قدرت موشکی ایران اکنون یکی از دستاورد‌های بزرگ جمهوری اسلامی در عرصه فناوی‌های نظامی و قدرت دفاعی کشور است.یکی از انواع اخیر موشکهای بالستیک ایرانی موشک خرمشهر است که آخرین محصول معرفی‌شده کشور در رده بالستیک‌های محسوب می شود. موشک بالستیک خرمشهر در ۳۱ شهریور ۱۳۹۶ ( ۲۲ سپتامبر ۲۰۱۷) نخستین بار در مراسم رژه سراسری نیروهای مسلح ایران در آغاز هفته دفاع مقدس به نمایش گذاشته شد.
این موشک با وزن سر جنگی 1800 کیلوگرم قادر است به‌صورت همزمان چند کلاهک را با خود حمل کند که اثرگذاری آن را چند برابر میکند.عبور از خط پدافندی دشمن و هدایت آن از لحظه پرتاب تا نقطه انهدام هدف، خرمشهر را موشکی راهبردی کرده است.موشک خرمشهر قطر بیشتر و طول کمتری نسبت به سایر موشکهای ایرانی با برد مشابه دارد. این موشک از جمله موشک های کاملا بومی و حاصل تلاش های محققان ایرانی است.
موشک خرمشهر یک بن پایه بوده است که به مرور زمان شامل ارتقا شده است. تلاش برای بهبود مختصات و مقدورات موشک بالستیک منجر به ارائه نوع جدید آن موسوم به خرمشهر 4( خیبر) شده است. به گفته سردار حاجی زاده فرمانده نیروی هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی با شلیک یک موشک «خرمشهر ۴» ۸۰ هدف مورد اصابت قرار می‌گیرد. هم جنین در صورت شلیک 100 فروند موشک خرمشهر 4، سرزمین دشمن با 8 هزار بمبلت(ریزمهمات) مورد اصابت قرار خواهد گرفت.
بمبلت های موشک خرمشهر 4 به احتمال زیاد غیرهدایت شونده هستند، فاصله ای که کلاهک خوشه ای خرمشهر 4 شروع به رها سازی ریزمهمات ها در آسمان دشمن میکند تابعی از وسعت منطقه هدف است و هرچقدر وسعت منطقه هدف بیشتر باشد، کلاهک در فاصله دورتری از آن شروع به رها سازی 80 تیر ریزمهمات خود می کند و هرقدر وسعت منطقه هدف کتر باشد در فاصله نزدیک تری رهایی ریز مهمات صورت خواهد گرفت.
رونمایی از خرمشهر 4
به مناسبت سوم خرداد سالروز آزادسازی خرمشهر، موشک خرمشهر ۴ با نام «خیبر» جدیدترین محصول موشکی سازمان صنایع هوافضای وزارت دفاع، روز 4 خرداد 1402 با حضور امیر سرتیپ محمدرضا آشتیانی وزیر دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح رونمایی شد. امیر آشتیانی در مراسم رونمایی از این موشک جدید اظهار داشت: امروز از موشک بالستیک راهبردی نقطه زن خرمشهر 4 که ارتقا یافته موشک های قبلی است رونمایی کردیم.
این موشک ثمره تلاش چند ساله متخصصان ما در سازمان صنایع هوافضای وزارت دفاع است. رادارگریزی و عبور از پدافند هوایی دشمن به واسطه سطح مقطع کم آن از ویژگی های آن است. سرجنگی های مختلف و سنگین و آماده سازی سریع برای عملیات از دیگر ویژگی های این موشک است.
نگاهی کلی
موشک خرمشهر 4 (خیبر) که جدیدترین نسخه از خانواده موشکهای خرمشهر است، موشکی سوخت مایع با برد ۲۰۰۰ کیلومتر و سرجنگی ۱۵۰۰ کیلوگرمی است که علاوه بر برخورداری از ویژگی‌های راهبردی، از ویژگی‌های تاکتیکی نیز برخوردار است.از جمله ویژگی‌های بارز موشک خرمشهر 4، برخورداری از سامانه هدایت و کنترل در فاز میانی پرواز است که استفاده از این سامانه و موتورهای هدایت گر در کلاهک منجر به کنترل وضعیت و اصلاح مسیر آن در خارج از جو می‌شود و عملا تمام هدایت و کنترل این موشک در خارج از جو زمین رقم می‌خورد.
