به نوشته روزنامه «ژاپن تایمز»، «شی جین پینگ» رئیس جمهوری چین در تلاش برای تحکیم روابط کشورش با هند، در شهر «ووهان» با «نارندرا مودی» نخست وزیر این کشور دیدار کرد.
دیدار شی جین پینگ رئیس جمهوری چین با نارندرا مودی نخست وزیر هند در ووهان
از آنجایی که چین و هند 35 درصد از جمعیت جهان و 25 درصد از اقتصاد آن را به خود اختصاص داده اند، بهبود روابط دو کشور از اهمیت زیادی برخوردار است، در این میان، ژاپن باید اهمیت این موضوع را درک کند که به سبب اهمیت رو به رشد دهلی نو در سیاست خارجی توکیو، تحولات مربوط به روابط هند با چین نیز از اهمیت زیادی برای ژاپن برخوردار است.
نشست «ووهان» و تلاش برای بهبود روابط شکننده چین و هند
روابط میان چین و هند همواره دچار تنش هایی بوده است. دو کشور از دیرباز بر سر داشتن دست بالاتر در منطقه، با یکدیگر رقابت داشته اند؛ رقابتی که سه دوره جنگ مرزی را در پی داشته است. یکی دیگر از موضوعات اختلاف هند و چین به حمایت این کشور از پاکستان یعنی دشمن دیرینه هند و همچنین افزایش حضور سیاسی و دریایی چین در اقیانوس هند بازمی‌گردد. از سوی دیگر، پکن نیز به حمایت هند از «دالایی لاما» رهبر معنوی تبت که دولت در تبعید وی در شمال هند قرار دارد، اعتراض دارد.
چین مدعی مالکیت بیش از 90 هزار کیلومتر مربع در شرق هیمالیا است، که تحت حاکمیت هند قرار دارد؛ در حالی که در مقابل هند نیز مدعی است چین 38 هزار کیلومتر مربع از سرزمین آن کشور را در منطقه «اقصای چین» در غرب آن کشور تصرف کرده است.
به این ترتیب، نشست «ووهان» در واقع تلاشی برای از بین بردن این اختلافات به شمار می رود.
راستی‌آزمایی چین برای رفع کدورت‌ها با طرف هندی
دیدار «شی جین پینگ» رئیس جمهوری چین با «نارندرا مودی» نخست وزیر هند را می توان نمونه دیگری از دیدار انجام شده میان «شی» و «باراک اوباما» رئیس جمهوری سابق امریکا در سال 2013 به شمار آورد.
در این سال، دو طرف در فاصله‌ای دور از پایتخت‌های امریکا و چین و به طور کاملا غیررسمی، بدون دستور جلسه مشخص و با حضور شمار کمی از دستیاران خود دیدار کردند.
پکن همواره تاکید داشته است که نخست وزیر چین می تواند مخاطب خوبی برای همتای هندی خود باشد و ایفای نقش میزبان از سوی «شی» در این دیدار نشان دهنده این است که وی قصد دارد این بار به اختلاف ها با هند پایان دهد.
در واقع، پکن و دهلی نو از چندی پیش تمایل خود را برای کاهش تنش ها میان دو کشور نشان داده اند.
دهلی نو در ماه مارس در پی انتخاب مجدد «شی» به عنوان نخست وزیر چین، پیام تبریک گرمی را برای وی ارسال کرد.
ماه گذشته نیز هند نخستین بار از برگزاری تجمع مردم «تبت» در دهلی نو که قرار بود به مناسبت شصتمین سالگرد قیام ناکام ضد حاکمیت چین برگزار شود، جلوگیری کرد و از مسئولان هندی نیز خواست در چنین مراسمی شرکت نکنند.
دو کشور همچنین اقدام به برقراری خط تلفن «هات لاین» میان مَقر فرماندهی مرکزی خود کرده و قرار شد رزمایش مشترک نظامی دو جانبه میان آنها از سر گرفته شود.
دور جدید روابط چین و هند و افق‌های پیش رو
در دیدار هفته گذشته میان سران چین و هند، دو طرف با توافق بر سر این موضوع که تقویت روابط میان آنها عاملی مهم برای صلح و ثبات جهانی به شمار می رود، متعهد شدند تا ارتباطات استراتژیک بیشتری با یکدیگر داشته باشند.
در همین حال، در حالی که سران چین و هند از تشکیل گارگروهی شامل نمایندگان ویژه برای یافتن راه حلی عادلانه، معقول و مورد توافق دو طرف برای حل مناقشه مرزی توافق کردند، اما توافقنامه مشخصی میان دو طرف در این خصوص امضا نشد.
اما موضوع مهم دیگری که در روابط میان چین و هند مشکل آفرین نشان می دهد، افزایش عدم توازن تجاری است که به سود چین به 500 میلیارد دلار رسیده است.
راه‌حل تجاری چین در برابر هند
یه راه برای حل این مشکل، این است که هند به طرح «یک کمربند یک جاده» (پروژه چین برای ساخت زیرساخت های لازم برای برقراری پیوند میان آسیا و اروپا) بپیوندد.
دهلی نو از آن روی که این پروژه را تلاشی برای گسترش نفوذ چین در جنوب آسیا و اطراف هند دانسته و هم به این دلیل که برخی از پروژه های این طرح از مناطق مورد ادعای هند در پاکستان می گذرند، با آن مخالف است.
به هرحال، ملاحظات ژئوپولتیکی بخش مهمی از محاسبات دو طرف را تشکیل می دهند. از یک سو، دورنمای همکاری میان هند، ژاپن، امریکا و استرالیا و همچنین ساختار استراتژیک هند و اقیانوس آرام که برخی آن را ابزاری برای مهار چین و مقابله با گسترش نفوذ آن می دانند، پکن را نگران می کند.
روابط پکن- دهلی‌نو و نگرانی‌های فی‌مابین
پکن همچنین تمایل دارد تا در راستای اصلاح عدم موازنه تجاری با امریکا، هند را در خط مقدم جبهه مقابل «دونالد ترامپ» رئیس جمهوری امریکا قرار دهد؛ در مقابل، دهلی نو نگران این است که در صورت اثبات این موضوع که چین به عنصر با ارزش تری در امر تلاش ها برای خلع سلاح هسته ای کره شمالی تبدیل شود، نزدیکی خود با واشنگتن را از دست بدهد.
در این میان، ژاپن باید درک خوبی از پیچیدگی این ملاحظات داشته باشد. به نظر می رسد ژاپن در روابط خارجی خود هند را شریکی آماده برای مهار نفوذ چین می‌داند. اگرچه میان چین و هند رقابت وجود دارد، اما دو کشور بر ضرورت بازگرداندن نظم بین المللی با یکدیگر توافق دارند و هر دو عضو گروه اقتصادهای نوظهور (بریکس) و «سازمان همکاری شانگهای» به شمار می روند.
بنابراین دهلی نو، از انجام هر گونه مصالحه بر سر استقلال، حفظ حاکمیت هند سر باز می زند. اگرچه ممکن است از بسیاری از جهات، ژاپن بهترین شریک برای هند باشد، اما توکیو باید هوشیار باشد که در چنگال محدودیت های دیپلماسی هند گرفتار نشود. 134/120
مترجم: خزائی
بیشتر بخوانید:
معاون وزیر امور خارجه هند : چین و هند با گفت وگو می توانند تنش مرزی را حل کنند
دیدار سران چین و هند/تحلیل + ویدئو
ابراز اطمینان چین به هند درباره ارتقاء سامانه دفاع مرزی
