درباره نتایج نشست تهران و چشم انداز تحولات آینده افغانستان می توان به چند نکته اشاره کرد:
نکته اول اینکه، گروه‌های بین الافغانی از برگزاری این نشست که نشانگر مساعی و حسن نیت جمهوری اسلامی ایران در مورد تامین صلح در افغانستان است، تشکر و قدردانی کردند.
به اعتقاد بسیاری از کارشناسان، ایران از جمله کشورهای مهم منطقه است که می تواند از نفوذ معنوی خود برای ترسیم آینده تحولات افغانستان استفاده نماید.
برگزاری نشست دو روزه تهران از یک طرف گویای اهمیت تحولات افغانستان برای ایران و از طرف دیگر نشانگر توجه ایران به ثبات و امنیت در منطقه است.
نکته دوم اینکه، از منظر گروه‌های بین الافغانی شرکت کننده در نشست دو روزه تهران، جنگ راه‌حل مسئله افغانستان نیست و راه برون رفت از شرایط کنونی، تلاش‌ها برای رسیدن به راه حل سیاسی و صلح آمیز است.
به بیان دیگر گروه‌های حاضر در نشست تهران به این توافق رسیدند که «راه حل سیاسی» تنها راه حل خروج از بی ثباتی کنونی افغانستان است.
به همین دلیل گروه‌های شرکت کننده در نشست تهران در یکی دیگر از بندهای شش گانه توافق کردند که در مواردی که ضرورت به مشورت بیشتر دارد مانند ایجاد مکانیزم گذار از جنگ به صلح دائمی، نظام اسلامی مورد توافق و نحوه دستیابی به آن طی نشست بعدی که در نزدیکترین فرصت ممکن دائر خواهد شد مورد بحث قرار داده و به نتیجه برسند.
نکته بعدی اینکه، از منظر گروه‌های شرکت کننده افغانی در تهران، نشست تهران فرصت و زمینه جدید برای تقویت راه حل سیاسی برای معضل افغانستان است.
تاکید گروه‌های بین الافغانی در نشست تهران به تقویت راه حل سیاسی در شرایطی است که تاکنون برغم توافق دوحه، با خروج نیروهای غربی از افغانستان درگیری های داخلی در افغانستان تشدید شده است.
افزون بر این، مذاکرات بین‌الافغانی در قطر شهریور ماه سال گذشته آغاز شد اما این مذاکرات تاکنون نتیجه قابل توجهی نداشته و دیدارهای دو طرف نیز از چند ماه پیش عملاً متوقف شده است.
نکته مهم دیگر اینکه، همان طور که اشاره شد، در ماه‌های اخیر درگیری های داخلی در افغانستان تشدید شده است. افزایش میزان درگیری ها در این کشور در شرایطی است که دولت های غربی به ویژه آمریکا وانگلیس، از منظر بسیاری از کارشناسان، نیروهای نظامی خود را غیر مسئولانه از افغانستان خارج می سازند.
«جو بایدن» رئیس جمهور افغانستان و «بوریس جانسون» نخست وزیر انگلیس روز پنج شنبه اعلام کردند که باقی مانده نیروهای نظامی خود تا 11 سپتامبر از افغانستان خارج خواهند ساخت.
نکته جالب تر اینکه رئیس‌جمهور آمریکا با اعلام اینکه «مأموریت نظامی» کشورش در افغانستان روز 31 آگوست (9 شهریور) رسماً به پایان خواهید رسید، مدعی شد که آمریکا به اهداف خود در افغانستان دست یافته است!
وی از مقابله با «ترویست‌هایی که در 11 سپتامبر 2002 به آمریکا حمله کردند»، «مجازات اسامه بن لادن» و «جلوگیری از تبدیل شدن افغانستان به پایگاهی برای حمله به آمریکا» به‌عنوان اهداف اصلی آمریکا از 20 سال حضور نظامی در افغانستان یاد کرد.
بایدن: طالبان به بالاترین میزان قدرت نظامی خود رسیده است/ سقوط دولت افغانستان بعید است
تاکید دولتمردان آمریکایی برای توجیه عقب نشینی نطامیان خود در افغانستان در شرایطی است که از یک طرف جنگ داخلی طالبان و دولت افغانستان در این کشور تشدید شده است و از طرف دیگر خروج نظامیان آمریکا و نیروهای غربی در چنین شرایطی از افغانستان، زمینه جنگ افروزی در این کشور را تشدید خواهد ساخت.
