«سیریل رامافوسا» رئیس جمهوری آفریقای جنوبی و رئیس دوره‌ای اتحادیه آفریقا در یک پیام ویدئویی خطاب به هفتاد و پنجمین نشست مجمع عمومی سازمان ملل متحد تصریح کرد: "باید کشورهای آفریقایی نماینده بیشتری در شورای امنیت داشته باشند و این امر در مذاکرات بین دولتی مورد توجه قرار گیرد." وی تاکید کرد: "فقط از طریق یک شورای امنیتِ اصلاح شده و فراگیر سازمان ملل متحد است که می‌توانیم درگیری‌های طولانی مدت در جهان را حل و فصل کنیم."
موضع گیری رئیس دوره ای اتحادیه آفریقا درباره لزوم تغییر ساختار کنونی شورای امنیت با توجه به تغییرات غیرقابل انکار در زمینه توزیع قدرت در سطح جهانی و ظهور اقتصادهای نوظهور و نیز افزایش نقش آفریقا در عرصه بین المللی معنا پیدا می کند.
«سیدمحمد مرندی» کارشناس امور بین‌الملل معتقد است: "شورای امنیت سازمان ملل متحد، ساختاری یک‌جانبه و به دور از عدالت دارد و تغییر ساختار آن نیازمند ایجاد نهادهای موازی است."
شورای امنیت سازمان ملل متحد پنج عضو دائم و پانزده عضو غیر دائم دارد و اعضای دائم این شورا از حق وتو برخوردارند. آخرین بار ساختار شورای امنیت در سال 1965 با افزایش 11 عضو آن به 15 عضو دچار تحول شد. البته در آن زمان تعداد اعضای دائم شورای امنیت که حق وتوی تصمیمات این ارگان را دارند، تغییری پیدا نکرد. اعضای دائم شورای امنیت شامل: آمریکا، روسیه، چین، بریتانیا و فرانسه می‌شود.
شورای امنیت سازمان ملل متحد از 75 سال پیش تاکنون که به اصطلاح برای دفاع از امنیت جهانی تشکیل شده به رغم تغییرات عمده ای که طی این مدت در جهان حاصل شده تغییر و تحولی به خود ندیده و ساختار آن اصلاح نشده است. البته چند تغییر ساده که از جمله آنها می توان از افزایش تعداد اعضای انتخابی از 6 کشور به 10 کشور و اختصاص کرسی دائم و دارای حق وتو شوروی بعد از فروپاشی به روسیه نام برد.
این در حالی است که برخی قاره ها و مناطق جهان هیچ عضو دائمی در شورای امنیت ندارند به عنوان مثال قاره آفریقا با 53 کشور هیچ عضو دائمی در شورای امنیت ندارد. آسیا و اقیانوسیه با 56 کشور فقط یک عضو دائم (چین) در شورای امنیت دارد.
اروپا با 48 کشور دارای سه عضو دائم و دارای حق وتو در شورای امنیت است. از قاره آمریکا نیز فقط آمریکا عضو دائم شورای امنیت است. کشورهای جهان اسلام نیز هیچ عضو دائمی در شورای امنیت ندارند.
درخواست کشورهای جهان برای تغییر ساختار شورای امنیت
این در حالی است که با تشکیل گروه 20 که متشکل از کشورهای پیشرفته و در حال ظهور اقتصادی است، بسیاری از کشورهای این گروه مانند ژاپن، آفریقای جنوبی، برزیل و آلمان خواهان تغییر ساختار شورای امنیت هستند.
این کشورها معتقدند که با تغییر ساختار قدرت در سطح بین المللی و اهمیت روزافزون برخی کشورها در صحنه اقتصاد و سیاست بین المللی، باید این تغییرات در سطح سازمان ملل متحد و بویژه شورای امنیت نیزبه اجرا در آمده و شمار اعضای دائم شورای امنیت تغییر یابد.
به نظر می رسد، به رغم مخالفت اعضای دائم شورای امنیت که هر کدام به دلیلی خاص مخالف عضویت دائم کشوری جدید در این شورا هستند، واقعیات جهانی در نهایت تغییر ترکیب کنونی شورای امنیت و راه یافتن کشورهای جدید از جمله از قاره آفریقا را به این شورا به عنوان عضو دائم به واقعیتی غیر قابل انکار و اجتناب ناپذیر تبدیل می کند.
نویسنده: سیدرضا میرطاهر
117
