"آلان دونکان" معاون وزیر امور خارجه انگلیس روز 16 دسامبر برای گفت‌ و گو با مقامات ازبک وارد تاشکند پایتخت ازبکستان شد و با مقامات وزارت خارجه این کشور به گفت و گو نشست.

علاوه بر این دیدار، گفت و گو با مقامات مجلس سنا و نیز مقامات وزارت روابط اقتصادی خارجی ازبکستان جهت گسترش همکاریهای بازرگانی با این کشور در دستور کار سفر دیپلمات انگلیسی به تاشکند قرار دارد.

دونکان همچنین با شوکت میرضیایف رئیس جمهور ازبکستان دیدار و گفت‌وگو می‌کند و قرار است طرفین درباره تحولات منطقه از جمله برخی مسائل امنیتی بویژه درباره افغانستان به مذاکره بنشینند.

سفر معاون وزیر خارجه انگلیس به ازبکستان پس از دوران جدید حیات سیاسی این جمهوری آسیای مرکزی که از آن بعنوان دوران پس از کریم اف نام برده می شود از ابعاد مختلف قابل تحلیل و ارزیابی است.

این موضوع از آن جهت حائز اهمیت است که در این دوران، رهبران جدید ازبک در پی تعریفی متفاوت از سیاست خارجی گذشته این کشور هستند و در این میان آگاهی یافتن از ابعاد مختلف سطح تغییرات احتمالی در رویکرد منطقهای و جهانی سیاست خارجی ازبکستان برای طرفهای غربی از اهمیت ویژهای برخوردار است. 

از اینروست که دستگاه دیپلماسی انگلیس با اعزام یکی از دیپلماتهای ارشد خود به ازبکستان اولین کشور غربی و اروپایی است که با ایفای نقش پیشقراول دولتهای غربی در صدد کسب آگاهی از رویکرد و نگاه جدید مقامات ازبک به شرایط جاری بینالمللی در سطوح مختلف است.

انگلیس که تاکنون سیاست منطقهای خود را در آسیای مرکزی در چهارچوب رفتار آمریکا تعریف کرده است اکنون نیز با تاکید نسبی بر رویکرد گذشته، در پوشش یافتن راهکاری برای همکاری با ازبکستان در شرایط جدید است و "آلان دونکان" را نیز با هدف حفظ نفوذ خود در گستره آسیای مرکزی، به تاشکند اعزام کرده است.

از اینرو سفر دونکان به ازبکستان به کلی با اهداف سفر ماه ژوئن سال 2013 معاون اول وزیر امور خارجه و امور مشترکالمنافع انگلیس به تاشکند متفاوت است.

هدف از این سفر بررسی زمینههای همکاری اقتصادی انگلیس و ازبکستان و فراهم آوردن بستری برای سرمایهگذاری شرکتهای انگلیسی در این جمهوری آسیای مرکزی بود.

وضعیتی که از آن بعنوان تثبیت روابط غیرسیاسی لندن با تاشکند نام برده میشد. اما اکنون دیپلمات انگلیسی با نیم نگاهی به گذشته، در پی تعریف همکاریهای سیاسی با ازبکستان است.

رویکرد سیاست خارجی متمایل ازبکستان به روسیه اصلیترین نگرانی دولتهای غربی است و ماموریت آلان دونکان نیز در این چهارچوب تعریف میشود. از سوی دیگر به نظر میرسد لندن به ادامه همان رویکردی در قبال ازبکستان تاکید دارد که در فردای خروج نظامیان آمریکایی از پایگاه خان آباد ازبکستان در پیش گرفته بود.

در آن مقطع و همزمان با مخالفت تاشکند با ایجاد هرگونه پایگاه نظامی خارجی از سوی آمریکا و متحدان منطقه‌ای این کشور در ازبکستان، استراتژی انگلیس در قبال این جمهوری آسیای مرکزی، بر مدار و محور نفوذ فرهنگی قرار گرفت. رویکردی که درسال 2015 در سفر رئیس شورای فرهنگی انگلیس به ازبکستان نمود پیدا کرد. به عبارت دیگر اگر نقطه آغاز نفوذ انگلیس در ازبکستان را سال 2001 و به بهانه مبارزه با تروریست در افغانستان وافراطگرایی در منطقه بدانیم، اجاره پایگاه «خان آباد» در ازبکستان و حمایت لجستیکی این کشور از نیروهای ناتو بهانه‌ای شد تا لندن جا پای خود را در منطقه محکم کند.

خروج نیروهای ائتلاف در سال 2014 از افغانستان و از جمله خروج نظامیان انگلیسی و دیگر کشورهای غربی از منطقه نیز باعث شد تا این کشورها راه نفوذ خود را در دیگر عرصهها جستجو کنند.

وضعیتی که هم اکنون نیز مقامات انگلیس در پوشش آن در پی احیای نفوذ سیاسی و نظامی از دست رفته خود در منطقه هستند و راه رسیدن به اهداف کوتاه و بلندمدت خود را در منطقه، در حمایتهای پیدا و پنهان از جریانهای مختلف مذهبی و افراطی و نیز جریانهای قومی و نژادی جستجو میکنند.

مجموعه رفتارهایی که در سالهای گذشته و در وقایع اندیجان در سال 2005 و درگیرهای نژادی ازبکها و قرقیزها در نواحی همجوار ازبکستان و قرقیزستان نمود پیدا کرد و همچنان بازی با اقوام و گروههای قومی، نژادی و مذهبی، دستمایه کشورهای خارجی برای تحت تاثیر قرار دادن رفتار سیاست خارجی و شیوه حکومت داری رهبران آسیای مرکزی از جمله ازبکستان قرار میگیرد.

به سفر جاری معاون وزیر خارجه انگلیس به ازبکستان نیز از همین زاویه باید نگریست.