قدرت موشکی به عنوان یکی از مولفه‌های اقتدار جمهوری اسلامی ایران، در واکنش به تحریم های تسلیحاتی و نیز نیاز به شالوده ای قدرتمند در راستای بازدارندگی استراتژیک توسعه پیدا کرده است. دو ویژگی «دانش بنیان» و «بومی بودن» باعث شده که توانمندی موشکی ایران در سه دهه اخیر توسعه پیداکند و امروز هم به حدی از پیشرفت رسیده است که طیف گسترده ای از موشک های بالستیک در اختیار نیروهای مسلح ایران قرار دارد.
استفاده از این نوع موشک ها به عنوان گزینه مناسبی جهت پاسخ به حملات دشمن به حساب می آید. به طوری که هزینه و تلفات انسانی استفاده از موشک بالستیک بسیار کمتر از سایر گزینه های نظامی بوده و علاوه بر آن بهره گیری از قدرت موشکی سرعت پاسخ دهی سریع‌تری را به ارمغان خواهد آورد. استفاده از سامانه های پرتاب موشک مدرن نقش مهمی درکارآیی عملیاتی موشکهای بالستیک دارد. از جمله این سامانه های موشکی جدید ، سامانه فتح 360 است.
سامانه آموزشی موشک» فتح ۳۶۰»
مشخصات
سامانه موشک‌انداز فتح۳۶۰ یه سامانه پرتابگر تمام متحرک برای حمل و پرتاب موشکهای بالستیک کوتاه‌برد تاکتیکی است که توسط وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح ایران طراحی و ساخته شده است. این سامانه موشک‌انداز به شکل تمام متحرک و با اتکا به شاسی‌های چرخ‌دار توسعه پیدا کرده و برای امر کشنده هم از کشنده‌های تجاری بهره می‌برد که سطح استتار و اختفای آن را تسریع می‌بخشد.
این سامانه موشکی در نیروی زمینی ارتش با نام فتح۳۶۰ و در نیروی زمینی سپاه با نام مقدم شناخته می‌شود و حامل چند موشک از جمله موشک فتح است که می تواند این موشک را در محموله های 1 تا 6 فروندی حمل و پرتاب نماید.
سامانه موشک‌انداز فتح۳۶۰ قادر است که 6 موشک فتح را در عرض ۶۰ ثانیه به سمت ۶ هدف مجزا شلیک کند که این قابلیت به افزایش کارایی سامانه فتح۳۶۰ کمک شایانی کرده و باعث شده که این سامانه از سطح اثرگذاری بالایی برخوردار باشد.
شلیک سامانه فتح از پرتابگر دوتایی در رزمایش پیامبر اعظم (ص)
پیش از این سامانه موشکی فتح ۳۶۰ با ۶ پرتابگر در اختیار نیروی های دریایی و زمینی سپاه پاسداران قرار گرفته بود که برحسب نیاز ارتش جمهوری اسلامی ایران در مراسم روز ارتش در 31 فروردین 1401 با ۳ پرتابگر به طور رسمی از سوی سازمان صنایع هوافضای وزارت دفاع در اختیار ارتش هم قرار گرفت.
بدین ترتیب سامانه ای که پیش‌تر نیروهای زمینی و دریایی سپاه به آن مجهز شده بودند، حالا در اختیار ارتش قرار گرفته است. به نظر می رسد با ورود سامانه موشکی فتح ۳۶۰ به ارتش، حملات دقیق و نقطه زنی در برد کوتاه، به ویژه انهدام سیستم های ضدموشکی دشمن در در دستور کار قرارگرفته باشد. موشک حامل سامانه موشکی فتح 360، موشک فتح است.
نخستین بار موشکی با شباهت بسیار زیادی به موشک فاتح ۱۱۰ اما اندازه‌ای کوچک‌تر در مرداد 13۹۹ درچهاردهمین رزمایش پیامبر اعظم(ص) مشاهده شد.اسفند همان سال این موشک‌ها، داخل پرتابگر استوانه‌ای یا کنیستر که به‌تعداد دو عدد روی حامل کامیونی نصب شده بود به نیروی دریایی سپاه پاسداران تحویل داده شد. بعد از تحویل سامانه فتح به نیروی دریایی سپاه پاسداران نوبت به نیروی زمینی سپاه رسید و سه نوع پرتابگر ۶ استوانه‌ای و پرتابگر ریلی ۲ و ۴ فروندی به این نیرو اضافه شد.
