سامانه های موشکی پدافند هوایی به طور کلی به کوتاه برد، میان برد و دوربرد تقسیم بندی می شوند. موشک های سطح به هوا دارای یک کمینه برد هستند یعنی در کمتر از آن برد توان تهاجم به هدف را ندارند که بیشتر به دلیل زمان مورد نیاز برای رسیدن به سرعت کافی برای ایجاد نیروی آیرودینامکی روی سطوح کنترلی بدنه است که در این صورت موشک قابل هدایت و تغییر مسیر است.
موشک های ضد هوایی کوتاه برد به طور تقریبی برای بردهای کمتر از 15 کیلومتر و ارتفاع کمتر از 8000 متر در نظر گرفته می شوند.اولویت طراحان سامانه های پدافند هوایی موشکی اصابت موشک به هدف است اما در صورت عدم اصابت مستقیم موشک به هدف، جهت تأثیر بیشتر، کلاهک موشک های زمین به هوا باید در فاصله حدودی 5 تا 20 متری اهداف با استفاده از فیوز مجاورتی منفجر شوند.
اندازه این فاصله وابسته به مشخصات کلاهک و آسیب پذیری اهداف است. برای این منظور در موشک ها حسگرهای تشخیص دهنده فاصله از هدف تعبیه می شود تا قبل از دور شدن از هدف عمل انفجار سرجنگی صورت پذیرد. فیوز مجاورتی در موشک ها این کارکرد را به عهده دارد و دارای انواع گوناگونی است.
Image Caption
پیشرفت های ایران
در سال‌های اخیر صنایع دفاعی جمهوری اسلامی ایران به موفقیت‌های چشمگیری در عرصه طراحی و ساخت انواع سامانه‌های پدافند هوایی دست یافته است. هم اکنون یگان های پدافندی ایران از انواع سامانه های پدافند موشکی برای دفاع از آسمان ایران استفاده می کنند. این دستاوردها که شامل انواع سامانه‌های راداری، سامانه‌های موشکی و سامانه‌های کشف، هدایت و کنترل پدافند هوایی است، توسط متخصصان داخلی جمهوری اسلامی طراحی و تولید شده و هم اکنون در اختیار یگان‌های پدافند هوایی نیروهای مسلح است.
امنیت هوایی یکی از مؤلفه‌های مهم استقرار امنیت پایدار در مرز‌های کشور است، نیروی پدافند هوایی به عنوان یکی از ستون‌های مهم امنیت پایدار بومی کشور، تجهیزات بومی و کاملاً ایرانی در بحث رصد مرز‌های کشور در اختیار دارد.یکی از دستاوردهای مهم نیروی پدافند هوایی ساخت موشک پدافند هوایی ارتفاع پست شهاب ثاقب است، این موشک مجهز به هدایت راداری است.
Image Caption
نگاهی کلی
موشک پدافندی شهاب ثاقب از جمله دستاوردهای صنایع دفاعی ایران است. این موشک که برای انهدام اهداف در ارتفاع پایین طراحی شده است از هدایت رادیویی در خط دید استفاده می‌کند. شهاب ثاقب دارای مشخصاتی از قبیل طول ۹۳/۲ متر، قطر ۱۵۴میلیمتر، وزن ۸۴کیلوگرم، سرعت ۷۴۰متر بر ثانیه، برد ۵۰۰ تا ۸ هزارو ۶۰۰ متر در برابر اهدافی با سرعت ۴۰۰متر بر ثانیه (۱۷/۱ ماخ در ارتفاع پایین و دمای ۲۵ درجه سانتیگراد)، ۱۰کیلومتر در برابر اهدافی با سرعت ۳۰۰متر بر ثانیه (۸۸/۰ ماخ در شرایط فوق) و ۱۱کیلومتر در برابر بالگردها است.
این موشک با اهدافی تا سقف پرواز ۵ هزارو ۵۰۰ متر و بیشینه سرعت ۴۴۰متر بر ثانیه (۳/۱ ماخ) درگیر می‌شود. همچنین بیشترین سرعت هدف معادل ۳/۱ ماخ، طیف بسیار زیادی از اهداف را دربر می‌گیرد و حتی عمده هواپیما‌های رزمی در حالت بارگیری شده در ارتفاع پایین به این سرعت نمی‌رسند و در صورت پرواز در ارتفاعات بالاتر نیز در تور سایر سامانه‌های پدافندی خواهند بود.
