«رجب طیب اردوغان» رئیس جمهور ترکیه در سفر به جمهوری آذربایجان ادعا کرد: "ترس و نگرانی برخی محافل در مورد کریدور زنگزور که نخجوان را به بخش‌های غربی جمهوری آذربایجان متصل می‌کند، بی‌اساس است."
تکرار و تأکید بر ایجاد کریدور زنگزور توسط رئیس جمهور ترکیه برای اتصال بین نخجوان و جمهوری آذربایجان ناشی از انگیزه آنکارا برای وصل شدن به دریای خزر به واسطه این کریدور است.
این ماجراجویی ترکیه در قفقاز جنوبی موجب تغییر در مرزهای ژئوپلیتیکی منطقه و همچنین انقطاع در مرز جمهوری اسلامی ایران و ارمنستان می شود که بارها مورد اعتراض جدی مسئولان دو کشور بوده است.
بعد از جنگ 44 روزه قره باغ بین جمهوری آذربایجان و ارمنستان که با میانجیگری روسیه و عقد توافقنامه صلح به پایان رسید، ارمنستان کنترل بخش هایی از قره باغ را به نفع جمهوری آذربایجان از دست داد. بعد از آن باکو با حمایت آنکار بارها خواستار در اختیار گرفتن کریدوری از استان سیونیک ارمنستان در جنوب این کشور تا جمهوری خودمختار نخجوان شده است.
اما در این راستا، «نیکول پاشینیان» نخست وزیر ارمنستان بارها اعلام کرده است: "مساله واگذاری آن چه رئیس جمهوری آذربایجان کریدور زنگزور می خواند در گفت وگوهای صلح، بررسی نشده است و هیچگاه بررسی نخواهد شد."
طرح این موضوع از سوی ترکیه و جمهوری آذربایجان در حالی انجام می شود که روند عادی سازی روابط بین باکو - ایروان و آنکارا - ایروان به کندی پیش می رود و نیروهای آذری و ارمنی در مناطق مرزی دائما با یکدیگر درگیر می شوند و هر یک طرف مقابل را آغازگر درگیری معرفی می کند.
مخالفت روسیه با طرح کریدور زنگزور
طرح موضوع این کریدور از سوی روسیه نیز رد شده است و در این باره «آلکسی اورچوک» معاون نخست وزیر روسیه گفته است: "در جریان مذاکرات سه‌جانبه میان فدراسیون روسیه، جمهوری آذربایجان و ارمنستان، موضوع کریدور در منطقه قفقاز جنوبی مورد بررسی قرار نگرفته است و چنین مساله‌ای را بررسی نمی‌کنیم."
اصرار باکو بر ایجاد کریدور زنگزور که با حمایت آنکارا همراه است از سوی جمهوری اسلامی ایران نیز مکرر مورد نهی واقع شده است. در این باره «سیدابراهیم رئیسی» رئیس جمهوری اسلامی ایران در دیدار با «الهام علی‌اف» رئیس جمهوری آذربایجان در حاشیه کنفرانس تعامل و اقدامات اعتمادسازی آسیا (سیکا) گفت: "هرگونه تغییر در مرزهای تاریخی و ژئوپلیتیک منطقه و تغییر در وضعیت ترانزیتی ایران و ارمنستان از نظر جمهوری اسلامی ایران مردود است."
ادعای رئیس جمهور ترکیه در خصوص بی اساس خواندن نگرانی ها درباره کریدور موسوم به زنگزور و تکرار طرح این دالان برای وصل شدن به دریای خزر، در عمل باعث تشدید تنش در منطقه قفقاز جنوبی می شود که به نفع منطقه و ساکنان آن نخواهد بود.
کریدور زنگزور در صورت ایجاد صرفا یک دالان برای حمل و نقل نیست بلکه به واسطه تنش های گاه و بیگاه بین جمهوری آذربایجان و ارمنستان موجب تغییر در مرزهای ژئوپلیتیکی و تاریخی منطقه خواهد شد. این در حالی است که قوای دفاعی جمهوری اسلامی ایران در راستای حفظ صلح و ثبات منطقه آمادگی لازم را دارند.
«سیدعباس موسوی» سفیر جمهوری اسلامی ایران در باکو در خصوص رزمایش نیروی زمینی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در مناطق مرزی با جمهوری آذربایجان گفته است: "پیام روشن رزمایش اقتدار سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران برای کشورهای همسایه صلح، دوستی و تحکیم امنیت پایدار و برای دشمنان اعلام آمادگی برای دفاع از مرزهای کشور و پاسخ قاطعانه به هرگونه تهدید و مداخلات کشورها و رژیم های فرامنطقه ای است."
مخالفت با تغییر مرزهای کشورهای منطقه، سیاست اصولی جمهوری اسلامی ایران محسوب می شود. این سیاست اصولی در میان بحران های سیاسی و امنیتی مختلف در منطقه برجسته و طرح می شود و هدف از این سیاست جلوگیری از تشدید تنش و حفظ ثبات و آرامش منطقه است.
بنابراین تأکید جمهوری آذربایجان بر ایجاد کریدور در خاک ارمنستان و حمایت های ترکیه در این راستا، روی دیگر سکه تنش زایی در منطقه و تهدید امنیت و منافع مشترک همه ساکنان قفقاز جنوبی است.
این اصرار بر طرح دالان زنگزور با پیامد انقطاع در مرزهای ایران و ارمنستان در حالی است که اتصال بین باکو و نخجوان و همچنین تراتزیت شرق به غرب با عبور از خاک جمهوری اسلامی ایران می تواند تأمین کننده منافع مشترک همه همسایگان و نقطه اتصال بین آن ها باشد.
نویسنده: هوشنگ شیخی
117