«حامد کرزی» رئیس جمهور سابق افغانستان در این باره می گوید: "اوضاع کنونی افغانستان نتیجه ناکامی آمریکا است. آمریکا در مبارزه با تروریسم ناکام شده است. افغانستان امروز یک کشور ناکام نیست. تا آنجا که مربوط به مردم این کشور می‌شود، آنها قانون اساسی را تدوین کردند، به انتخابات رفتند، دموکراسی را در آغوش گرفتند. اما ماموریت ائتلاف خارجی به رهبری آمریکا در افغانستان ناکام شد."
نکته بعدی اینکه، اعلام خروج نظامیان آمریکایی و انگلیسی از افغانستان در حالی است که از منظر بسیاری از کارشنان و آگاهان امور، خروج نظامیان آمریکا از افغانستان یک عقب نشینی همراه با شکست است.
«سرگئی لاوروف» وزیر خارجه روسیه در این باره می گوید: "خروج نیروهای نظامی آمریکایی از افغانستان به منزله آن است که ایالات متحده به شکست خود در این کشور اعتراف می‌کند."
افزون بر گفته های وزیر خارجه روسیه، بسیاری از نمایندگان افغانستان نیز، ضمن انتقاد از دولتمردان آمریکایی، عملکرد دو دهه آمریکا در این کشور را شکست خورده ارزیابی می کنند.
در این باره «حمیدالله حنیف» نماینده مردم هرات در پارلمان افغانستان می گوید: "دامن زدن به اختلافات قومی، افزایش فساد اداری، افزایش کشت و قاچاق مواد مخدر، گروگان‌گیری، انتحار و ترور، تکرار مهاجرت‌ها، رها کردن غیر مسئولانه افغانستان از دستاوردهای دو دهه حضور نظامی آمریکا در افغانستان است."
در مجموع باید گفت، میزبانی تهران از گروه‌های افغانی گویای این امر مهم است که اولا ایران برای استقلال، حاکمیت، جمهوریت و ثبات و امنیت همسایگان خود از جمله افغانستان اهمیت قایل است و از طرف دیگر ایران و دیگر کشورهای منطقه، حامی تلاش‌های رهبران افغانستان در مسیر صلح، آرامش و پیشرفت برای همه مردم افغانستان هستند.
آنچه مسلم است، خروج غیر مسئولانه کشورهای غربی از افغانستان، فرصت خوبی است تا گروه‌های متنفذ افغانی با برگزاری نشست‌های دلسوزانه، مسیر استقلال و آبادانی کشور خود را که به واسطه دخالت‌های بازیگران خارجی چندین دهه است دستخوش ناآرامی است،هموار سازند.
بی تردید شرایط جغرافیایی افغانستان در کنار طمع وری قدرت‌های جهانی و به طبع آن درگیرهای داخلی و اشغالگری، از مصادیقی هستند که چندین دهه است که مردم ثروتمند افغانستان را ناکارآمد و فقیر نگه داشته است و صد البته طبیعی است که راه برون رفت از این مشکلات، اتحاد گروه‌های افغانی و خواص این کشور در مسیر منافع ملی است.
در مقابل بی توجهی گروهها و افراد با نفوذ کشور به شرایط کنونی، می تواند افغانستان را مجددا به جنگ داخلی و دخالت بازیگران خارجی و به طبع آن بی ثباتی در افغانستان سوق دهد.
به هر ترتیب شرایط کنونی افغانستان، آزمون بزرگی برای گروه‌های سیاسی، نخبگان و ملت افغانستان است.
بدون شک، بی بصیرتی نخبگان جامعه افغانستان می تواند ضمن مردود شدن نخبگان، آینده این کشور را خارج از اراده ملت افغانستان رقم بزند.
نویسنده: فرهاد همتی
117
بیشتر بخوانید:
اعلامیه دو هیات بین الافغانی در تهران: جنگ راه حل مساله افغانستان نیست
تهران میزبان اجلاس گفت‌وگوهای بین الافغانی
