سوال این است که چرا قطر تصمیم به خروج از اوپک گرفته است؟ دو پاسخ برای این سوال می‌توان مطرح کرد.
نخست اینکه، قطر بازیگری «نفتی» نیست. اگرچه قطر عضو سازمان کشورهای صادر کننده نفت (اوپک) است، اما در زمره کوچکترین اعضا این سازمان به لحاظ تولید نفت قرار دارد، زیرا دوحه روزانه حدود 650 هزار بشکه نفت تولید می‌کند.
اهمیت قطر در حوزه انرژی به دلیل داشتن تولید و ذخایر عظیم گازی در جهان است. قطر سالانه 77 میلیون تُن گاز طبیعی مایع تولید می‌کند و درصدد است تولید سالانه گاز طبیعی مایع را به 110 میلیون تُن افزایش دهد.
قطر بزرگترین صادرکننده گاز طبیعی مایع در جهان است. در واقع، مهمترین منبع درآمدی قطر از بخش گاز است. بر این اساس، سعد الکعبی، وزیر انرژی قطر گفت: «تصمیم به خروج این کشور از اوپک پس از بازنگری راه‌‌های تقویت نقش بین‌المللی قطر و همچنین در راستای برنامه‌ریزی استراتژیک طولانی مدت برای کشور، اتخاذ شد و دوحه با این تصمیم قصد دارد تلاش‌های خود را بر روی رشد و توسعه صنعت گاز طبیعی متمرکز سازد.» بنابراین، قطر در بازار نفت نقش چندان مهمی ندارد.
به نظر می‌رسد دومین دلیل خروج قطر از اوپک مربوط به سیاست و رفتارهای عربستان سعودی در این سازمان و همچنین تنش‌های آن با قطر است. یکی از معضل‌هایی که اوپک اکنون با آن مواجه است، این است که اعضا در نشست‌های این سازمان تصمیم‌هایی با هدف ممانعت از سقوط قیمت نفت اتخاذ می‌کنند، اما نگاه سیاسی عربستان سعودی به نفت سبب می‌شود که ریاض در عمل تصمیم‌های اوپک را اجرایی نکند و مطابق با سیاست‌های دولت آمریکا برای کاهش قیمت نفت حرکت کند.
از سوی دیگر، تنش‌ها میان قطر و عربستان که از ژوئن 2017 آغاز و حتی روابط دو کشور قطع شد، سبب می‌شود که قطر حرکت زیر سایه عربستان سعودی را حتی در سازمانی نظیر اوپک نپذیرد. از این رو، دولت قطر تصمیم گرفته است پس از 57 سال از این سازمان نفتی خارج شود.
اما سوال دیگر این است که تصمیم قطر برای خروج از اوپک چه پیامدهایی برای این سازمان خواهد داشت؟ بدون شک، این تصمیم برای اوپک پیامدهای منفی خواهد داشت، زیرا این سازمان نه تنها موفق نشده است کشورهای صادر کننده نفت را جذب کند، بلکه شاهد کاهش اعضا خواهد بود.
سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) سال 1960 تأسیس شد و اکنون 15 عضو دارد که با خروج قطر شمار اعضای آن به 14 عضو کاهش خواهد یافت.
«نعیم اَسلام Naeem Aslam»، تحلیلگر مسائل انرژی در خصوص پیامدهای خروج قطر از اوپک می‌گوید این اقدام قطر می‌تواند توسط کشورهای دیگر نیز تکرار شود که در این صورت کنترل اوپک بر عرضه و تقاضای نفت و همچنین اجماع‌سازی میان بازیگران نفتی نیز کاهش پیدا خواهد کرد، زیرا کشورهایی که از اوپک خارج شوند الزامی برای اجرای تصمیم‌های اوپک درخصوص کنترل میزان تولید و صادرات نفت نخواهند داشت.
نکته پایانی درخصوص تصمیم دولت قطر برای خروج از اوپک این است که دوحه در شرایطی از یک سازمان بین‌المللی مهم خارج می‌شود که حضور در سازمان‌ها و مجامع بین‌المللی از اولویت‌های مهم سیاست خارجی این کشور است.
نویسنده: سید رضی عمادی
بیشتر بخوانید:
اوپک: نشست الجزایر؛ رونمایی از سند چشم‌انداز صنعت نفت جهان
مخالفت روسیه و عربستان با افزایش تولید نفت اوپک
