ایران پرس: سلاح‌های انفرادی در میدان‌های نبرد از مهم‌ترین تجهیزات رزمی هستند که قادرند در کنار سایر عناصر توان جنگی نیروهای پیاده نظام حاضر در میدان‌های نبرد را افزایش دهند.

کشورهای معدودی توانسته اند تاکنون سلاح‌های انفرادی قدرتمند و مناسب را طراحی و تولید کنند. صنایع دفاعی ایران نیز چندین سال است که به جرگه این کشورها پیوسته و سلاح‌های موثر و کارآمدی را تولید کرده است.

این در حالی است که نیروهای مسلح ایران قبل از انقلاب اسلامی سلاح‌های انفرادی مورد نیاز خود را از کشورهایی مانند آمریکا و آلمان تهیه می‌کردند.

سلاح‌های کمری، کماندویی، تاکتیکی و همچنین تک‌تیرانداز از جمله این تسلیحات به شمار می‌روند. اما در میان این سلاح‌ها، تسلیحات تک‌تیرانداز از اهمیت بسیار برخوردار هستند و نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران با استفاده از تجربه دفاع مقدس آن‌ها را بومی کرده‌اند.

وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح و سازمان‌های جهاد خودکفایی در ارتش و سپاه پاسداران وظیفه طراحی، تولید و استفاده از این سلاح‌های بومی را برعهده دارند.

یکی از این سلاح‌ها؛ تفنگ‌های تک‌تیرانداز است که از عناصر تاثیرگذار در حوزه رزم زمینی به شمار می‌روند. تفنگ‌های تک‌تیرانداز علاوه بر وارد کردن خسارت جدی می‌توانند جان نیروهای خودی را نیز در امان نگاه دارند چرا که کاربر آن توانایی اختفای کافی را دارد.

در عین حال توسعه انواع مختلف تفنگ های تک تیرانداز سنگین با کالیبر بالا برای مقابله با ادوات زرهی  وبالگردها و سنگرهای دشمن در سال های اخیر بشدت مورد توجه قرارگرفته است.

چندین سال بود که نیاز به داشتن یک تفنگ تک تیرانداز بومی قدرتمند در نیروهای مسلح به شدت احساس می‌شد و به همین دلیل متخصصان به طراحی و ساخت یک تفنگ تیرانداز با کالیبر سنگین پرداختند که علاوه بر توانایی نابودی سنگرهای نیروهای پیاده توانایی نابودی و انهدام تجهیزات دشمن مانند ادوات زرهی را نیز داشته باشند. 

تسلیحات تک تیرانداز سنگین

تسلیحات  ضدزره و کالیبر سنگین جنگ افزارهایی هستند که بر ضد تجهیزات و استحکامات سنگین دشمن مانند انواع زرهپوش‌ها اعم از تانک، نفربر، خودروهای زرهی و آفرود، سنگرهای بتنی و ... بکار می روند و قادر به انهدام آنها هستند. این گونه تسلیحات در مقایسه با دیگر سلاح‌ها به دلیل پرتابه‌های مجهز به مواد منفجره و یا سنگینی و بالا بودن کالیبر پرتابه از توان آتش فوق‌العاده بالایی برخوردارند.

این گونه تسلیحات بطور کلی شامل دو گروه موشک های ضدزره در انواع هدایت شونده مانند موشک تاو و غیر هدایت شونده مانند آر.پی.جی 7 و تفنگ های ضدزره دارای کالیبر از 12.7 م.م  به بالا و نیز انواع توپهای ضد زره مانند توپ 106 م .م می شوند. تسلیحات تک تیرانداز سنگین مانند سلاح تک تیرانداز  14.5م.م شاهر و سلاح تک تیرانداز 19م.م آرش که بطور ویژه «بر ضد بالگردها» ساخته شده است از جمله محصولات نظامی ساخت ایران هستند.

به گفته برخی منابع سلاح های تک تیر انداز صیاد، شاهر و باهر با الهام گیری از سلاح تک تیرانداز اشتایر اچ‌اس 50 ساخت اتریش طراحی و ساخته شده اند.  سه نوع سلاح تک تیرانداز جدید ساخت صنایع دفاع جایگزین انواع کنونی می‌شود که بهترین آن‌ها سلاح شاهر با نواخت تیر قابل توجه است.

نگاهی کلی

شاهر نام یک تفنگ تک‌تیراندازی دور زن (آنتی ماتریال) با کالیبر 114×14.5 میلی‌متری برای هدف‌گیری اهداف دور است که توسط سازمان تحقیقات و جهاد خودکفایی نیروی زمینی ارتش تولید شده که 22 کیلوگرم وزن و 185 سانتیمتر طول دارد.

سرعت گلوله‌های 14.5 میلی‌متر این سلاح حدود هزار متر بر ثانیه اعلام شده و قدرت تخریب آن در مقایسه با فشنگ‌های 12.7 میلی‌متری که عمدتا در سلاح غربی استفاده می‌شود 60 درصد بیشتر است.

