سامانه پیام رسانی مالی الکترونیکی (سپام) به منظور الکترونیکی کردن مراودات بانکی و ایجاد زیرساخت یکپارچه خدمت‌رسانی میان ایران و روسیه راه اندازی شده است. با استفاده از سپام امکان اتصال به بانک‌های خارجی در خارج از ایران را می توان به گونه‌ای برقرار کرد که بدون به کارگیری امکانات مؤسسه سوئیفت و نگرانی‌های مربوط به آن، تعاملات مالی با آخرین فناوری‌های موجود صورت گیرد.
در حال حاضر شبکه پیام‌رسانی ایران وروسیه به یکدیگر متصل شده و همه بانک‌های دو کشور نیز می توانند به یکدیگر متصل شوند و برای شروع، یک بانک از ایران و بانک دیگری از کشور روسیه انتخاب شدند که نخستین پیام را تبادل کنند. علاوه بر این، طی روزهای آینده نیز که هیأت فنی بانک مرکزی روسیه در ایران هستند، زمینه‌سازی برای ارتباط و ارسال همه پیام‌ها میان بانک‌های دو کشور فراهم می شود.
محسن کریمی، معاون امور بین الملل بانک مرکزی در مراسم امضای تفاهم نامه ایران و روسیه با موضوع اتصال پیام رسان‌های مالی دو کشور، اظهار کرد: از یکسال گذشته سند اقدامات مشترک ایران و روسیه به امضای طرفین رسید و این تفاهم نامه اولین اقدام بود که عملیاتی شد. از این به بعد پیام رسان‌های مالی همه بانک‌های ایران و همه بانک‌های روسیه به یکدیگر متصل شدند.
معاون بین الملل بانک مرکزی گفت: با اتصال سامانه‌های پیام‌رسان ملی بانک‌های ایران و روسیه، 700 بانک روسی می‌توانند با بانک‌های ایرانی تبادل پیام مالی داشته باشند، همچنین ۱۰۶ بانک غیرروسی از ۱۳ کشور دیگر هم به این سامانه پیام رسان متصل شده و می‌توانند با بانک‌های کشور تبادلات مالی داشته باشند.
«ولادیسلاو گردچین» نماینده بانک مرکزی روسیه می گوید: بزرگترین مزیت این تفاهم‌نامه این است که تحریم‌های غربی نمی‌تواند روی آن اثر بگذارد و سازمان‌های مالی ما پس از امضای این تفاهم‌نامه به صورت گسترده‌تری با سایر نهادها و سازمان‌های مالی ایران در ارتباط خواهند بود. این تفاهم‌نامه مربوط به پیامرسانهای مالی و نقل و انتقالات وجوه است که بسیار به تجار دو کشور کمک خواهد کرد.
اتصال بانکی بین ایران و روسیه گام دیگری در راستای تسهیل و افزایش تعاملات مالی و تجاری و اقتصادی دو کشور محسوب می شود. جمهوری اسلامی ایران چندین دهه است که تحت شدید ترین تحریم های غرب به خصوص آمریکا بوده و به ویژه پس از خروج آمریکا از برجام در مه 2018 و آغاز کارزار فشار حداکثری از دسترسی به شبکه سوئیفت محروم شد.
سوئیفت که بیش از یازده‌هزار موسسه مالی و بانکی در بیش از ۲۰۰ کشور جهان را با هدف تسهیل و تسریع پرداخت‌های بین‌المللی به هم متصل کرده، در مارس ۲۰۱۲ نیز همزمان با تشدید تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران همکاری خود را با بسیاری از بانک‌های ایران متوقف کرده بود؛ توقفی که تا سال ۲۰۱۶ ادامه داشت. روسیه نیز پس از سال 2014 و شکل گیری بحران اوکراین و فشارهای تحریمی غرب به ویژه پس از آغاز جنگ اوکراین و اعمال تحریم های گسترده از جانب بلوک غرب، دسترسی بسیار اندکی به شبکه سوئیفت دارد.
این امر موجب شده تا روسها به دنبال ایجاد شبکه مستقل تعاملات بین بانکی رفته و شبکه ارتباطات بین بانکی مستقلی را ایجاد نمایند. روسیه مکانیسم پرداخت خود را به نام سیستم انتقال پیام مالی (SPFS) ایجاد کرده که عملکرد مشابهی دارد و امکان انتقال پیام ها را در قالب سوئیفت می دهد وتوسط بانک مرکزی روسیه از سال 2014 توسعه یافته است.
با توجه به افزایش روزافزون سطح و گستره روابط ایران و روسیه اکنون در گامی تاثیر گذار و بسیار مهم امکان اتصال شبکه بانکی بین دوکشور میسر شده است. کاظم جلالی، سفیر ایران در مسکو پیش از این یعنی در اواخر مارس 2022 تصریح کرده بود که روسیه و ایران به عنوان دو کشور تحریم‌شده تلاش‌های خود را بر دور زدن سوئیفت با یک سیستم پیام‌رسان بین بانکی جایگزین متمرکز کرده‌اند.
بدین ترتیب انتظار می رود با بکارگیری سامانه پیام رسانی مالی الکترونیکی (سپام) بانک های ایرانی ضمن اتصال و انجام تعاملات مالی با بانک های روسیه خواهند توانست با شمار قابل توجهی از دیگر بانک های کشورهای مختلف اتصال مالی پیدا کنند و این امر در تسهیل امور بانکی و مالی بین المللی ایران تاثیر قابل توجهی خواهد گذاشت.
نویسنده: سید رضا میرطاهر
116
