مجموعه تاریخی - مذهبی مشهور به بایزید بسطامی، مشتمل بر بقعه امام زاده محمد، مسجد بایزید، ایوان الجایتو و گنبد و ایوان غازان خان در میان شهر تاریخی بسطام در 5 کیلومتری شاهرود همچون نگینی در منطقه می درخشد.

در بدو ورود به مجموعه تاریخی بایزید بسطامی، تنوع و عظمتی خاص پیش روی ما نمایان است.

در سمت شرق بنا ایوان الجایتو قرار دارد و سر در ورودی این ایوان دارای کاشی های زیبا و معرق است. اوج دقت در طراحی و هنرنمایی، در تنوع شکل، طرح، رنگ کاشی ها و مقرنس های زیبا و گچ بری های ظریف از تزئینات ایوان الجایتو است که نگاه را بر خود خیره می کند.

بعد از گذر از این ایوان، مقبره عارف نامی «بایزید بسطامی» پیش روی ما نمایان می شود. این آرامگاه فاقد هر گونه تزئین و تکلفی که روح بی اعتنایی به مادیات را به نمایش می گذارد.

دیگر بنای این مجموعه به گنبد غازان خان مشهور است. گفته اند که غازان خان این گنبد را برای بایزید ساخته بود و در نظر داشته که پیکر وی را به این گنبد انتقال دهد و چون بایزید را در عالم خواب از این عمل ناراضی می بیند، از تصمیم خود منصرف شده و این بنا اینک خالی است.

مقبره "امام زاده محمد" از فرزندان امام جعفر صادق (ع) نیز در این مجموعه واقع شده است.

116