«عبدالرحمن غلام‌الله» وزیر خارجه چاد، در بیانیه‌ای در شبکه های اجتماعی نوشت: جمهوری چاد، تصمیم خود برای فسخ قرارداد همکاری دفاعی امضا شده با جمهوری فرانسه را به کشورهای جهان اعلام می کند.
در این بیانیه، پایان دادن به حضور نظامی چاد به عنوان یک «نقطه عطف تاریخی» خوانده شده و آمده است: در واقع، ۶۶ سال پس از استقلال جمهوری چاد اکنون زمان آن فرا رسیده است که این کشور حاکمیت کامل خود را اعلام و شراکت راهبردی خود را بر اساس اولویت‌های ملی بازتعریف کند.
پیش از چاد ، برخی دیگر از کشورهای آفریقا از جمله مالی،نیجر،گابن و بورکینافاسو نیز به طور رسمی به حضور نیروهای نظامی فرانسه در کشورهای خود پایان داده بودند و سنگال نیز اعلام کرده است به زودی پایگاههای نظامی فرانسه در خاک این کشور آفریقایی نیز برچیده می شود.
اگرچه نهضت های ضد استعماری و آزادی خواهانه علیه استعمار فرانسه در کشورهای مختلف آفریقا چون الجزایر طی دهه های قبل سبب شد تا فرانسه وادار به ترک کشورهای این قاره و به رسمیت شناختن آنها شود؛ اما در رویکردی جدید در قالب استعمار نو، در سال های اخیر فرانسه بار دیگر به بهانه های مختلفی چون مبارزه با تروریسم و کمک به برقراری صلح و امنیت در این کشورها حضور یافت.
دراین راستا صدها نظامی فرانسه طی سال های اخیر در مالی، نیجر، چاد و دیگر کشورهای افریقایی به بهانه مبارزه با گروه های تروریستی حضور داشتند. این درحالی بود که عملا کشورهای آفریقایی از عملکرد آنها راضی نبودند. از نظر کشورهای آفریقایی عملکرد نظامیان فرانسه در واقع در راستای حمایت از گروه های افراطی و حفظ پایگاه پاریس در آفریقا بود. کشف شواهدی چون گورهای جمعی در نزدیکی پایگاه نظامیان فرانسوی در مالی، افزایش حملات تروریستی در اکثر کشورهای این قاره به ویژه منطقه ساحل نیز بیش از پیش بر خشم کشورهای آفریقایی از عملکرد فرانسه افزود.
این شرایط سبب شد تا طی چند سال اخیر رویکرد ضد فرانسوی بار دیگر در بسیاری از کشورهای آفریقایی تقویت شود. رویکردی که با آغاز یک رشته کودتا در کشورهای مختلف آفریقایی رنگ جدی گرفت. حمایت های مردمی از کودتاگران و برگزاری تجمعات اعتراض آمیز علیه فساد حاکم و سرسپردگی آنها به پاریس در واقع اعلام پایان یافتن استعمارنوین فرانسه در قاره سیاه و آغاز دوره جدیدی از حیات سیاسی و اقتصادی در کشورهای مختلف آفریقا را به نمایش گذاشت.
چندی پیش «کاترین کولونا» وزیر خارجه فرانسه رسما اذعان کرد که دوران استعمارگری این کشور در آفریقا از مدت ها پیش به سر آمده و موج مردمی ضد فرانسوی در آفریقا به راه افتاده است.
در واقع کشورهای آفریقایی به ویژه طی دهه های اخیر با افزایش آگاهی و بیداری های سیاسی و اجتماعی همچنین تغییرات نظام بین الملل نه تنها دیگر هرگونه مداخله سیاسی و نظامی را نمی پذیرند بلکه رسما پایان نظامی گری فرانسه را به هر بهانه ای در آفریقا خواستارند.
در شرایط جدید فرانسه و دیگر کشورهای اروپایی نه تنها امکان ادامه حضور نظامی و تاراج منابع طبیعی و معدنی کشورهای آفریقایی چون معدن اورانیوم نیجر را ندارند بلکه باید دوره جدیدی از روابط را براساس احترام متقابل بپذیرند. چنانکه وزیر خارجه چاد نیز تاکید کرد: «فرانسه اکنون باید در نظر بگیرد که چاد رشد کرده و بالغ شده است.»
این شرایط نه تنها برای فرانسه بلکه برای آمریکا نیز حاکم است. پیش از این چاد از آمریکا نیز خواسته بود پایگاه های نظامی این کشور درآن کشوررا تعطیل کند. درخواستی که سبب شد واشنگتن به آن عمل کرده و نیروهای نظامی خود را خارج کند.
این تحولات نشان می دهد، کشورهای آفریقایی اکنون دیگر نه تنها حضور استعمارگران را نمی پذیرند بلکه خود به بازیگرانی فعال و پویا در عرصه بین الملل تبدیل شده اند. تعطیلی پایگاه های نظامی آمریکا و فرانسه در بسیاری از کشورهای این قاره نیز نخستین گام ها در این راستا محسوب می شود.
نویسنده: آتوسا دینیاریان