این ویژگی منجر به آن می‌شود که خرمشهر ۴ بی‌نیاز از فعالیت سیستم هدایت و کنترل در داخل جو باشد و به این ترتیب در برابر حملات جنگ الکترونیک به طور کامل مصون باشد.
از دیگر مزیت‌های این فرآیند هدایت و کنترل، بی‌نیازی کلاهک موشک خرمشهر ۴ به بالک‌های کنترلی است که باعث کاهش وزن سیستم‌های مورد نیاز در سرجنگی و افزایش وزن مواد انفجاری آن می‌شود. بدین ترتیب یکی از ویژگی های این موشک حذف بالک‌ها است تا اعواج موشک کمتر شود و دو موتور کوچک که در کنار موتور اصلی هستند کار تغییر جهت موشک را انجام می دهند. در عین حال سطح مقطع کلاهک این موشک به حداقل رسیده است. تمام کلاهک های موشک های بالستیک ایران در چهارچوب سلاح های متعارف هستند و موشک خرمشهر 4 نیز چنین است. از زمان شلیک تا زمان برخورد حدود 12 دقیقه طول می کشد تا این موشک به هدف اصابت کند.
کلاهک موشک خرمشهر 4 با طول حدود 4 متر، یکی از بزرگترین و اثر بخش‌ترین کلاهک های تولید‌شده است که قابلیت حمل یک و نیم تن مواد انفجاری را داراست.سرعت آماده‌سازی و روانه‌سازی بسیار کم نیز از دیگر ویژگی‌های بارز خرمشهر ۴ است که از این موشک در کنار ویژگی‌های راهبردی‌اش، یک موشک تاکتیکی نیز ساخته است.
این موشک برای ایجاد قابلیتهای تاکتیکی، به یکی از پیشرفته‌ترین موتورهای سوخت مایع تجهیز گردیده و به‌نحوی طراحی شده است که موتور در مخزن سوخت قرار گرفته است که این امر باعث کاهش طول موشک به حدود 13 متر شده است مدت زمان لازم برای شلیک موشک خرمشهر 4 به دلیل استفاده از سوخت خودمشتعل (هایپرگولیک)، بی‌نیازی از تزریق سوخت راه‌انداز و هوا و عدم نیاز به نشانه‌روی افقی پس از عمودسازی، کمتر از ۱۲ دقیقه است و همچنین به دلیل برخورداری از مخازن جدید سوخت، می‌توان سوخت را در آن تزریق کرد و موشک را به مدت چند سال در حالت شارژ، نگهداری کرد.موشک خرمشهر ۴ به دلیل برخوداری از موتور بسیار قدرتمند خود موسوم به اروند از ضربه ویژه بسیار بالایی برخوردار است که این ضربه ویژه بر روی زمین ۲۸۰ و در شرایط خلأ ۳۰۰ ثانیه است.
همچنین برخورداری از این موتور باعث شده تا سرعت این موشک در خارج از جو به ۱۶ ماخ و در داخل جو به ۸ ماخ برسد.مقاوم‌تر بودن سازه موشک در نسل جدید خرمشهر دیگر ویژگی این موشک است که باعث شده لانچر آن را با سرعت بیشتری بتوان جابجا کرد. سرعت بالای اصابت کلاهک به هدف، باعث می‌شود سیستم‌های پدافندی دشمن، قادر به تشخیص و رهگیری و اقدام جهت انهدام آن نباشند.
