شهرسلطانیه فقط محدود به گنبد تاریخی سلطانیه نمی شود بلکه در گوشه گوشه این شهر آثار متعدد و باشکوه تاریخی وجود دارد که هر یک بخشی از تاریخ کهن ایران زمین را روایت می کنند و گذشته غنی و باشکوه فرهنگ و تمدن منطقه را به نمایش می گذارند.
پایتخت ۷۰۰ ساله ایران که قدمت آن به دوران ایلخانیان و مغولان برمی گردد، اکنون مرکز شهرستان سلطانیه از توابع استان زنجان است و جاذبه‌های گردشگری تاریخی ـ طبیعی زیادی دارد.
گنبد سلطانیه از آثار ملی ایران و جاهای دیدنی زنجان است که در فهرست جهانی یونسکو نیز به ثبت رسیده است. این بنا از آثار مهم معماری ایرانی و اسلامی به شمار می‌رود و دومین گنبد بزرگ آجری جهان بعد از گنبد کلیسای جامع فلورانس در ایتالیا است. رتبه سوم گنبدهای بزرگ جهان نیز به گنبد مسجد ایاصوفیه استانبول اختصاص دارد.
گنبد سلطانیه همچنین نخستین نمونه گنبد دو پوسته در جهان به حساب می‌آید. این سازه در دوره ایلخانیان ساخته شده است و با رنگ فیروزه‌ای و ارتفاعی بلند از فاصله دور نیز دیده می‌شود.
رنگ آبی مهمترین رنگ در تزیینات بنای گنبد سلطانیه است و به نظر می‌آید که این رنگ، تنها رنگ مورد توجه هنرمندان در این بنا بوده است.
پلان بنای گنبد سلطانیه هشت‌ضلعی بوده است. این بنا هشت درب، هشت ایوان و هشت مناره قرینه نیز داشته است. علت دقیقی استفاده از عدد هشت در ساخت این بنا مشخص نیست؛ زیرا این عدد مانند عدد هفت یا ۱۲ مقدس به حساب نمی‌آید. با این وجود برخی از محققان، امکان ایجاد ساعت آفتابی را دلیل این کار می‌دانند و برخی نیز معتقد هستند استفاده از این عدد برای استحکام بنا بوده است. عده‌ای نیز بر این باورند که گنبد سلطانیه با الهام گرفتن از هشت درب بهشت به‌صورت هشت‌ضلعی ساخته شده است.
موزه کوچکی نیز در پایین سردر ورودی مجموعه گنبد سلطانیه وجود دارد که در آن اشیای باقی‌مانده از دوران گذشته و آثار کشف شده در منطقه سلطانیه در معرض نمایش قرار داده شده‌اند.
مردان نمکی نیز از مهمترین و ارزنده ترین مکشوفات جهان در ایران هستند که اکنون در موزه دیگری در زنجان به نام موزه باستان شناسی نگهداری می شوند.
معادن نمک چهرآباد در شهر زنجان شش مومیایی را در دل خود جا داده بود که در حین حفاری و استخراج نمک از این معادن پیدا شدند. نخستین مومیایی کشف شده، جسد نیم‌تنه‌ای با ریش، موی بلند و حلقه‌ی گوشواره‌ی طلا در گوش بود.این مردان نمکی متعلق به دوران هخامنشیان و ساسانیان بودند.
شهرهای قدیمی ایران دارای برج و بارو و حصاری بودند که جنبه دفاعی داشتند. عموما در داخل این شهرها یک قلعه کوچک‌تر نیز وجود داشت که به ارگ شاهی معروف بود و لایه دوم تدافعی شهر بوده و از سوی دیگر محل زندگی حکمران و مرکز سیاسی شهر به شمار می رفت. در سلطانیه نیز این موضوع به چشم می خورد و در حقیقت کل مجموعه گنبد و ابنیه مجاور آن در داخل دژی سنگی قرار داشتند که امروزه بقایای دیواره‌های آن در اطراف محوطه باقی مانده است.
یکی دیگر از جاذبه علی تاریخی این شهر، چمن تاریخی سلطانیه است که در ورودی شهر سلطانیه مشاهده می شود.ترکیب گنبد فیروزه‌ای رنگ و بسیار بزرگ و باشکوه سلطانیه در زمین چمنزار طبیعی و سبز‌رنگ گسترده دشت سلطانیه، که همراه با پس زمینه کوهستان‌های زیبا در افق پدیدار می‌شود، منظره‌ای فراموش نشدنی و بسیار تاثیرگذار را به وجود می آورد.
در شمال این دشت و چمنزار کوه‌های طارم از سلسله کوه‌های البرز و در جنوب آن کوه‌های سلطانیه واقع است.یکی از دلایل سبز بودن چمنزار طبیعی سلطانیه، بالا بودن سطح آب‌های زیرزمینی در این منطقه است؛ که براساس مطالعات انجام شده، سطح آب‌های زیرزمینی در عمق یک متری زیر چمنزار قرار دارد.
412
