گزنه با نام علمی DIOICA UTRICA گیاهی علفی و چندساله که دارای ساقه ای راست به ارتفاع نیم متر تا یک متر و حتی بیشتر است. به علت ریشه های خزنده که شاخه هایی در جهات مختلف ازآن خارج می شود گیاه گزنه به صورت توده بزرگی محل رویش خود را فرا می گیرد.
از نظر مشخصات ظاهری گزنه پوشیده از کرکها و تارهای گزنده با برگهای بیضوی، نوک تیز و دندانه داراست. از کرکهای گیاه، ماده سوزاننده ای تراوش می شود که بخش اعظم آن از اسید فولیک و آنزیم ها تشکیل می شود، این همان ماده سوزاننده است که در زهرمار نیز وجود دارد، اما گزنه را به یک گیاه با ارزش تبدیل کرده است.
گیاه گزنه را باید با دقت با یک دستکش چید زیرا برگهای تازه ریشه و شیره حاصل از آن دارای اثر درمانی است. در برخی نقاط جهان روش مداوای عجیبی بوسیله این گیاه توصیه می شود؛ به این معنی که شخصی با کمال جرات در وسط بوته های گزنه می غلتد و نیشهای آن را تحمل می کند، با این طرز فکرمعتقدند که نیشهای گزنه فعالیت اندامهای بدن را تحریک می کند.
درهرحال واقعیت آن است که گزنه دارای خواص متعدد دارویی است؛ از جمله کنترل کننده قند خون و مدر(ادرارآور) است، کسانی که از رماتیسم، نقرس و سنگ کلیه ناراحتند می توانند از آن استفاده کنند. همچنین ضداسهال و ضد کرم است، گزنه خونریزی ها( خونریزی بینی و مجاری تنفسی) و خلط های ناراحت کننده در سرماخوردگی و گرفتگی مجاری تنفسی را تسکین می بخشد. این گیاه دارای ماده ای بنام سکرتین است که بهترین عامل جهت تحریک و بکار انداختن غدد ترشحی هاضمه در معده، روده، کبد، لوزالمعده و کیسه صفرا است.
خاصیت مهم دیگر آن کمک به ساخته شدن گلبول های قرمز و درنتیجه تنفس مناسب سلول های بدن است. از این رو در برخی از مناطق گزنه را مانند اسفناج و یا بعنوان سبزی آش میپزند و می خورند، زیرا این گیاه علاوه بر خواص درمانی آن بسیار مغذی و سرشار از مواد معدنی نظیر آهن و منیزیم است که برای سلامت بدن لازم هستند.
در استعمال خارجی نیز از این گیاه برای ضد عفونی کردن دهان، رفع ورم و جراحات لثه و مداوای آنژین استفاده می شود. لوسیون و کمپرس های گزنه در مراقبتهای زیبایی مانند تمیز کردن پوست، ازبین بردن آکنه، اگزما و جلوگیری از ریزش موی سر بکار می رود. از دیگر موارد استفاده از گیاه گزنه جهت مصارف دارویی، استخراج کلروفیل از آن است، استفاده از کلروفیل در درمان بیماریهای خونی و همچنین در صنعت به منظور رنگ کردن مواد غذایی و انواع صابون، روغن ها و همچنین مواد عطری فراوان است.
بمنظور استفاده از خواص دارویی گزنه 2 قاشق غذاخوری از گیاه خشک شده را برای هر لیوان آب داغ بمدت 20 دقیقه دم کنید و دو تاسه فنجان در روز میل کنید. برای جلوگیری از ریزش موها ابتدا موها را با یک شامپوگیاهی بشویید، سپس موها و پوست سر را با جوشانده گزنه بدقت ماساژ دهید و پس از 20 دقیقه آبکشی کنید.
در اطراف محل زندگی هرکسی قطعا گزنه وجود دارد، اگر در حیاط و باغ هم آن را می بینید، مانند یک علف هرز با آن رفتار نکنید، این گیاه حتی به رشد سایر سبزیجات و گیاهان دارویی نیز کمک می کند. برگها و سرشاخه های گلدار و ریشه گزنه را در هر موقعی از سال می توان چید و به مقتضای نیاز دارویی همواره می توان از گیاه تازه استفاده کرد.
116