ویژگی ها
سردار مهدی فرحی جانشین وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح در باره ویژگی های موشک خرمشهر 4 نکات مهمی را بیان نموده است. به گفته او ، این موشک برترین و قابل ترین موشکی است که تاکنون جمهوری اسلامی ساخته است. وی می گوید که در این موشک ترکیب جالبی از سوخت مایع را طراحی کردیم که انرژی ضربه بسیار خوبی را ایجاد می کند. علاوه بر این هرچه نسبت قطر به طول موشک بیشتر باشد موشک پایدار تر خواهد بود و در خرمشهر 4 این موضوع رعایت شده و موتور موشک در مخزن موشک جای گرفته است و طول موشک را کاهش داده است. فرحی در باره قابلیت بقای موشک خرمشهر 4 تا رسیدن به هدف گفت : اولاً سطح مقطع راداری این موشک را خیلی کم کرده‌ایم، از طرف دیگر سرعت موشک بسیار بالاست و مقابله با آن بسیار سخت می‌شود.
جنس بدنه موشک نیز طوری است که حتی اگر سطح مقطع آن زیاد باشد باز هم کشف آن سخت خواهد شد، همچنین در حین ورود به جو هیچ پالس الکتریکی وجود ندارد تا جنگال روی آن اثر بگذارد. سرعت سکوی پرتاب موشک خرمشهر4 سه برابر نمونه های قبلی شده است. از طرف دیگر این موشک می‌تواند سه سال سوخت مایع را در خود نگه دارد و زمان آماده سازی آن کمتر از 15 دقیقه است. البته این سوخت توان ماندگاری ده ساله دارد اما از باب احتیاط گفته شده که ماندگاری آن سه سال است تا نیروی بهره بردار هر سه سال یکبار سوخت را تعویض کند.
هنگامی که موشک خرمشهر 4 از سکو رها می شود مطابق برنامه ای که از قبل به آن داده شده و در زمان و فاصله مشخصی بدنه از کلاهک جدا می شود .در مرحله بعد موشک وارد فاز میانی می شود و در حقیقت در اینجا است که برد اصلی موشک تعیین می شود. در این مدت موتورهای کلاهک موشک از لرزش های ناشی از جدایش جلوگیری کرده و در گام بعدی موتورهای کلاهک را به سمت هدف هدایت می کنند. در مرحله میانی موتورهای کلاهک باید تمام خطاها را به سمت صفر ببرند و در این مرحله موشک وارد جو غلیظ می شود. در این جا سرعت موشک که در فاز میانی 16 ماخ است به 8 ماخ می رسد که باز هم سرعت بالایی است. وقتی موشک وارد جو غلیظ می شود موتورهای دیگری وارد مدار شده و سرجنگی را حول محور خودش می چرخانند تا موشک با خطای زیر 30 متر که برای آن در برد 2000 کیلومتر در نظر گرفته شده است به هدف اصابت کند.
در این مرحله سیستم هدایت ماهواره ای کاملا قطع است و هیچ جنگ الکترونیکی روی موشک خرمشهر 4 اثر نمی کند و در حقیقت موشک در این مرحله یک سامانه مکانیکی کامل است. قبلا در فاز نهایی موشک های بالستیک ایرانی هدایت می شدند که ممکن بود جنگ الکترونیک روی موشک خطا ایجاد کند که این مساله در موشک خرمشهر 4 برطرف شده است. این موشک همچنین می تواند در مقابل جنگ سایبری دشمن هم مقاومت کرده و با هوش مصنوعی می تواند با مانور پذیری های مناسب دشمن را فریب دهد و به سمت هدف برود. هم چنین قابلیت استفاده از جستجوگر راداری و اپتیکی به صورت تکی و یا همزمان به همراه بکار گیری هوش مصنوعی جهت هدف قرار دادن اهداف متحرک دریایی نیز در خرمشهر 4 و سایر موشکهای سوخت جامد تولید شده موجود است و بسته به نوع ماموریت و هدف بر موشک نصب می شود.
نویسنده: سید رضا میرطاهر
113
بیشتر بخوانید:
ببینید: تصاویر لحظه پرتاب تا اصابت به هدف موشک خرمشهر ۴
ببینید: رونمایی از موشک راهبردیِ برد بلند و نقطه زن خرمشهر 4 به روایت تصویر
رونمایی از موشک راهبردیِ برد بلند و نقطه زن خرمشهر 4
