سلام سرزمین وحی

با نزدیک شدن به ماه ذی الحجه، انتظار مسافران سرزمین وحی پس از دو سال پایان پذیرفته است و کاروان عاشقان و زائران بیت الله الحرام به سرزمین وحی رهسپار می شوند. زن و مرد، پیر و جوان، به ویژه آنها که سال ها در انتظار بودند، با رسیدن به شهرهای مقدس مکّه و مدینه، حس می کنند که در بهشتِ روی زمین هستند.

سلام ای سرزمین وحی و الهام، سلام ای سرزمین پیامبران الهی، سلام ای سجده گاه عاشقان خدا، سلام ای سرزمین عرفات که میعادگاه عارفانی، سلام ای سعی و منا که جلوه گاه خضوع بندگانی، سلام ای زمزم ای مشعرالحرام، سلام ای مدینه، ای مسجدالنبی که دردانه هستی، محمد مصطفی(ص)، را در خود جای داده ای و سلام ای بقیع، که قبرستانِ کهکشان‏ های خفته در خاکی و سلام  ای کعبه، ای خانه خدا، که همچون شمعی روشن، پروانه های عاشق را به طواف دور خود دعوت می کنی تا جلوه گاه عشق و بندگی بر زمین باشی.

 امسال نیز زائران و عاشقان از سراسر دنیا آمده اند تا در لباسی یک رنگ، فارغ از رنگ ها و نژادها، وحدت مسلمانان را به نمایش بگذارند و عشق و ارادت خود را به ساحت کبریایی خالق بی همتا عرضه کنند و بر لبانشان زمزمه «لبیک اللهم لبیک» جاری سازند.

حج، از باشکوه ترین شعائر دین است و از فرائض مهم اسلام

حج از ارکان دین است و ترک آن از گناهان کبیره محسوب می شود. در دو سال اخیر به دلیل بیماری همه گیر کرونا و سرایت آن در اجتماع ها، مراسم شکوهمند حج برگزار نشد و مشتاقان خانه خدا در انتظار روزی بودند که بتوانند به این مکان مقدس وارد شوند.

حال، سیل مشتاقان از راه رسیده اند تا در این سرزمین مقدس عهد بندگی با معبود را محکم کنند. اینجا محل بازگشت به فطرت و تأمل در درون است. زائر با رها کردن تعلق ها و گره های نفسانی، خود را به تفکر در عالم هستی وامی دارد. آدمی در این روزهای ارزشمند خود را ارزیابی می کند و با خود می اندیشد که نحوه زندگی و رفتار فردی و اجتماعی اش چقدر رضای پروردگار را فراهم آورده است. او با خدای خود عهد می بندد که نواقص را رفع کند و قدم در راه بهتر شدن گذارد و زندگی خود را در مسیر سعادت و کمال پایه گذاری کند.

یکی از حاجیان خانه خدا که خاطرات گرانبهایی را از سفر خود به مکه با ما در میان گذاشته، آقای محمود مروّج است.

ایشان در بیان خاطرات خود از سرزمین وحی تعریف می کند : «به سوی خانه خدا و مسجدالحرام پیش می رفتیم، همگی خوشحال و هیجان زده بودیم، هرچه نزدیکتر می شدیم، احساس آزادی بیشتری می کردیم ... من بی تاب بودم و مانند کودکی کنجکاو، احساس موفقیت و شادی داشتم و حس می کردم به محبوبم نزدیک می شوم؛ بالاخره نزدیک «بابُ السَّلام» رسیدیم. جمعیت زیادی در داخل و بیرون مسجد نشسته بودند. وقتی از پل روگذر «صفا و مروه»م گذشتیم، به قسمت قدیمی مسجد الحرام رسیدیم. بی اختیار از همدیگر جدا شدیم و هر کدام به سویی رفتیم تا با محبوب بی همتا سخن بگوییم و راز و نیاز کنیم.

آقای مروّج در ادامه شرح حس و حالی که از دیدار کعبه داشتند، ادامه می دهند: «آن لحظات، لحظه های عجیبی است. گویی مدتها در بیابانی سوزان، تنهای تنها بوده ای و اکنون با لب های تشنه، تنهایی را پشت سر گذاشته و به چشمه ای زلال و گوارا رسیده ای! گویی کودکی دور افتاده از مادر بوده ای و اکنون خود را در آغوش او یافته ای! بی اختیار به سجده می افتی و گریه و اشک با ذکرهای عاشقانه ات ترکیب می شوند. من به کعبه خیره شده بودم. کعبه صاف بود و زلال، در عین حال، آرام و دلربا. به کعبه پناه آورده بودم چراکه کعبه پناهگاه همه آنانی است که با فطرت و خویشتن خویش، در هر رنگ و زبانی، به آن پناه می برند و به آرامش می رسند. من در آن حس و حال فقط به دنبال عبادتی خالصانه بودم. پس دو رکعت نماز در برابر کعبه به جا آوردم و آنگاه طواف به دور خانه خدا را آغاز نمودم و بر لب زمزمه کردم: «لبیک اللهم لبیک»...

