ماه رمضان، ماه میهمانی خدا مجدداً از راه رسیده است و سفره ای به وسعت بخشندگی خداوند، پهن شده است. صاحبخانه، با آغوشی باز از میهمانان پذیرایی می کند. گناهکاران، خطاکاران، مؤمنان و همه بشریت به این ضیافت الهی دعوتند. میزبان آنچنان توبه پذیر و خطاپوش است که همه گناهان را با یک اشک پشیمانی و یک توبه خالصانه، از دفتر اعمال، پاک می کند.
رسول خدا محمد مصطفی (ص) درباره ماه رمضان فرموده است: «ای مردم به درستی که ماه خدا، با برکت و رحمت و آمرزش به سوی شما رو کرده است. ماهی که نزد خدا بهترین ماه ها و روزهایش بهترین روزها و شبهایش بهترین شب ها و ساعتهایش بهترین ساعت ها است. ماهی که در آن به ضیافت خدا خوانده شده‌اید و از اهل کرامت خدا قرار داده شده‌اید ، نَفَس های شما در آن ثواب تسبیح دارد و خواب شما در آن عبادت و عمل شما در آن مقبول و دعای شما در آن مستجاب است.»
پس کنار خوان گسترده الهی بنشین و از نعمتهای سفره رمضان، بهره ببر؛ دلت را با عشق و محبت الهی، جلا بده و رحمت بیکران و لطف بی پایان الهی را طلب کن. ماه رمضان ماه معطر شدن به عطر گلهای بهشتی و نورانی شدن به نور خداوند بر تو وارد شده است، پس برخیز و خود را معطر به عطر الهی کن؛ خداوند منتظر توست که بیایی و با او آشتی کنی.
حال که درهای مغفرت و بخشش الهی در ماه رمضان ماه خدا بر بندگان باز شده است، زمزمه روزه داران سحرخیز به گوش می رسد. آنان دعای ابوحمزه ثمالی را بر لب جاری کرده اند و خدا را چنین می خوانند: «مِنْ اَینَ لِی الْخَیرُ یا رَبِّ وَلا یوُجَدُ اِلاّ مِنْ عِنْدِکَ وَمِنْ اَینَ لِی النَّجاه وَلا تُسْتَطاعُ اِلاّ بِکَ لاَ الَّذی اَحْسَنَ اسْتَغْنی عَنْ عَوْنِکَ / ای پروردگار من ! از کجا خیری به دست آورم ، با اینکه خیری یافت نشود جز در پیش تو ، و از کجا نجاتی برایم باشد با اینکه نجاتی نتوان یافت جز به کمک تو... خدایا من همه راه‌ها را به سوی تو باز می‌بینم و چشمه های امید را به‌سویت سرشار می‌یابم... درهای دعا به‌سوی تو برای فریادکنندگان باز است و به خوبی می دانم که تو برای اجابت شخص امیدوار، آماده‌ای و برای فریادرسی اندوهگینان، مهیای فریادرسی هستی.»
چه گفتارهایی که دلها را رنجانده، چه خطاهایی که موجب اذیت دیگران شده، چه گناهانی که قلب آدمی را سیاه و سنگین کرده است. این بار سنگین گناه که در یکسال بر دوش آدمی سنگینی می کند، انسان را در مسیر بندگی به مشقت می اندازد. اما با وزش نسیم رمضان، نور امید در دل ناامیدان روشن می شود. بار سنگین گناهان با روزه داری، توبه، طلب بخشش از خدا و جبران بدی ها، از دوش ها برداشته و بر زمین گذاشته می شود و باران رحمت و مغفرت الهی، تیرگی قلبها را به نور ایمان مبدّل می کند. با حلول رمضان گویی فرصتها از راه می رسند، فرصتهای بازگشت، توبه و تغییر.
رمضان؛ فرصتی برای مهار کردن نفس زیاده خواه، تقویت ارتباط با خداوند و کنار زدن موانع رشد
انسان افزون بر جنبه مادی و جسمی، دارای بُعد معنوی و روحی است و روزه در ماه رمضان، برنامه ای برای رشد و تقویت بُعد معنوی آدمی است. ماه رمضان فرصتی برای مهار کردن نفس زیاده خواه، تقویت ارتباط با خداوند و کنار زدن موانع رشد است. پرهیز از لذت های حرام و شهوات، روزه داری و انجام اعمال نیک همچون تلاوت قرآن و دعا در ماه رمضان، انسان را به مرحله تقوا، طهارت و کمال مطلوب می رساند. قرآن کریم در سوره بقره آیه 183 می فرماید: «... ای افرادی که ایمان آورده اید! روزه بر شما نوشته شد، همان گونه که بر پیشینیان از شما نوشته شده، تا پرهیزگار شوید.»
