شورای همکاری خلیج فارس در سال 1981 با حضور شش کشور عربستان، امارات، بحرین، کویت، قطر و عمان تشکیل شد. قرار بود این شورا در سه بعد امنیتی، سیاسی و اقتصادی سبب همکاری میان اعضا شود.
با گذشت 37 سال از عمر این شورا و در نشست روز گذشته ریاض بیش از هر زمان دیگری عنصر «همکاری و یکپارچگی» به حلقه مفقوده این شورا تبدیل شده و «اختلاف» بر «همکاری» برتری یافته است. مصادیق این اختلاف را می توان در محورهای زیر بیان کرد.
نشست سران شورای همکاری خلیج در آستانه فروپاشی
نخستین و مهمترین نشانه اختلاف، حضور نیافتن امیر قطر در نشست ریاض و فرستادن «سلطان مریخی»، وزیر مشاور در امور خارجه به این نشست بود.
در واقع، امیر قطر حتی وزیر خارجه این کشور را نیز به نشست ریاض نفرستاد تا هم اختلاف ها میان دوحه و ریاض ادامه داشته باشد و هم اینکه عملاً نشست ریاض، بی اعتبار شود.
این شرایط در نشست سال گذشته کویت نیز تکرار شده بود و سران عربستان، امارات، کویت و عمان در این نشست شرکت نکرده بودند.
پائین آمدن سطح مشارکت در نشست سران شورای همکاری خلیج فارس عملاً به منزله قرار گرفتن این سازمان در آستانه فروپاشی است، کما اینکه انتظار می رود دولت قطر حتی از شورای همکاری خلیج فارس خارج شود.
دومین نشانه اختلاف، حضور نیافتن سلطان قابوس، پادشاه عمان در نشست ریاض است. پادشاه امارات مدتهاست که در انظار عمومی ظاهر نمی شود و «محمد بن زاید آل نهیان»، ولیعهد ابوظبی به نوعی پادشاه غیررسمی این کشور است که البته وی نیز در نشست ریاض شرکت نکرد.
بنابراین، شرکت نکردن پادشاه امارات در نشست سران شورای همکاری خلیج فارس در ریاض، موضوع عجیبی نیست؛ اما شرکت نکردن سلطان قابوس، پادشاه عمان حاوی پیام برای این شورا است.
پیام این عدم حضور این است که اعضای شورا به خصوص سه کشور عمان، قطر و کویت از سیاست های عربستان سعودی ناراضی و منتقد این سیاست ها هستند.
این موضوع در سخنان امیر کویت در نشست روز گذشته ریاض نیز بیان شد. «صباح الاحمد الجابر الصباح»، امیر کویت در نشست ریاض تلویحاً از سیاست عربستان علیه یمن انتقاد کرد و گفت:
"ادامه درگیری ها در یمن تهدید مستقیم علیه کشورهای منطقه است."
سومین نشانه اختلاف در درون شورای همکاری خلیج فارس مربوط به موضع گیری متفاوت اعضای این شورا درباره جمهوری اسلامی ایران است.
ملک سلمان، پادشاه عربستان سعودی در نشست ریاض بار دیگر جمهوری اسلامی ایران را به سیاست خصمانه علیه کشورهای منطقه و مداخله در امور داخلی دیگر کشورها متهم کرد.
با این حال، «صباح الاحمد الجابر الصباح»، امیر کویت با رد ادعای پادشاه سعودی گفت:
"ما تمایل داریم روابط خوبی با جمهوری اسلامی ایران در چارچوب توافق های بین المللی داشته باشیم."
در همین حال، دولت های قطر و عمان نیز روابط حسنه ای با جمهوری اسلامی ایران دارند و حتی دولت قطر سال گذشته میلادی ضمن دفاع از رابطه با ایران و کنایه به عربستان سعودی، گفته بود ایران، همسایه ای است که در امور همسایگان خود مداخله نمی کند.
با توجه به این شرایط و مصادیق اختلاف، می توان گفت یکپارچگی شورای همکاری خلیج فارس عملاً از بین رفته است و احتمال خروج قطر از این شورا نیز وجود دارد.
«صباح الاحمد الجابر الصباح»، امیر کویت در نشست روز گذشته ریاض اذعان کرد که ادامه اختلاف ها میان اعضای شورا، تهدید خطرناکی برای یکپارچگی آن است.
نویسنده: سید رضی عمادی
133/118
بیشتر بخوانید:
انتقاد قطر به بیانیه شورای همکاری خلیج فارس
عربستان و قطر؛ تداوم یا توقف تنش/ تحلیل
