با این حال هنوز اصول و قواعد این نظام جدید بین المللی تثبیت نشده و در عین حال تلاش هایی برای معکوس کردن این روند و تثبیت یک جانبه گرایی از سوی امریکا که مدعی ابر قدرتی است صورت می گیرد.
نقطه اوج این تلاش آمریکا در دوره ریاست جمهوری دونالد ترامپ نمود پیدا کرده است. دوره ترامپ را می توان به مثابه حیاتی دوباره برای سیاست یکجانبه گرایی تلقی کرد. ترامپ در راستای شعار "نخست آمریکا" ضمن اولویت دادن به منافع و اهداف آمریکا، البته بدون توجه به سایر کشورها، بر این عقیده است که سیاست‌های یک جانبه گرایانه و خود محورانه واشنگتن به افزایش قدرت و غلبه این کشور بر رقبایش منجر خواهد شد.
رئیس جمهور آمریکا در موارد مختلف با قلدری و در پیش رفتن رویکردی یکجانبه گرایانه و خود محورانه به دنبال تحقق اهداف خود در رابطه با مسائل مهم بین المللی است. آمریکا خود را پلیس جهانی تلقی کرده و این توهم را دارد که وظیفه رسیدگی به مسائل جهانی آن هم از طریق اعمال زور و کاربرد قدرت سخت یعنی "قدرت نظامی" و قدرت نیمه سخت یعنی "قدرت اقتصادی" از طریق اعمال تحریم ها را دارد.
در حالی که تحولات نظام بین المللی به سوی چند قطبی شدن در حال حرکت است، نشان می دهد که رویکرد آمریکا اساسا مبتنی بر واقعیات محیط بین الملل و روندهای جهانی نیست. این رویکرد آمریکا منجر به افزایش انزوای این کشور در عرصه بین المللی شده است. پافشاری ترامپ بر ادامه یکجانبه گرایی باعث به خطرافتادن چند جانبه گرایی به عنوان الگوی روابط بین المللی درعصر کنونی شده است.
در این راستا، "آنتونیو گوترش" دبیرکل سازمان ملل متحد روز یکشنبه در اختتامیه نشست بین المللی دوحه تقویت همکاری های بین المللی برای پایان درگیری ها و مناقشات در سراسر جهان را ضروری خواند وبر این مساله تاکید کرد که چند جانبه گرایی و همکاری های بین المللی در معرض خطر قرار دارد.
گوترش در سخنرانی خود تاکید کرد، بیش از هر زمان دیگری چند جانبه گرایی و همکاری های بین المللی در معرض خطر قرار دارد. این همان تضاد نهایی در جهان امروز محسوب می شود. از دیدگاه دبیر کل سازمان ملل ، دوره گذار به سوی جهان چند قطبی و تثبیت چند جانبه گرایی، اساسا دوره ای پر آشوب است و به همین دلیل شاهد نوعی سردرگمی و هرج و مرج در نظم جهانی هستیم.
بدین ترتیب خصوصیت این دوره گذار را باید وقوع تحولات غیر قابل پیش بینی دانست و همین امر باعث افزایش درگیری ها و گسترش تهدیدات در جهان شده است. در عین حال در روند حرکت به سوی چند جانبه گرایی و جهان چند قطبی باید این مساله در نظر گرفته شود که چندجانبه گرایی به تنهایی تضمین کننده صلح نیست، کما اینکه در قاره اروپا حدود صد سال نظامی چند قطبی وجود داشت، اما چارچوب هایی برای همکاری های بین المللی و حل اختلافات وجود نداشت و نتیجه آن وقوع جنگ جهانی اول بود.
این دیدگاه گوترش مورد قبول قدرت های بین المللی مانند روسیه و چین است که یکجانبه گرایی آمریکا را نمی پذیرند و خواهان نظام بین المللی چند جانبه با نقش محوری سازمان ملل هستند. رویکرد روسیه و چین درباره نظم نوین جهانی بر پایه چند جانبه گرایی و شکل گیری مراکز جدید قدرت اقتصادی و نفوذ سیاسی در جهان مورد دلخواه و مطلوب و در راستای منافع آمریکا نیست و به همین دلیل واشنگتن به ویژه در دوره ترامپ تلاش خود را معطوف به جلوگیری از تحقق کامل آن کرده است.
نویسنده: سید رضا میرطاهر
117/120
نسخه‌جی20؛ چندجانبه‌گرایی و اصلاح سازمان تجارت جهانی/ تحلیل
هشدار چین به یکجانبه‌گرایی آمریکا/ تحلیل
ظریف: جامعه بین‌الملل از یکجانبه‌گرایی آمریکا خسته شده‌است
انتقاد اروپا از یکجانبه‌گرایی ترامپ/ تحلیل
