در این راستا تلاش برای نوسازی و توسعه بالگردهای رزمی کبری که نقشی تعیین کننده در جنگ تحمیلی داشتند و به تولد پروژه هایی همچون بالگرد طوفان منجر شد.
همچنین مساله تجهیز این بالگرد به موشکهای هوا به سطح جدید که دارای برد بیشتر نسبت به موشکهای تاو بوده و در عین حال قابلیت شلیک و زدن هدف به صورت اتوماتیک باشد مد نظر قرار گرفت.
تلاش ها در این زمینه به طراحی و تولید چندین نوع موشک هوا به زمین منجر شده است.اهمیت این امر از آنجاست که امروزه موشکهای هوا به سطح هدایت نیمه‌خودکار و خودکار (شلیک کن، فراموش کن) (Fire & Forget) تأثیرگذارترین سلاح بالگردهای رزمی به‌شمار می‌روند و درکنار آنها، راکت و توپ یا تیربار نیز در مأموریت‌های مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرند.
موشکهای خودکار به‌علت ایجاد امکان ترک موقعیت توسط بالگرد بلافاصله پس از شلیک، از ارزش عملیاتی و البته قیمت تمام‌شده بالاتری برخوردار هستند.
این موشک‌ها از جست‌وجوگرهای اپتیکی مرئی، اپتیکی تصویرساز حرارتی و رادار موج میلی‌متری استفاده می‌کنند. موشکهای نیمه‌خودکار از نوع فرمان در خط دید یا انواع هدایت لیزری قیمت پایین‌تری دارند اما لازم است تا بالگرد تا زمان اصابت، هدف را دنبال کند و در دید خود داشته باشد.
البته در مورد موشکهای هدایت لیزری می‌توان از پهپادها یا نفرات زمینی هم برای هدایت استفاده کرد که محدودیت‌های خاص خود را به‌دنبال دارد.موشکهای هوا به سطح هدایت نیمه‌خودکار وخودکار (شلیک کن، فراموش کن) تأثیرگذارترین سلاح بالگردهای رزمی به‌شمار می‌روند، کنار آنها، راکت و توپ یا تیربار نیز در مأموریت‌های مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد.
موشکهای خودکار به‌علت ایجاد امکان تک موقعیت توسط بالگرد بلافاصله پس از شلیک، از ارزش عملیاتی و البته قیمت تمام‌شده بالاتری برخوردار هستند. این موشک‌ها از جست‌وجوگرهای اپتیکی مرئی، اپتیکی تصویرساز حرارتی و رادار موج میلی‌متری استفاده می‌کنند.موشکهای نیمه‌خودکار از نوع فرمان در خط دید یا انواع هدایت لیزری قیمت پایین‌تری دارند اما لازم است تا بالگرد تا زمان اصابت، هدف را دنبال کند و در دید خود داشته باشد.
البته در مورد موشکهای هدایت لیزری می‌توان از پهپادها یا نفرات زمینی هم برای هدایت استفاده کرد که محدودیت‌های خاص خود را به‌دنبال دارد. تا مدتها در ایران خانواده موشکهای طوفان که نوع بومی موشک تاو است به‌عنوان موشک ضدزره هواپرتاب توسط بالگردهای کبری در هوانیروز ارتش جمهوری اسلامی و نیروی هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی مورد استفاده قرار می‌گرفتند.
در سال‌های گذشته موشکهای شفق و آذرخش و بعداً موشکهای قمر بنی‌هاشم، حیدر، دهلاویه و خانواده بمب و موشکهای نقطه‌زن سدید نیز به فهرست تسلیحات هواپرتاب بالگردهای مختلف افزوده شدند. در پهپادهای ایرانی نیز انواع بمب‌های نقطه‌زن قائم و سدید مورد استفاده قرار می‌گیرند.
آنچه در تغییر تسلیحات موشکی بالگردهای در اختیار نیروهای مسلح مشهود است، تمایل به افزایش برد درگیری است. موشکهای طوفان برد نهایی کمتر از 4 کیلومتر در نمونه‌های هدایت سیمی و حدود 5 کیلومتر در نمونه هدایت لیزری طوفان5 دارند. اما موشکهای جدید شفق، قمر بنی‌هاشم و حیدر با بردهای 8 تا 12 کیلومتر جهش قابل توجهی در برد درگیری برای بالگردها ایجاد کرده‌اند.
این برد دورایستایی بیشتر سبب در امان ماندن بالگرد از آسیب موشکهای دوش‌پرتاب و سلاح‌های کالیبر متوسط که در نزدیکی اهداف زمینی مستقر هستند می‌شود.
