به گزارش خبرگزاری ایران پرس، رئیسعلی دلواری فردی آزادی‌خواه و رهبر قیام جنوب در تنگستان و بوشهر ضد نظامیان متجاوز و استعمارگر انگلیس در جنگ جهانی اول بود.
رئیسعلی فرزند رئیس محمد در سال 1261 هجری شمسی در دهستان دلوار از توابع بوشهر به دنیا آمد.
مبارزات مشروطه‌خواهی رئیسعلی با همراهی دیگر مشروطه‌خواهان، بوشهر را از حاکمیت استبداد قاجاریه خارج کرد.
در آغاز جنگ جهانی اول در سال 1914 قوای روس از شمال و نیروهای انگلیس از جنوب، ایران را در معرض هجوم قرار دادند و کشتی‌های جنگی انگلیس در بوشهر لنگر انداختند و نیروهای اشغالگر که قصد اشغال بوشهر و نواحی ساحلی اطراف را داشتند با مقاومت مردم این شهر روبه رو شدند.
انگلیسی‌‌ها تلاش زیادی کردند تا رئیسعلی را با پول بخرند و مبلغ 40 هزار پوند به او پیشنهاد دادند، اما باوجود همه این تلاش‌ها رئیسعلی بدون توجه به اینگونه پیشنهاد‌ها، در نامه‌ها و تلگراف‌های متعدد به تهران، شیراز، بوشهر، کربلا و نجف به دولتمردان سیاسی و مجتهدین مبارز، نارضایتی خود را از حضور انگلیس در منطقه اعلام می‌کرد و مکررا از این عالمان یعنی آیت‌الله سیدعبدالحسین لاری، سیدعبدالله مجتهدی بلادی بوشهری و آیت‌الله شیخ محمدحسین برازجانی برای جهاد و قیام علیه قوای انگلیس کسب تکلیف می‌کرد که سرانجام مرحوم شیخ محمدحسین برازجانی، صورتی از حکم جهاد را که مراجع شیعه از نجف اشرف ارسال کرده بودند به ضمیمه حکم خود مبنی بر وجوب جهاد با کفار انگلیسی و جلوگیری از رخنه آن‌ها به بنادر جنوب، لزوم همکاری خوانین این مناطق و بسیج مردم مسلمان برای رفتن به میدان جنگ را صادر می‌کند.
موضوعی که باعث می‌شود رئیسعلی در نامه‌ای مفصل از شیخ تقدیر کند؛ وی در بخشی از نامه می‌آورد: «همین قدر اطمینان از حضرت مستطاب‌عالی دارم که جان را ناقابل می‌دانید، نه مانند اشخاص راحت‌طلب و تنبل، این دنیای فانی را هیچ نمی‌شمارید...» وی در این نامه کسانی را که در دفاع از بوشهر کوتاهی می‌کنند مانند کسانی می‌داند که امام حسین (ع) را یاری نکردند.
به دنبال اعلان جهاد از طرف علما و مجتهدین، رئیسعلی و دیگر مبارزان تنگستانی و دشتی شروع به حمله به قوای انگلیسی مستقر در بوشهر کردند.
تنگستانی‌ها به رهبری رئیسعلی دلواری در حملاتی موثر به انگلیسی‌‌ها، ضربات اساسی به آنان وارد آوردند که در یکی از این حملات، رئیسعلی دو تن از افسران بلندپایه انگلیسی را به همراه یازده سرباز هندی از پای درآورد.
این پیروزی بیش از آن که اهمیت نظامی داشته باشد، اهمیت سیاسی روانی داشت، زیرا وحشت مردم از انگلیس را کم کرد و سبب شد ابهت این دشمن متجاوز در اذهان شکسته شود.
رئیسعلی دلواری تابستان سال 1294 خورشیدی (1915 میلادی) در درگیری با نیروهای متجاوز انگلیسی در بوشهر و در سن 33 سالگی به شهادت رسید.
رئیسعلی دلواری سردار بزرگ نهضت مقاومت جنوب ایران مقابل استعمار انگلیس را باید نماد مقاومت، استعمارستیزی و ولایت‌مداری نامید.
12 شهریور سالروز شهادت رئیس علی دلواری در تقویم ایران به عنوان سالروز مبارزه با استعمار انگلیس نامگذاری شده که هر سال در این روز گرامی داشته می‌شود.
خانه شهید رئیس علی در دلوار به عنوان اثر تاریخی مرمت و به موزه تبدیل شده است.
مزار شهید رئیسعلی دلواری در قبرستان «وادی السلام» شهر نجف اشرف عراق قرار دارد. 113
بیشتر بخوانید:
قیام «رئیسعلی دلواری»؛ نهضتی مردمی و جاودانه + ویدئو
سالگرد شهید رئیسعلی دلواری، یاداور روزهای ایستادگی در مقابل استعمار/ ویدئو
«رئیسعلی دلواری»، نماد ایستادگی و مبارزه با استعمار + ویدئو