موج خروشان سفیدپوشانِ یکرنگ، که همه در حال حرکت و گردش به دور کعبه هستند و بر لب، حمد و سپاس خدا را می گویند، وصف ناپذیر است. اینجا هوای عجیبی دارد و دعا به استجابت نزدیک تر است و حاجت ها پاسخ داده می شود. گویی کعبه نقطه عشق است و تو همان ذره کوچکی هستی که آمده ای در این اقیانوس، معرفت و دانش کسب کنی. در اینجا نه تنها، حواست به کسى و چیزى نیست، بلکه خودت را هم فراموش می کنی و با اخلاصِ تمام، از شوقِ بندگی سرشار می شوی.

روز هشتم ذی الحجه که به «یوم الترویه» معروف است، مناسک حج به صورت رسمی آغاز می ‌شود. حاجی در مکه مکرمه، مُحرِم می شود، غسل می کند و آلودگی های جسمی خود را پاک می کند. سپس لباس سفید احرام را بر تن می کند که نماد اطاعت و بندگی خدای یگانه است.

پس از این در حالیکه ذکر «لبیک اللهم لبیک» را می گوید و تلبیه می کند مناسک را آغاز می نماید. انجام تمام اعمالی که در حج سفارش شده، لازم و ضروری (واجب) است. نکته مهم اینجاست که تمام مناسک حج، باید به قصد قربت (نزدیکی به خدا) و اطاعت امر خداوند و پاک شدن از گناهان باشد.

امام علی (ع) یکی از فلسفه های حج را این چنین وصف می کنند: «خداوند، حجِ خانه محترمِ خود را بر شما واجب کرد؛ همان خانه ای که آن را قبله گاه انسان قرار داد، تا چونان تشنگان به سوی آن روی آورند و همانند کبوتران به آن پناه برند. خدای سبحان، کعبه را مظهر تواضع بندگان در برابر عظمت خویش و نشانه اعتراف آنان به بزرگی و قدرت خود قرار داد و در میان انسان ها شنوندگان را برگزید که دعوت او را برای حج اجابت کنند و سخن او را تصدیق نمایند و پای بر جایگاه پیامبران الهی نهند».

حاجى، پس از احرام در مکّه، در سرزمین عرفات توقف می کند. سرزمینی که امام حسین (ع) در آخرین حج خود، زیباترین و خالصانه ترین مناجات را با پروردگار به یادگار گذاشت. این مناجان بی نظیر به «دعای عرفه» معروف شد. هنگام وقوف در عرفات، شیعیان این دعای ناب را زمزمه می کنند. حاجی باید از ظهر روز نهم ذى حجه تا مغرب همان روز، در صحرای عرفات بماند و پس از آن به سوی مشعرالحرام حرکت کند.

پس از طلوع آفتاب روز دهم ذى حجه که مصادف با «عید قربان» است، حجاج براى انجام بقیه اعمال حج از مشعر الحرام بیرون می آیند و روانه سرزمین «مِنا» می ‌شوند.

آنها در «مِنا»، اولین عمل از اعمال را که «رَمى جمرات» نام دارد، انجام می دهند. «رمی جمرات» پرتاب سنگ ریزه به نماد شیطان است که از واجبات اعمال حج محسوب می شود. پس از «رمی جمرات»، در روز «عید قربان» به یاد گوسفندی که حضرت ابراهیم(ع)، قربانی کرد، از سوی هر حاجی یک گوسفند قربانی می شود. 

همچنین، کوتاه کردن موی سر، طواف خانه خدا، نماز طواف، و در نهایت، سعی بین دو کوه «صفا و مروه» ، از دیگر مناسک حج تمتّع (حج واجب) است.

بسیاری از آیات قرآن کریم آخرین کتاب آسمانی، به فلسفه و اهمیت حج اشاره کرده است. در آیات متعدد قرآن کریم که به 30 آیه می رسد، از حج و کعبه (خانه خدا) سخن گفته شده و حتی سوره ای با عنوان «حج» در قرآن کریم نامگذاری شده است.

قرآن کریم در آیات 96 و 97 سوره آل عمران می فرماید: «إِنَّ أَوَّلَ بَیْتٍ وُضِعَ لِلنَّاسِ لَلَّذِی بِبَکَّةَ مُبَارَکًا وَهُدًى لِلْعَالَمِینَ؛ فِیهِ آیَاتٌ بَیِّنَاتٌ مَقَامُ إِبْرَاهِیمَ، وَمَنْ دَخَلَهُ کَانَ آمِنًا، وَلِلَّهِ عَلَى النَّاسِ حِجُّ الْبَیْتِ مَنِ اسْتَطَاعَ إِلَیْهِ سَبِیلًا وَمَنْ کَفَرَ فَإِنَّ اللَّهَ غَنِیٌّ عَنِ الْعَالَمِینَ»، «محققاً اولین خانه ای که برای مردم بنا نهاده شد، آن خانه ای است که در مکه قرار دارد، خانه ای پر برکت که مایه هدایت تمام عالمیان است؛ در آن خانه آیاتی روشن و مقام ابراهیم هست، و هر کس داخل آن شود ایمن است، بر هر کس که مستطیع باشد زیارت خانه کعبه واجب است و هرکس کفر بورزد، همانا خداوند از همه عالم بی نیاز است».

در پایان، دست دعا به سوی خدای بزرگ بلند می کنیم و از او طلب می کنیم که شیرینی بندگی خود را به ما بچشاند و به ما توفیق انجام مناسک حج خانه خویش را اعطا نماید.

مریم رادان