گویی زمین و آسمان به نماز شکر ایستاده اند. ملائک فوج فوج، هدیه در دست، بر زمین فرو می آیند تا میهمانان خدا را گرامی دارند.امروز نجوای رستگاری بر لب هاست و میهمانان، شکوه خداوندی را حس می کنند؛ امروز پایان یک ماه لب فرو بستن و اطاعت کردن است؛ روز بزرگ ترین همایش پر شوکت شکرگذاران به درگاه پروردگار و نامه بلند خواستن هاست؛ زیباترین تصنیف وحدت؛ پیروزی در امتحانی بزرگ و جشن تولدی دوباره.. امروز عید فطر است.
روز عید است و من امروز در آن تدبیرم
که دهم حاصل سی روزه و ساغر گیرم
عید در لغت از ماده «عود» به معنی «بازگشت» است؛ لذا به روزهائی که مشکلات از قوم و جمعیتی برطرف می شود و بازگشت به پیروزیها و راحتی های نخستین می کند، عید گفته می شود. در اعیاد اسلامی به مناسبت اینکه در پرتو اطاعت یک ماه مبارک رمضان و یا انجام فریضه حج، صفا و پاکی فطری نخستین به روح و جان باز می گردد و آلودگیها که برخلاف فطرت است، از میان می رود، عید گفته شده است.
عید فطر یکی از بزرگترین ایام سال است که بنا بر روایات، درهای رحمت الهی در آن باز است و به هر میزان که مردم از انباشت انرژی معنوی ماه مبارک رمضان بهره برده اند، عید فطر و روزهای پس از آن هم می تواند روزهای پاکی و دوری آنها از گناهان باشد .
قرآن کریم در آیات 14 و 15 سوره ی مبارکه اعلی می فرماید :« قَدْ أَفْلَحَ مَن تَزَکَّىٰ ﴿١٤﴾ وَذَکَرَ اسْمَ رَبِّهِ فَصَلَّىٰ ﴿١٥﴾» : «به یقین کسی که پاکی جست (و خود را تزکیه کرد)، رستگار شد. ( و (آن که) نام پروردگارش را یاد کرد سپس نماز خواند! (
این آیات به نجات اهل ایمان و عوامل این نجات اشاره می کند و عامل رستگاری و پیروزی را سه چیز می شمرد: « تزکیه / ذکر نام خداوند / و بجا آوردن نماز». در اینکه منظور از تزکیه چیست، برخی آن را پاکسازی روح از شرک دانسته، همچنین پاکسازی دل از رذائل اخلاقی و انجام اعمال صالح. و نیز، کسب تقوی و پرهیزکاری .
مسلمانان با ایجاد بسترهای نجات و رستگاری، از ماه رمضان با صفا و نورانیت خارج می شوند. آنها با روزه، ذکر و دعا و ثناى الهى، با تلاوت قرآن، و با حسنات فراوان دیگر، دلهایشان را نورانى کرده، زنگارها را از دل و جان می زدایند و به فصلی نو می رسند و با ذخیره تقوا و حیاتی نو در مسیر تعالی به حرکت در مى آیند.
به عبارت بهتر، مهمانان ضیافت الهی در ماه مبارک رمضان دور شدن از گناه و پاک شدن از معصیت را تمرین کرده و به ارزش ها روی آورده اند. پس از آن نیز از خدا پیراستگی به ارزش ها و پاک شدن از ضدارزش ها را طلب می کنند. در حقیقت، ثمره یک ماه تلاش در کلاس رمضان، بازگشت به فطرت پاک و سالم است.
گویی انسان پس از یک ماه تمرین مداوم توانسته است زایش نویی را تجربه کند. واژه «فطر» نیز در زبان عربی به معنای شکفتن است. در روز عیدفطر انسان با بازگشت دوباره به فطرت خود و زایش و شکوفایی مجدد، زندگی نوین خویش را جشن می گیرد و از این که توانسته است خود را دوباره پاک و پاکیزه گرداند، بر خود می بالد و مسرور و شادان می شود.
به تعبیر آیت الله خامنه ای، رهبر معظم انقلاب اسلامی: « نماز روز عید فطر به یک معنا شکرانهی این ولادت جدید است. در نماز عید فطر بارها به خداوند عرض می کنیم: «ادخلنی فی کلّ خیر ادخلت فیه محمّدا و آل محمّد»؛ ما را به آن بهشت مصفای ایمان و اخلاق و عمل که این برگزیدگان را در آن جا دادی، وارد کن. «و اخرجنی من کلّ سوء اخرجت منه محمّدا و آل محمّد صلواتک علیه و علیهم»؛ از آن دوزخ عمل ناشایست، اخلاق ناشایست، عقیدهی ناشایست که این بزرگواران و عزیزان عالم خلقت را از آن محفوظ و مصون نگاه داشتی، ما را خارج کن.ما این هدف بزرگ را برای خودمان در روز عید فطر ترسیم میکنیم، آن را از خدا طلب میکنیم و خودِ ما هم البته وظیفه داریم، تکلیف داریم که سعی کنیم، تلاش کنیم که در این صراط مستقیم بمانیم. این همان تقواست. »
امام موسی صدر نیز از ظهور انسان جدیدی پس از ماه رمضان سخن می گوید که ابعادِ وجودی اش با انسانِ پیشین متفاوت است. او با درک و فهمِ گسترده تری که به سببِ یک ماه آموزش و ممارست، عمق و امتدادِ بیشترى یافته است؛ زندگی میکند، با روزه از احساسی رقیقتر، برخوردار شده است. روزه اى که او را با درد و رنجِ رنجدیدگان آشنا کرده است و پایداری و ثباتِ او را افزونتر نموده و صبر و اعتدالش رشد کرده است.این انسان بزرگ، با تحول عمیقی که در وجود خویش احساس میکند، در صبح روز عید، هنگامی که زکات میپردازد و نام پروردگار خویش را یاد میکند و نماز میگزارد؛ جشن میگیرد و با مسرت زندگی جدید خویش را آغاز میکند. زندگی که در آن می تواند احساسات و فعالیتهای خویش را مهار کند.
این چنین است که علی (ع ) روز عید را روز پاداش نیکوکاران می داند .در آن روز کمترین چیزى که به زنان و مردان روزهدار داده مى شود این است که فرشته اى در آخرین روز ماه رمضان به آنان ندا مى دهد و مى گوید:هان! بشارتتان باد، اى بندگان خدا که گناهان گذشته تان آمرزیده شد، پس به فکر آینده خویش باشید که چگونه بقیه ایام را بگذرانید.«
مردم با دریافت قلبی برکات خداوند، پس ازنماز به سرور و شادمانی می پردازند و به دید و بازدید و صله رحم می روند و در واقع برگ دیگری از خشنودی خدا را بر خود می گشایند . آمده است که حضرت موسی در مناجاتش از خداوند پرسید: « معبودا پاداش کسی که صله رحم کند چیست؟ خداوند متعال فرمود: عمرش را دراز کنم و سکرات موت را بر او آسان کنم و خازنان بهشت، او را فریاد کنند: بشتاب نزد ما و از هر در، که خواهی وارد شو».