با توجه به شرایط وزنی و فیزیکی تفنگ شاهر این سلاح برای اجرای عملیات موثر به 3 خدمه احتیاج دارد. این سلاح دارای برد مؤثر 3 کیلومتر و برد مفید 4 کیلومتر است.

از قابلیت‌های این سلاح درگیری و انهدام انواع سنگرهای بتونی، خودروهای زرهی، بالگرد و نقاط تجمع نفرات دشمن است. سلاح تک‌ تیرانداز «شاهر» برای اولین بار در مهر 1391 در حضور امیر «احمدرضا پوردستان» فرمانده وقت نیروی زمینی ارتش رونمایی شد.

این سلاح بر مبنای نیازهای تاکتیکی روز نزاجا به صورت کاملا بومی طراحی و ساخته شده و قابلیت درگیری در عمق را شدیدا افزایش داده است.

همچنین این سلاح دقت اصابت را بالا برده و اثربخشی در انهدام اهداف را به صورت چشمگیری مضاعف می‌کند. نمونه دیگری از سلاح شاهر با نام باهر درحال تولید است.

نوع اولیه سلاح شاهر به صورت تک گلوله مسلح می شود. گلوله مورد نظر از بخش انتهایی سلاح و بعد از عقب کشیدن گلنگدن به صورت دستی در لوله قرار گرفته و با حرکت گلنگدن توسط تیرانداز به درون خان لوله هدایت می شود.

شعله پوش تقریبا بزرگی نیز که در سر این سلاح نصب شده است بخش زیادی از نیروی حاصل از شلیک گلوله را جذب می کند. نسخه جدید سلاح شاهر دارای خشاب است و عملکرد سلاح و فرد تک تیرانداز را به حد قابل توجهی افزایش داده است.

برای افزایش برد، خشاب آن در انتهای سلاح نصب می‌شود. سلاح تک تیرانداز شاهر که یکی از قدرتمندترین اسلحه‌های تک‌تیرانداز در جهان به شمار می‌رود، توانسته رقیب آمریکایی خود را نیز به راحتی پشت سر بگذارد. سلاح آمریکایی «بارت ام 107» که پراستفاده‌ترین سلاح  تک تیر انداز سنگین کماندوهای آمریکایی است می‌تواند یک هدف را در فاصله 2 هزار متری اما شاهر قادر است یک هدف را در فاصله 4 هزار متری منهدم کند.

تجهیز تکاوران ایرانی به این سلاح تاکتیکی به ویژه در یگان‌های مرزی و تیپ‌های نیروی مخصوص واکنش سریع می‌تواند برتری آتش و توانایی انهدامی بالایی را برای آن‌ها فراهم آورد.

سلاح شاهر بعد از اثبات قدرت و توانمندی خود در رزم زمینی توسط متخصصان سازمان تحقیقات و جهاد خودکفایی نیروی زمینی ارتش بر روی بالگردهای 206 این نیرو نیز نصب و تست میدانی این سلاح بر روی این بالگرد با موفقیت انجام شد.

هدف از این کار افزایش قابلیت‌های تهاجمی سامانه‌های بالگردی اعلام شده است. مهمات قابل شلیک توسط سلاح شاهر از انواع مختلفی برخوردار بوده و در صورت استفاده از گلوله های ضد زره و یا انفجاری می‌توان با توجه به برد بالای آن بالگردها  یا خودروهای زرهی  دشمن را  نابود کرد.

با وجود تمامی نکات مثبت در این سلاح باید گفت که تیراندازی در فواصل دور به علت اثرپذیری گلوله از شرایط جوی مثل دمای هوا و یا سرعت همچنین اثر جاذبه زمین مورد اصابت قرار دادن هدف  تا حدی دشوار است.با این حال اثر گذاری بالای سلاح شاهر استفاده از آن را از لحاظ عملیاتی کامل منطقی نشان می دهد.

تولید انبوه

«امیر مسعود زواره‌ای» رئیس سازمان تحقیقات و جهاد خودکفایی نیروی زمینی در خرداد 1396 از تولید انبوه سلاح تک‌ تیرانداز شاهر توسط صنعت دفاعی کشور خبر داد.

وی با اشاره به اینکه این سازمان متناسب با نوع ماموریت‌ها و نیازهای عملیاتی اقدام به طراحی و ساخت سلاح می‌ کند، اظهار داشت: "در حوزه سلاح‌های تک تیرانداز تاکنون سلاح‌های مختلفی در کالیبرهای متفاوت طراحی و ساخته شده است. به طور معمول اینگونه سلاح‌ها پس از گذراندن مراحل آزمایشی و تست‌های میدانی توسط وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح به تولید انبوه می‌ رسند."

نویسنده: سیدرضا میرطاهر

117