شیراز شهر حافظ و سعدی شهر گل و بلبل و مصداق و معرف یک شهر ایرانی است. فرهنگ و ادب ایران آنقدر با این شهر در پیوند است که واقعا نمی توان ایران و زبان فارسی را بدون شیراز و حافظ و سعدیش تصور کرد.
اطراف شیراز را رشته کوههای نسبتا مرتفعی به شکل حصاری استوار، احاطه کرده اند که از لحاظ سوق الجیشی و حفظ شهر اهمیت ویژه ای دارند.
این شهر در منطقه کوهستانی زاگرس واقع شده و آب و هوایی معتدل دارد. شیراز از غرب به کوه دراک، از شمال به کوههای بمو، سبزپوشان، چهل‌مقام و باباکوهی، از رشته کوههای زاگرس محدود است.
شهر شیراز
استان فارس و به ویژه شهر شیراز از دیرباز مقصد بسیاری از گردشگران داخلی و خارجی بوده است. شیراز یکی از مهمترین مراکز گردشگری و توریستی ایران است و با جاذبه های تاریخی فراوان شهرت جهانی دارد.
روز 15 فروردین با تصویب شورای شهر شیراز و تایید مجلس شورای اسلامی به نام روز شیراز نامگذاری شده است.
رودخانه خشک شیراز رودخانه فصلی است که پس از عبور از شهر شیراز به سمت جنوب شرقی حوضه خود متمایل شده و به دریاچه مهارلو میریزد.
دریاچه مهارلو
از جاذبه های تاریخی شهر شیراز میتوان به آتشکده صمیکان، آرامگاه حافظ، آرامگاه خواجوی کرمانی، آرامگاه سعدی، دروازه قرآن، ارگ کریم خان، باغ ارم، باغ تخت، باغ چهل تن، باغ دلگشا، باغ عفیف آباد، باغ نارنجستان قوام، باغ هفت تن، خانه صالحی، حمام باغ نشاط، عمارت باغ ایلخانی، عمارت باغ نشاط، عمارت دیوانخانه، عمارت کلاه فرنگی باغ نظر، مسجد نصیر الملک، قصر ابونصر، قلعه کک ها، مدرسه آقا باباخان، مدرسه خان، موزه پارس، موزه هفت تنان، نقش بر جسته بهرام اشاره کرد.
آرامگاه حافظ
آرامگاه سعدی
باغ ارم شیراز
از جاذبه های طبیعی شهر شیراز نیز میتوان به آبشار کوهمره سرخی، برم دلک، پارک قلعه بندر، پارک ملی بمو، باغ پرندگان شیراز، پیر بناب، چشمه جوشک، چشمه خارگان، چشمه ریچی، دریاچه دشت ارژن، دریاچه مهارلو، رکن آباد، رودخانه قره آغاج، روستای قلات، کوه سبز پوشان، گردشگاه آتشکده، گردشگاه چاه مسکی، گردشگاه چشمه سلمانی و گردشگاه هفت برم اشاره کرد.
آبشار کوهمره سرخی
همچنین شهر شیراز دارای جاذبه های مذهبی فراوانی است. از جمله :
- آستان مقدس حضرت شاهچراغ : حضرت میر سید احمد فرزند امام موسی کاظم معروف به شاه چراغ برادر حضرت امام رضا در آغاز قرن سوم هجری به شیراز هجرت نموده و در همانجا وفات یافته است.
- آستان مقدس حضرت سید علاء الدین حسین : این زیارتگاه که در جنوب شرقی شهر شیراز قرار دارد بارگاه حضرت سید علاء الدین حسین برادر شاهچراغ است که در اواخر قرن دوم هجری و اوایل قرن سوم هنگامیکه برای دیدار برادر خود امام رضا از راه شیراز عازم توس بود در شیراز شهید وبه خاک سپرده شد. بنای روی مقبره در آغاز در زمان قتلغ خان والی فارس ساخته شده ولی بنای اساسی ترئینات، کاشی کاری و گنبد سازی آن در زمان صفویه صورت گرفته است.
