در دیدار رئیس اتاق بازرگانی آمریکا و ازبکستان، مقامات دو کشور اسناد توافقنامه 2.6 میلیارد دلار را به امضا رساندند که در مراسم امضای این توافقنامه شرکت کنندگان در انجمن تقویت همکاری های اقتصادی دو کشور، درباره ایجاد فضای مناسب سرمایه گذاری در ازبکستان و نیز اجرای طرح ها و پروژه هایی در زمینه های صنعت، زیرساخت ها، گردشگری، علوم و آموزش های مشترک تبادل نظر کردند.
شرکت های آمریکایی از جمله «جنرال الکتریک»، «Honeywel CNH John Deere, Caterpillar, OSI Systems, Lutron, Boeing ، در نظر دارند تا در پروژه های مهندسی، نفت، گاز و پتروشیمی الکتریکی، و همچنین در صنعت ساخت و ساز ماشین ازبکستان فعالیت کنند.
تمایل شرکتهای امریکایی به حضور فعال و موثر درعرصه اقتصاد و صنعت ازبکستان پس از تحولات سیاسی و ایجاد فضای اقتصادی، اجتماعی پس از دوران «اسلام کریم اف» که مبتنی بر رویکردهای جدید در سیاست خارجی ازبکستان است توجه محافل سیاسی را بخود جلب کرده است.
اما امضای این توافقنامه میان مقامات امریکایی و ازبک و انتشار خبر مربوط به آن، از منظری دیگر نیز قابل تامل است و آن اینکه این توافقنامه اندکی پس از امضای 16 سند همکاری میان مقامات وزارتخارجه ازبکستان و روسیه به ارزش بیش از 3.5 میلیارد دلار، به امضای مقامات واشنگتن و تاشکند رسیده است. موضوعی که بیش از هر چیز حاکی از رقابت آشکار مسکو و واشنگتن برای حضور فعال و موثر در عرصه اقتصاد، صنعت، تجارت و سیاست ازبکستان در دوران پس از «اسلام کریم اف» و دوره جدید حیات سیاسی این جمهوری آسیای مرکزی در دوران «شوکت میرضیایف» است.
شاید آنچه واشنگتن را به امضای توافقنامه تجاری با ازبکستان ترغیب کرده است امضای 16 سند همکاری اقتصادی میان روسیه و ازبکستان به ارزش بیش از 3.5 میلیارد دلار میان «آچیلبای رحمت اف» معاون نخست وزیر ازبکستان و «ماکسیم اورشکین» وزیر توسعه اقتصادی روسیه باشد. هر چند که گفته می شود سفر اخیر «شوکت میرضیایف» رئیس جمهوری ازبکستان به مسکو و گفت و گوی وی با «ولادیمیر پوتین» رئیس جمهوری در تعجیل امریکا و شرکتهای امریکایی به بسط و گسترش همکاری اقتصادی و تجاری با ازبکستان بی تاثیر نبوده است. با وجود این همچنان این سئوال مطرح است که آیا همه علت همکاری شرکتهای امریکایی با ازبکستان را باید در رقابت واشنگتن با مسکو جستجو کرد ؟
برخی ناظران معتقدند علت و چرایی گسترش روابط امریکا و ازبکستان را علاوه بر اهداف کوتاه و بلند مدت امریکا و نیز تقابل با روسیه برای نفوذ سیاسی و اقتصادی در جمهوریهای منطقه آسیای مرکزی، باید در سر برآوردن دیگر بازیگر فعال بین المللی در عرصه سیاست، تجارت، صنعت و معادلات بین المللی نیز جستجو کرد.
هر چند برخی پارامترهای امنیتی، نیز می تواند از دلایل این همکاری باشد. اما به نظر میرسد، چین بعنوان بازیگری که از پتانسیل فنی، اقتصادی و سیاسی لازم برای ظهور و بروز در گستره اسیای مرکزی برخوردار است، می توان بعنوان عامل شتابزای تعجیل امریکا و شرکتهای امریکایی برای حضور در عرصه های مختلف جمهوری های منطقه و از جمله ازبکستان نام برد.
از اینرو امریکا در گستره آسیای مرکزی نه فقط خود را در رقابت با روسیه که اکنون در رقابت با چین نیز مواجه می بیند و تغییر رهبری در ازبکستان با رویکرد و نگرش جدید میرضیایف این امکان را برای واشنگتن فراهم کرده است که در مقایسه با گذشته امیدوارانه تر به روابط با ازبکستان بنگرد تا بازتعریف مناسبات واشنگتن با تاشکند به الگویی برای نوع مناسبات امریکا با دیگر جمهوریهای آسیای مرکزی تبدیل شود. مشروط بر اینکه واشنگتن در این عرصه رقابت را به رقبای منطقه ای و بین المللی خود واگذار نکند. به امضای توافقنامه شرکتهای امریکایی با نمایندگان ازبک در امریکا از همین زاویه باید نگریست. 114/116
امیر حسین اسداله منفرد
بیشتر بخوانید:
استراتژی 5 ساله توسعه در ازبکستان/ تحلیل
تلاش آمریکا برای تاثرگذاری در ازبکستان پس از مرگ "اسلام کریم‌اف"