همچنین جدیدا پهپادهای جت کرار برای مقابله با اهداف هوایی به این موشک‌ها مجهز شده‌اند که بدین ترتیب تبدیل به موشکی هوا به هوا شده است.در این حالت موشک شهاب ثاقب از یک جستجوگر اپتیکی حرارتی برخوردار است که قابلیت قفل روی اهداف هوایی دشمن را دارد. بدین ترتیب تفاوت نمونه نصب شده موشک شهاب ثاقب بر روی جت کرار با نمونه زمین پایه آن، بخش هدایت موشک است که برخلاف نمونه زمینی که از هدایت رادیویی برخوردار است، نمونه هواپایه استفاده شده بر روی جت کرار سامانه هدایت حرارت‌یاب دارد.
Image Caption
ویژگی ها
به نظر می رسد تفاوت موشک سامانه پدافندی چینی اف ام-80 که در خدمت ارتش ایران است و شهاب ثاقب در نوع سامانه راداری باشد و موشک به کار رفته ویژگی های یکسانی داشته باشد.به طور کلی احتمال برخورد موشک شهاب ثاقب به هدف در صورت شلیک یک موشک ۸۶ تا ۹۰درصد و در صورت شلیک دو موشک ۹۶درصد عنوان شده است.میزان سرجنگی موشک شهاب ثاقب ۵/۱۳ تا ۱۴کیلوگرم از نوع انفجاری شدید اعلام شده است.
این موشک دارای بدنه استوانه‌ای و سامانه کنترلی از نوع "کانارد" یا "پیشبال" و بال‌هایی به فرم ذوزنقه بریده در انتهای بدنه است. وجود پیشبال سبب افزایش سرعت پاسخ موشک به فرامین اعمال‌شده می‌شود که برای یک موشک پدافند هوایی بسیار مطلوب است. بخشی از بال عقبی موشک جمع‌شونده است تا به کپسول حمل و پرتاب با قطر کوچک‌تری نیاز باشد.
این موشک تا ۲۵ برابر شتاب جاذبه قابلیت مانور دارد که برای درگیر شدن با هر هواپیمای جنگنده عادی کاملاً کافی است. در واقع ترکیب این میزان توانایی مانور با قابلیت‌های فیوز مجاورتی منجر به رسیدن به بیشینه میزان تأثیر سرجنگی روی هدف در صورت عدم‌برخورد خواهد شد. این موشک از فیوز مجاورتی مادون قرمز بهره‌مند است.
Image Caption
این موشک دارای یک پنجره شیشه‌ای در ناحیه‌ای نزدیک به دماغه است که پرتو‌های مادون قرمز شدید را حذف می‌کند و مقادیر معمول را به حسگر عبور می‌دهد. فیوز‌های فروسرخ موجود که از پدیده داپلر برای ردگیری بهتر و دقیق‌تر حرکت‌های هدف استفاده می‌کنند، امکان درگیر شدن با اهدافی تا ارتفاع چند‌متری سطح آب را نیز فراهم می‌سازند.
طبق اطلاعات موجود موتور راکتی سوخت جامد تک‌مرحله‌ای موشک کروتال که موشک شهاب ثاقب بر اساس آن ساخته شده است ۲/۲ تا ۷/۲ ثانیه می‌سوزد و موشک ۵ درصد زمان پرواز خود را در سرعت‌های مادون صوت، ۵۰ درصد زمان پرواز را در ناحیه گذر صوت (ماخ۸/۰ تا بیش از یک) و ۴۵درصد زمان را در ناحیه مافوق صوت تا 3/۲ ماخ طی می‌کند که احتمالاً در شهاب ثاقب هم همین رویه وجود دارد، این در حالی است که کل زمان پرواز این موشک برای رسیدن به برد هشت کیلومتر حدود ۱۰ ثانیه است.
از این رو شکل بدنه این موشک برای کم بودن نیروی مقاوم (پسا) در سرعت‌های مافوق صوت بهینه‌شده که شاخصه‌های آن نسبت لاغری (طول به قطر بدنه) بالا، انتخاب شعاع دماغه نزدیک به دماغه‌های نوک تیز، استفاده از بدنه باریک‌شونده در انتها (دم قایقی) و پروفیل گوه‌ای برای بالک‌های جلویی و خمیده متقارن برای بال عقبی است. سوخت جامد مورد استفاده در این موشک بدون دود است که به دیده نشدن مسیر آن توسط دشمن و در نتیجه غافلگیر شدن و کاهش زمان وی برای واکنش نشان دادن منجر می‌شود.
116