روزه، از اعمال واجب ماه رمضان است. روزه داران از اذان صبح تا اذان مغرب از خوردن و آشامیدن پرهیز می کنند.
روزه دار بودن، ثواب و اجر فراوان دارد و خود باعث ریزش گناهان از دفترچه اعمال آدمی است. رسول خدا (ص) فرموده اند: «کسی که روزه ، او را از غذاهای مورد علاقه اش باز دارد، برخداست که به او از غذاهای بهشتی بخوراند و از شرابهای بهشتی به او بنوشاند.»
اما روزه ای چنین بهره و نتیجه ای در بر دارد که علاوه بر پرهیز از خوردن و آشامیدن، همه اعضا بدن اعم از زبان، دست و پا و چشم و گوش نیز روزه دار باشند. یعنی گناهان زبانی همچون غیبت، تهمت و زخم زبان از فرد روزه دار ساطع نشود و با همه اعضا و جوارحش از ارتکاب گناه و حرام دوری کند. امام علی علیه السلام در این باره می فرمایند: «روزه قلب، بهتر از روزه زبان است و روزه زبان، بهتر از روزه شکم است.»
شَهْرُ رَمَضانَ الَّذی أُنْزِلَ فیهِ الْقُرْآن
ماه رمضان ، ماه نزول قران کریم است و گویی قرآن، همچون روحی است که در کالبد رمضان دمیده شده و ارزش و عظمت آن را چندبرابر کرده است.
در آیه 185 سوره بقره نیز می خوانیم : «شَهْرُ رَمَضانَ الَّذی أُنْزِلَ فیهِ الْقُرْآن»: «ماه رمضان ماه نزول قران است.» این آیه اشاره به این دارد که عظمت ماه رمضان ، به دلیل نزول قرآن کریم در این ماه شریف است و یکی از بهترین اعمال در ماه رمضان تلاوت قرآن می باشد . ابی بصیر از امام صادق (ع) نقل کرده است که آن حضرت فرموده اند که ماه رمضان نه تنها ماه نزول قرآن کریم، بلکه ماه نزول تمام کتب آسمانی است: «تورات» در ششم و «انجیل» در دوازدهم ماه رمضان، و «زبور» در هجدهم و قرآن در شب قدر نازل شده اند.»
در روایات از رسول خدا (ص) نقل شده است که خواندن یک آیه در ماه رمضان برابر با ختم کل قرآن کریم است و چنین پاداش و ثوابی برای روزه داران نگاشته می شود.
تلاوت قرآن در این ماه و تدبر در آیات، به منزله جاری شدن حیات معنوی در رگهای روزه دران است. البته نه تنها تلاوت قرآن، بلکه همه نیکی ها در ماه رمضان پاداشی چندبرابر پیدا می کنند؛ این پاداش های معنوی و اخروی تشویق روزه داران برای سبقت گیری در انجام کارهای نیک است و گویی رمضان فرصتی برای پرواز و آغاز فصلی برای تعالی و کمال است.
در دعایی که در روزهای ماه مبارک رمضان از امام سجاد (ع) وارد شده است این طور می خوانیم: «اللَّهُمَّ إِنَّ هَذَا شَهْرُ رَمَضَانَ وَ هَذَا شَهْرُ الصِّیَامِ وَ هَذَا شَهْرُ الْإِنَابَةِ وَ هَذَا شَهْرُ التَّوْبَةِ وَ هَذَا شَهْرُ الْمَغْفِرَةِ وَ الرَّحْمَةِ وَ هَذَا شَهْرُ الْعِتْقِ مِنَ النَّارِ وَ الْفَوْزِ بِالْجَنَّةِ ... / خدایا براستی که این ماه رمضان، ماه روزه گرفتن و ماه بازگشت و ماه توبه و ماه آمرزش و رحمت و ماه آزادی از آتش و ماه رسیدن به بهشت است...»
آری رمضان، ماه توبه و استغفار و ماه بازگشت به خداوندست.
در این ماه نورانی که درهای رحمت الهی بر بندگان باز شده است حیف است که از دعا و اظهار نیاز به درگاه الهی غافل بمانیم. اما چنانچه فرد روزه دار در این ماه پرفضیلت، حال خوش دعاکردن را نداشته باشد، باید از خداوند آن را طلب نماید.
دعا تجلّی خشوع و بندگی است. برنامه را با دعای حلول ماه رمضان از امام سجاد (ع) به پایان می بریم که به درگاه خداوند عرض می دارد:
«بار خدایا، درود بفرست بر محمد و خاندانش و شناخت فضیلت این ماه و بزرگداشت حرمت آن و پرهیز از هر چه در این ماه ما را از آن منع کرده اى. »
مریم رادان
