بیماری صرع که با اختلال در عملکرد سلول های عصبی مغز همراه است، باعث ایجاد تشنج یا دوره هایی از رفتار و احساس غیر عادی برای فرد می‌شود که گاهی اوقات می‌تواند با از دست دادن هوشیاری یا غش کردن برای فرد همراه باشد.
علائم صرع در افراد می‌تواند بسیار متفاوت باشد. برخی افراد دچار این مشکل به سادگی برای چند ثانیه در طول صرع به یک نقطه خالی زل می زنند، در حالی که سایر افراد با تکان های شدید و تکراری دست ها و پاهای خود در هنگام حمله بیماری مواجه می‌گردند.
تقریباً 10 درصد افراد بدون عامل محرک، دچار تشنج ساده می‌شوند. به هر حال، ایجاد شرایط تشنج همواره به معنی ابتلای فرد به صرع نیست. در این شرایط حداقل دو مورد حمله لازم است تا ابتلا به صرع برای فرد تشخیص داده شده و از روش های درمان عصبی برای وی استفاده شود.
در صورت دچار شدن به تشنج برای یک بار، از توصیه های پزشکی برای رفع مشکل استفاده کنید. توجه داشته باشید حتی تشنج خفیف نیز می‌تواند در هنگام انجام فعالیت هایی مثل رانندگی یا شنا کردن برای فرد خطرناک باشد و به همین خاطر نباید به این مشکل بی توجهی شود.
انواع بیماری صرع
بیماری صرع به دو نوع اصلی «عمومی و کانونی» که در اصطلاح به آن پارتیال می‌گویند طبقه بندی می‌شود. در صورت ابتلای فرد به بیماری صرع، معمولاً حالت های مشابه تشنج برای وی به صورت مکرر ایجاد می‌شود.
به هر حال، برخی از افراد ممکن است با حالت های مختلف تشنج در زمان های خاص مواجه شوند.
صرع عمومی
در شرایط «صرع عمومی»، یک فعالیت الکتریکی غیرعادی بر تمام مغز یا بخش عمده آن تاثیر می گذارد. علائم این مشکل عمومی بوده و بخش زیادی از بدن را تحت تاثیر خود قرار می‌دهد.
تشنج تونیک - کلونیک، رایج ترین نوع تشنج است و باعث ایجاد سفتی در کل بدن شده و کاهش سطح هوشیاری و لرزش بدن را به همراه دارد.
در تشنج پنهان که باعث کاهش سطح هوشیاری فرد به میزان محدود می‌شود، باعث زمین خوردن فرد نمی‌شود و فقط چند ثانیه ادامه می‌یابد. این مشکل در اکثر مواقع برای کودکان ایجاد می‌شود.
تشنج میوکلونیک، یکی دیگر از انواع صرع عمومیست که در نتیجه انقباض ناگهانی عضلات ایجاد شده و تکان ماهیچه را به همراه دارد. تشنج تونیک نیز که نوع دیگری از تشنج است، باعث کاهش سطح هوشیاری فرد به میزان محدود، گرفتگی و خشکی عضلات، و زمین خوردن می‌شود و تشنج آتونیک، باعث لنگیدن و غش کردن فرد شده و اغلب فقط با کاهش سطح هوشیاری به میزان محدود همراه است.
صرع کانونی
در موارد ابتلا به «صرع کانونی»، اختلال در فعالیت های الکتریکی در یک نقطه مغز آغاز شده و در همان نقطه باقی می‌ماند. بنابراین، در این حالت فرد علائم تشنج را در نقاط خاص بدن با توجه به نقطه تحریک شده از مغز مشاهده خواهد کرد.
صرع کانونی دارای چند حالت اصلی است:
تشنج کانونی ساده، که در این حالت فرد با تکان های عضله یا احساسات عجیب در یک دست یا یک پا مواجه می‌شود. این مشکل می‌تواند مزه غیر عادی یا احساس سوزن سوزن یا مور مور شدن در یک نقطه از بدن را برای فرد به همراه داشته باشد. این شرایط باعث از دست دادن هوشیاری فرد نمی‌شود.
در تشنج کانونی پیچیده، که نوع دیگری از صرع کانونیست، معمولاً در یک نقطه از مغز به نام لوب گیجگاهی شروع شده اما امکان مشاهده آن در همه نقاط مغز وجود دارد. در نتیجه این وضعیت رفتار فرد برای چند ثانیه تا چند دقیقه عجیب خواهد بود.
برای مثال، این شرایط می‌تواند باعث شود فرد با یک جسم فعالیت های عجیب انجام دهد، نامفهوم صحبت کند، یا بی هدف در خانه حرکت نماید. این شرایط همچنین می‌تواند باعث ایجاد احساسات عجیب همچون ترس برای فرد شده و مشکلات بینایی یا ادراکی برای فرد به همراه داشته باشد.
