمریکا، اتحادیه اروپا و یا سازمان ملل متحد بودند، اما اکنون این سهم به 27 درصد افزایش یافته است؛ با توجه به این آمار، می توان ادعا کرد که درحال‌حاضر بیش از یک چهارم کشورها و نزدیک به یک سوم اقتصاد جهان در معرض تحریم‌های کشورهای غربی و یا سازمان ملل متحد قرار دارند.
واضح است که تحریم ها از جمله تحریم های اقتصادی به ابزاری مهم برای کشورهای قدرتمند و تحت فشار قرار دادن سایر کشورها در عرصه جهانی تبدیل شده است؛ این تحریم ها بیشتر به بهانه هایی همچون منع گسترش تسلیحات هسته ای و یا ترویج حقوق بشر وضع می شوند،اما همواره اهداف سیاسی و جاه طلبانه در پشت این تحریم ها قرار دارد.
تحریم های یکجانبه علاوه بر تأثیر منفی در زندگی افراد جامعه، بر حقوق فردی و اجتماعی آنان نیز اثر می گذارد و موجب نقض حقوق بشر می شود. مطالعه پیامدهای حاصل از اعمال تحریم‌ها در کشورهای هدف نشان می‌دهد، بیشترین رنج و آسیب این محدودیت‌ها بر مردم عادی وارد شده و موازین حقوق بشر در اثر تحریم‌ها به نحو گسترده‌ای مورد نقض قرار گرفته است؛ تحقیقات ماتیاس نوینکیرش و فلوریان نویمایر پژوهشگران اقتصادی درباره اثر تحریم ها بر کشورهای مختلف نشان می دهد تحریم ها موجب نابرابری درآمد، فقر و کاهش رشد تولید ناخالص داخلی کشورهای هدف می شود، به عنوان مثال، تحریم های آمریکا بین سال های 1991 - 2018 ، حدود 3.5 درصد فقر را در کشورهای هدف افزایش و نرخ رشد تولید ناخالص داخلی سرانه کشورهای هدف را بیش از 2 درصد کاهش داده است.
تحقیقاتی که درخصوص اثرات تحریم در کشورهایی مانند عراق و هائیتی انجام شده، حاکی از آن است که این تحریم‌ها موجب افزایش شدید مرگ و میر کودکان، گسترش فقر، مهاجرت، کمبود مواد غذایی و دارو و سایر نابسامانی‌های اجتماعی و اقتصادی شده است.
در واقع تحریم ها با تحمیل محدودیت های گسترده، زندگی جوامع را با خطرات جدی مواجه کرده و حق برخورداری از استانداردهای حداقلی در زندگی اجتماعی را سلب می کند.
با وجود آنکه حق دسترسی به غذا، مسکن، مراقبت‌های سلامتی و هم‌چنین امنیت اجتماعی از مهمترین مباحث حقوق بشری محسوب می شود و در میثاق بین المللی حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی نیز درج شده است اما تحریم های یکجانبه علیه دیگر جوامع، معیشت، رفاه، بهداشت و درمان و امنیت غذایی مردم را تهدید کرده و موجب نقض حقوق بشر می شود.
بنابراین اگرچه ادعا می شود که این تحریم ها دولت و نظام سیاسی را هدف گرفته اند، اما در عمل، مردم جوامع هدف متحمل خسارات عمده ناشی از تحریم ها می شوند. "آلنا دوهان" گزارشگر ویژه سازمان ملل متحد درباره تأثیر منفی اقدامات یکجانبه قهرآمیز بر بهره‌مندی از حقوق بشر در این باره گفته است: وضع تحریم‌های یکجانبه می‌تواند به نقض اصول بنیادین حقوق بشر منجر شود.
نویسنده: حسن عقیقی سلماسی
115