سامانه موشکی فتح با پرتابگر مکعبی
پرتابگرهای استوانه‌ای سامانه فتح ۳۶۰ به دلیل جای دادن موشک در درون خود، موشکهای فتح را از هرگونه صدمات محیطی حفظ می‌کنند؛ به علاوه، پنهان شدن در مکان‌هایی که کمترین پشتیبانی دفاعی را دارند نیز از دیگر مزایای این نوع پرتابگر به حساب می آید که در نتیجه آن‌ها را آماده ترین سطح برای پاسخ فوری موشکی مجزا میکند.
اما پرتابگرهای ریلی که موشک های فتح بدون پوشش خاصی در آن جای گرفته اند برای ذخیره در شهرهای زیرزمینی یا انبارها مناسب بوده تا اگر نبرد موشکی ادامه پیدا کرد از آن‌ها استفاده شود. موشک های سری فتح پیش از این با نام تجاری بی ام 120 معرفی شده بودند و درحال حاضر در نوعی دیگر شامل پرتابگرهای مکعبی نیز تولید شده اند.مکعبی کردن پرتابگر، سامانه را کوچک تر و سبک تر کرده و نصب موشک و حمل و نقل سامانه فتح را راحت تر میکند.
موشک فتح
جدای از بررسی پرتابگرهای سامانه موشکی فتح 360، بررسی موشک جای گرفته در این سامانه هم ضروی به نظر می رسد. موشک فتح ۳۶۰ یک موشک بالستیک سوخت جامد است که توسط صنایع هوافضای وزارت دفاع طراحی شده است. این موشک، موشکی با طول ۵هزار و ۱۷۵ و قطر ۳۶۸ میلی‌متر دارای وزن کلی۷۸۷ کیلوگرم است که ۱۵۰ کیلوگرم آن سرجنگی بوده و پیشران سوخت جامد مرکب یا HTPB به آن سرعت ۴ برابر سرعت صوت یا ۴ ماخ می‌دهد. این موشک عمر انبارداری بسیار خوبی که حداقل ۱۰ سال ارزیابی می شود داشته و خطای آن کمتر از ۳۰ متر است.
سامانه موشکی فتح با پرتابگر ریلی
کمینه و بیشینه برد آن ۳۰ و ۱۲۰ کیلومتر بوده که آن را به جایگزین شایسته‌ای برای راکتهای نازعات و رقیب جدی برای خانواده راکتهای هدایت شونده فجر۵ تبدیل کرده است. موشک فتح قابلیت نقطه زنی داشته و از نوع هدایت پذیر تا انتهای مسیر است؛ چراکه مجهز به بالک‌های کنترلی روی دماغه است.این موشک برای به دست آوردن نیرو و تعادل لازم از بالک ها و بال ها استفاده می کنند.همچنین موشک فتح برای مقابله با سامانه های ضدموشکی می تواند سرجنگی خود را جدا کند که بدین ترتیب انهدام آن بسیار دشوار خواهد شد.
موشک فتح به کلاهک‌های سنگرشکن و سامانه هدایت ترکیبی و اپتیکی مجهز شده و می‌تواند در محیط جنگ الکترونیک مقاومت زیادی داشته باشد و بدون اخلال اهداف را منهدم کند. نیروی زمینی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در مهرماه 1401 با همین موشک مواضع گروه‌های تجزیه طلب در اقلیم کردستان عراق را منهدم کرد.
پرتابگرهای ریلی و استوانه ای موشک فتح در کنار هم
آزمایش موفق سامانه آموزشی «فتح ۳۶۰»
سامانه آموزشی«فتح ۳۶۰» در تیر 1402توسط متخصصان نیروی زمینی سپاه طراحی و با موفقیت آزمایش شد. در این سامانه از بدنه موشک فتح ۳۶۰ استفاده شده است که درون بدنه بجای قرارگیری پیشران و سرجنگی، یک راکت ۱۲۲ میلیمتری آرش قرار می‌گیرد و کاربر با شلیک آن تمامی مراحل شلیک موشک را تمرین میکند.
همچنین این سامانه قابلیت بارگیری مجدد و تکرار تمرین به دفعات متعدد را برای نیروهای آموزشی مهیا میکند. با استفاده از این سامانه، علاوه بر افزایش ضریب ایمنی، هزینه‌های آموزشی به صورت چشمگیری کاهش می‌یابد.
سامانه موشکی فتح ۳۶۰، نسخه سه پرتابگر
نویسنده: سید رضا میرطاهر
116