- آرامگاه علی ابن حمزه : این بقعه درکنار پل دروازه اصفهان قرار گرفته و محل دفن یکی از امامزادگان است که صحن و حرمی بزرگ و زیبا دارد.
- مسجد وکیل : این مسجد به نام مسجد سلطانی وکیل معروف است و از آثار پر ارزش دوره زندیه به شمار میرود. این مسجد هم اکنون محل برگذاری نماز جمعه شیراز است. علاوه بر بزرگی از ارزش واهمیت تاریخی نیز بر خوردار است. کاشی کاری زیبا، حجاری ستونهای 48 گانه و منبر یکپارچه مرمرین آن از شاهکارهای دوره زندیه به حساب می آید.
- مسجد جامع عتیق : مسجد جامع عتیق از کهن ترین مساجد استان فارس است .این مسجد پس از لشکر کشی عمرو لیث صفاری در سال 276 قمری به شیراز به شکرانه پیروزی و تصرف این شهر بنا شد. کار ساخت این بنا در سال 281 قمری خاتمه یافت.
- مسجد نو شهدا : نام این مسجد که پس از مسجد جامع عتیق، کهن ترین مسجد شیراز است در قدین مسجد اتابک بود. ساخت بنای اولیه این مسجد در سال 598 قمری توسط اتابک سعدبن زنگی آغاز شد و در سال 615 قمری به اتمام رسید.
آستان مقدس حضرت شاهچراغ
باغهای شیراز به زیبایی و طراوت شهرت جهانی دارند و چند باغ آن نیز از جمله آثار تاریخی این شهر محسوب میشوند :
باغ جهان نما در کنار دروازه قرآن که ساختمان آن در دوره کریم خان زند مرمت و تجدید بنا شد، از تفرجگاههای شیراز است.
باغ دلگشا که نزدیک آرامگاه سعدی قرار دارد، در دوره تیمور از باغهای مهم و تفریحی شیراز بود. قدمت این باغ به دوره ساسانی نسبت داده شده و ساختمان موجود در آن ، متعلق به دوره قاجاریه است. این باغ در اردیبهشت فصل چیدن بهار نارنج بسته است.
باغ عفیف آباد با وسعتی حدود 127000 متر مربع از زیباترین باغهای تاریخی شیراز است. این باغ در دوره صفویه از باغ های مهم و گردشگاه پادشاهان بود. در میان این باغ که گلشن نیز نامیده میشود، عمارتی دو طبقه، آب نماها و زیرزمین وجود دارد.
باغ ارم که بنا و سردر آن از دوره قاجاریه به جای مانده، زیباترین باغ شیراز است. گلهای زینتی و گونه های متنوع گیاهی موجود در این باغ، آن را به باغ گیاه شناسی دانشگاه شیراز بدل ساخته است. باغ تخت در شمال شهر شیراز و در دامنه کوه بابا کوهی قرار دارد. در این باغ عمارتی به همت اتابک قراچه داغ در سال 480 قمری بنا شد. در زمان آقا محمدخان قاجار نیز بنای جدیدی در این باغ ساخته شد. در این باغ تاریخی، اکنون پادگان نظامی مستقر است.
سایر باغهای شیراز در غرب شهر در منطقه قصر دشت قرار دارد و حدود 50 کیلومتر از سطح شهر را در برگرفته است. رودخانه اعظم، نهرمعالی آباد و قنات های متعدد، این باغ ها را مشروب میکند.
چاه مرتاض علی : بالای کوه هفت تن در سلسله جبال چهل مقام، در شمال شهر شیراز و در شرق گنبد عضد، چاهی به ژرفای سه متر با دو آب انبار و ساختمانی شامل چند اتاق وجود دارد که محل ریاضت و عبادت صوفیه و عرفا بود.
پارک قلعه بندر : بر فراز کوه قلعه بندر در محله سعدی، پارک جنگلی به مساحت 10 هکتار وجود دارد که از آنجا منظره زیبای شیراز دیده میشود.