نگاهی کلی
در 5 اردیبهشت 1398 از موشک های جدید برای بالگردهای رزمی کبری هوانیروز ارتش جمهوری اسلامی ایران رونمایی شد. یکی از آنها موشک هوا به زمین «حیدر» بود که درحالی که روی بالگرد کبرا نصب شده بود، رونمایی شد.
موشک حیدر یک موشک هدایت اپتیک - حرارتی به شکل «شلیک‌کن، فراموش‌کن» می‌باشد و بُرد آن 8 الی 12 کیلومتر است و دارای قابلیت نصب سیستم جستجوگر برای بکارگیری در شرایط‌های آب‌وهوایی گوناگون است.
این موشک دارای امکان نفوذ بیش از یک متر در اهداف زرهی، تجهیزات زمینی و تجمع نفرات بصورت نقطه‌زن می‌باشد. موشک حیدر، توسط متخصصان وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح و هوانیروز ارتش جمهوری اسلامی ایران طراحی و ساخته شده‌است. موشک حیدر حدود 2.6 متر طول داشته و قطر آن 250 میلی متر است.
برد ذکر شده برای این موشک 8 تا 12 کیلومتر بسته به نوع جستجوگر آن است. این موشک بر اساس تصاویر منتشر شده، به سیستم هدایتی تصویر ساز فروسرخ مجهز شده بود.
سامانه هدایت بر اساس تصویر فروسرخ یکی از انواع روش‌های مورد استفاده در نسل سوم هدایت در موشکهای ضد زره یعنی هدایت به سبک «شلیک کن،فراموش کن» هستند. در موشکهای بهره‌مند از جستجوگر تصویری فروسرخ، داده‌های تصویری حسگر از طریق خط ارتباط داده به سامانه پرتاب نیز منتقل می‌شود.
با استفاده از یک پایگاه اطلاعات ذخیره شده در موشک می‌توان با بهره‌گیری از توانمندی‌های تحلیل تصویر، هوشمندی بالایی برای موشک در انتخاب اهداف و تغییر آنها به صورت خودکار (در صورت الزام در شرایط نبرد) هم فراهم کرد.
موشک های ضد زره OMTAS ساخت ترکیه، NAG ساخت هندوستان و جاولین ساخت آمریکا از جمله موشک هایی هستند که از این فناوری بهره می برند. موشک حیدر را می توان وارد کننده هوانیروز به فضای نبردهای قرن 21 از نظر سامانه های تسلیحاتی دانست. این موشک توان نفوذ به بیش از هزار میلی متر زره را داشت و عملیاتی شدن آن، تحول مهمی در افزایش قدرت رزمی بالگردهای نیروهای مسلح کشورمان محسوب می شد.
اهمیت برد بیشتر
یک نکته مهم درباره موشک های هوا به سطح رونمایی شده برای هوانیروز یعنی موشک های حیدر، قمر بنی هاشم، و هواپایه دهلاویه موضوع برد این موشک ها است که به بیش از 8 کیلومتر رسیده که این برد امروزه به نوعی اندازه استاندارد برای موشک های ضد زره پرتاب شونده از بالگردها محسوب می‌شود و آنها را از دسترس بسیاری از موشک های ضد هوایی کوتاه برد مرسوم، خصوصاً گونه های دوش پرتاب، خارج می کند.
این تسلیحات نه فقط با افزایش قدرت آتش بالگردهای کبری هوانیروز شده و بلکه باعث افزایش سطح حفاظت و بقاء پذیری آنها در میدان نبرد نیز می شوند.توسعه این سه سلاح در کنار ارتقاء سامانه های هدف گیری در بالگردهای کبری و انجام به روزرسانی در داخل کابین آنها نشانگر یک برنامه گسترده برای ارتقاء توان رزمی هوانیروز است.
تجربیات به دست آمده از حضور در میدان های نبرد در سوریه و عراق نشان داده که حضور بالگردهای رزمی در میدان نبرد همچنان یک عامل مهم و تاثیرگذار در تعیین برنده و بازنده است و با افزایش عمر بالگردهای موجود در کنار تلاش برای ساخت نمونه های بومی و کاملاً ایرانی، می توان از این قدرت مهم نیروهای مسلح برای مقابله با هر نوع تهدید، اطمینان حاصل کرد.
مشخصات موشک حیدر
نوع: موشک هواپایه با قابلیت انهدام اهداف زمینی
برد: 8 تا 12 کیلومتر
توان نفوذ: هزار میلیمیتر در زره
ماموریت: درگیری با اهداف زرهی و انهدام خودروهای زرهی و تجمع نفرات
نحوه رویت اهداف: اپتیکی
قابلیت : شلیک کن و فراموش کن
برد موثر: 8 تا 12 کیلومتر
نویسنده: سید رضا میرطاهر
117