شایان ذکر است که گاهی اوقات تشنج کانونی می‌تواند به تشنج عمومی تبدیل شود که در اصطلاح به آن تشنج عمومی ثانویه گفته می‌شود.
علل ابتلا افراد به بیماری صرع
عوامل مختلفی باعث ابتلا به صرع می‌شود. صرع با دلایل ناشناخته که به آن صرع ایدیوپاتیک گفته می شود یکی از این دلایل است.
در بسیاری از موارد، هیچ دلیل مشخصی نمی‌توان برای بیماری صرع پیدا کرد. در این شرایط فعالیت الکتریکی غیر عادی در مغز به دلایل ناشناخته ایجاد شده و دلیل شروع این شرایط یا ادامه یافتن آن مشخص نیست.
عوامل ارثی یا ژنتیکی می‌توانند در برخی از موارد در ارتباط با این مشکل تاثیرگذار باشند. افراد مبتلا به صرع ایدیوپاتیک معمولاً مشکلات دیگر مغزی ندارند.
در علل صرع نشانه دار، یک مشکل یا آسیب خاص مغزی باعث ابتلا به صرع می‌شود. برخی از این مشکلات در هنگام تولد برای کودک ایجاد شده و برخی از آنها در سایر مراحل زندگی ایجاد می‌شوند. این مشکل دارای دلایل بسیاری چون ایجاد بافت اسکار در یک نقطه از مغز، وارد شدن ضربه به سر، سکته مغزی، فلج مغزی، برخی سندرم‌های ژنتیک، رشد تومورهای مغزی و عفونت مغز در نتیجه ابتلا به مننژیت و انسفالیت مغزی می باشد.
نحوه تشخیص بیماری صرع
پزشک متخصص برای تشخیص بیماری صرع از آزمایش های مختلفی چون آزمایش عصبی که شامل آزمایش رفتار، توانایی های حرکتی، عملکرد ذهنی و سایر تشخیص هایی است که می‌تواند نوع صرع و شرایط آن را مشخص نماید، استفاده می کند.
روش آزمایش خون نیز برای تشخیص علائم ایجاد عفونت، مشکلات ژنتیک یا سایر شرایطی که با ابتلا به بیماری صرع ارتباط دارند، می تواند انجام می شود.
علاوه بر این پزشک احتمالاً به بیمار توصیه می‌کند برای شناسایی مشکلات مغزی از آزمایش های دیگری چون الکتروآنسفالوگرافی (EEG)، سی تی اسکن، اسکن ام آر آی (MRI)، اسکن ام آر آی عملکردی (FMRI) و مقطع نگاری رایانه ای تک فوتونی (SPECT) (1)، استفاده نماید.
روش های درمان بیماری صرع
متخصصین برای درمان بیماری صرع از دارو درمانی استفاده می کنند و در صورتی که مصرف دارو نتواند به مقدار کافی به رفع مشکل کمک کند، احتمالاً از عمل جراحی یا سایر روش‌های درمان برای فرد استفاده می کنند.
عمل جراحی در اکثر موارد نیز زمانی انجام می‌شود که نتایج آزمایش ها نشان دهد علت تشنج محدود بوده و یک ناحیه مشخص از مغز که با عملکردهای حیاتی همچون صحبت کردن، کنترل اعضا، بینایی یا شنوایی ارتباط ندارد را تحت تاثیر قرار داده باشد.
در این عمل جراحی، پزشک ناحیه ای از مغز که باعث ایجاد شرایط تشنج شده است را بر می دارد.
روش های درمانی دیگری برای بیماری صرع وجود دارد. تحریک عصب واگ، یکی از این روش هاست که در آن پزشکان یک ابزار به نام تحریک کننده عصب واگ زیر پوست سینه وارد می‌کنند که شباهت زیاد به دستگاه تحریک کننده ضربان قلب دارد. در ادامه سیم های این دستگاه به عصب واگ در ناحیه گردن متصل می‌شود. تا کنون مشخص نشده چگونه این دستگاه می‌تواند مانع از تشنج و صرع شود، اما احتمال موفقیت آن در بیماران در حدود 20 تا 40 درصد می‌باشد.
برخی کودکان مبتلا به صرع نیز می‌توانند مقدار تشنج خود را با دنبال کردن یک رژیم غذایی خاص سرشار از چربی و دارای سطح پایین کربوهیدرات به نام کتوژنیک کاهش دهند.
در این رژیم غذایی، بدن سلول‌های چربی را به جای کربوهیدرات برای تامین انرژی مورد نیاز خود مصرف می‌کند. پس از چند سال، برخی کودکان می‌توانند مصرف این رژیم غذایی را متوقف کرده و دیگر با علائم صرع و تشنج روبرو نشوند.
1- این نوع از آزمایش عمدتاً در مواردی استفاده می‌شود که اسکن ام آر آی یا الکتروآنسفالوگرافی نتواند موقعیت دقیق مشکل مغزی در ارتباط با تشنج را شناسایی کند.
لیدا مکتبی
117