چشمه جوشک : این چشمه در محدوده شمال غربی شیراز، در کنار روستای قصر قمشه قرار دارد. این چشمه بزرگ، سرچشمه رودخانه اعظم است که باغهای تمام روستاهای مسیر خود مانند قصر قمشه، منصورآباد و قصر دشت و ... را آبیاری میکند. مظهر چشمه جوشک و کناره های رودخانه، گردشگاه مفرحی است.
باغ عفیف آباد
منطقه بمو : منطقه بمو در برابر کوه بمو در 19 کیلومتری شیراز و درست مقابل تنگه اله اکبر، در جاده شیراز آباده واقع است. منطقه بمو دارای گونه های نادر جانوران به ویژه آهو و گونه های مختلف گیاهی است. این منطقه حفاظت شده چشم انداز زیبایی دارد. در این پارک چشمه بیدی، چشمه صادقی، چشمه فیلی، چشمه گردو و چشمه چنار با آب صاف و گوارا در دره های زیبا جریان دارند. دو قنات رکن آباد و آب زنگی در همین منطقه قرار دارند.
روستای قلات : در جاده شیراز سپیدان، روستای ییلاقی قلات با خانه ها، باغ ها و چشمه های زیبا در دامنه کوه واقع است.
پیر بناب : پیربناب که در زبان محاوره پیر بنو نامیده میشود، چشمه بسیار بزرگی در 15 کیلومتری جنوب شیراز است. در اطراف این چشمه محیط با صفایی با درختان چنار وجود دارد که دشت برابر خود را سیراب میکند. آرامگاه مخروبه ای نیز در کنار چشمه وجود دارد که معروف به شیخ اقطع است.
سبز پوشان : در فاصله چهار کیلومتری پیر بناب، کوه سبز پوشان قرار دارد. غاری زیبا در این کوه وجود دارد که بقعه متبرکه یکی از امامزادگان را در دل خود جای داده است.
آبشار کوهمره سرخی : در جاده شیراز کازرون، به فاصله 50 کیلومتر، جاده کوهمره سرخی جدا میشود. با گذر از چند روستا، منطقه ای پدیدار میشود که دارای آبشارهای کوچک متعدد و جنگل طبیعی کم درختی است.
دریاچه مهارلو : اطراف دریاچه مهارلو نقاط بسیار زیبا و دیدنی پدید آمده که مردم بسیاری را به خود جلب میکند.
آب رکن آباد : در 12 کیلومتری شمال شیراز، سرچشمه این آب قرار دارد که در سال 338 قمری توسط رکن الدوله دیلمی احداث شد. آب رکن آباد ضمن آبیاری روستای اکبر آباد، از دروازه قرآن وارد شیراز میشد و محلات متعدد از جمله هفت تنان، چهل تنان و حافظیه را مشروب میکرد.
برم دلک : تالاب زیبایی در 4 کیلومتری روستای برم دلک است.
دریاچه دشت ارژن : دریاچه ای است با آب شیرین و با فضای سبز. روستای دشت ارژن و چشمه سلمان در 56 کیلومتری جاده شیراز کازرون قرار دارد. این دریاچه زیستگاه پرندگان مهاجر است.
تفرجگاه میان کتل : در فاصله 20 کیلومتری دریاچه دشت ارژن، با چشم اندازی زیبا، محل نگهداری گونه های نایاب گوزن زرد است.
اطراف رودخانه قره آغاج : به ویژه اطراف بند بهمن نزدیک شهر کوار در 45 کیلومتری شیراز، منطقه‌ای زیبا و خرم است. چشمه خارگان نیز با جنگل بلوط زیبا در مجاورت این رودخانه واقع است.
علاوه بر این نقاط، در شهرستان شیراز چشمه های فیل، رچی، سلیمانی، خارگان و تفرجگاه چاه محکی و دشت خضر، دیدنی است.
