براساس اعلام منابع ترک، «رجب طیب اردوغان» رئیس جمهوری ترکیه و «الهام علی اف» رئیس جمهوری آذربایجان درباره گسترش روابط و همکاری های دو جانبه و همچنین تحولات منطقه‌ای و بین‌المللی تبادل نظر خواهند کرد. حضور در جمع اصحاب رسانه از برنامه های «رجب طیب اردوغان» و «الهام علی اف» پس از این دیدار است.
در ارتباط با سفر جاری رئیس جمهوری ترکیه به جمهوری آذربایجان نکات قابل تاملی وجود دارد. براساس واقعیت های موجود، «رجب طیب اردوغان» رهبر حزب عدالت و توسعه - که برای بار سوم به عنوان رئیس جمهوری ترکیه انتخاب شده است - در دوران جدید مسوولیت خود، دو سفر خارجی انجام می دهد که به شکل روشن، هدف گذاری و مشی سیاست خارجی دولت وی را در این دوره پنج ساله به نمایش خواهد گذاشت.
در بسیاری از رسانه های ترکیه و جمع زیادی از کارشناسان سیاسی و فعالان فضای مجازی، "هاکان فیدان" را به عنوان جعبه سیاه اردوغان و مخزن اسرار او می شناسند. فیدان برای مدتی طولانی، ریاست سرویس اطلاعاتی میت را به عهده داشته است. گفته می شود که او در همان دوران نیز، در سیاست خارجی و ایفای نقش منطقه ای ترکیه، نقشی به عهده داشته که به مراتب، فراتر از نقش «مولود چاووش اوغلو» وزیر سابق امور خارجه ترکیه بوده است. به باور بسیاری از تحلیلگران ترک، «تعریف هاکان فیدان به عنوان یک چهره عملیاتی صرف در اقدامات مداخله جویانه ترکیه در کشورهای منطقه، یک خطای آشکار است و او نه تنها مجری، بلکه تصمیم ساز و پیشنهاد دهنده مسیر بوده است».
بنابراین سپردن دستگاه دیپلماسی ترکیه، به شخصی که هدایتگر اصلی حمایت نظامی و اطلاعاتی ترکیه در جنگ قره باغ بوده و تمامی اقدامات آنکارا در لیبی، عراق، سوریه و سومالی را هدایت کرده است، نمی توان انتظار داشت که تغییری در سیاست خارجی ترکیه ایجاد کند. با توجه به اینکه ترکیه در قفقاز جنوبی عمدتا بنابر درخواست شخص «الهام علی اف» حضور دارد، چنین به نظر می رسد که الهام علی اف در تلاش است تا مشکلات منطقه ای دولت خود را با کشورهای مستقلی نظیر ایران و روسیه با کمک بیگانگان حل و فصل کند. به منظور تحقق این هدف، رئیس جمهوری آذربایجان حتی با انتخاب حاکم نظامی ترک در پرجمعیت ترین کشور حوزه قفقاز جنوبی موافقت کرده است.
با وجود این، دولت ترکیه «بختیار پاشا» را به این منظور به باکو اعزام کرده است که جمهوری آذربایجان چندان خوشنام نیست. در همین زمینه، «علی کریم لی» رئیس جناح موسوم به اصلاح طلب های حزب جبهه خلق و یک صاحبنظر در امور سیاسی جمهوری آذربایجان با انتشار یک ویدئو در یوتیوب روزنامه آزادلیق اعلام کرد:
«برخی از شهروندان که ظاهرا از اقلیت های قومی جمهوری آذربایجان هستند، حضور «بختیار ارسای» مشهور به «بختیار پاشا»، فرمانده نیروی زمینی ترکیه در جمهوری آذربایجان را منفی تلقی کرده اند. همه ما باید از حضور نظامی ترکیه در جمهوری آذربایجان ممنون باشیم. زیرا ، نتیجه اش تقویت ارتش جمهوری آذربایجان و فروپاشی شبکه روسیه در ارتش جمهوری آذربایجان خواهد بود».
این اظهارنظرهای «علی کریم لی» نشان می دهد که دولت جمهوری آذربایجان حداقل به منظور حذف عوامل نفوذی روسیه در ساختار ارتش جمهوری آذربایجان تلاش می کند. این در حالی است که رئیس جمهوری آذربایجان با امضای اسناد مهمی در امور نظامی و امنیتی، در ظاهر امر تلاش می کند خود را متحد راهبردی روسیه معرفی کند.
با وجود اطمینان خاطر دادن این ترک گرای مشهور به مردم مسلمان جمهوری آذربایجان در خصوص حضور «بختیار پاشا» مستشار نظامی ترکیه در جمهوری آذربایجان - که به عنوان حاکم نظامی ترکیه در جمهوری آذربایجان شناخته می شود - رسانه های باکو از انتصاب جوانان کم تجربه در کنار «بختیار پاشا»، زبان به انتقاد گشوده اند. رسانه های باکو همچنین خبر دادند که «بختیار ارسای» یا حاکم نظامی ترکیه در جمهوری آذربایجان در روز دهم دسامبر سال گذشته (2022) در نخستین گام، در همایش نظامی در باکو درباره اجرای الگوی ارتش ترکیه در ارتش جمهوری آذربایجان سخن گفته است.
در یک جمعبندی کلی از سفر رئیس جمهوری ترکیه به باکو باید گفت: «رجب طیب اردوغان» به منظور پایان دادن به اعتراضات احزاب مخالف و کارشناسان ترک ناچار است در جمهوری آذربایجان نفوذ بالایی داشته باشد تا بتواند به بسیاری از مشکلات دولت با نیمی از جمعیت مخالفش در داخل ترکیه پایان دهد.
نویسنده: محمد علی طالبی
115
